Lepsze wykorzystanie potencjału polskich polega nie tylko na poszerzaniu wachlarza usług, które powinny być dostępne dla pacjentów w aptekach, ale także konieczności informowania na ten temat społeczeństwa. Jak wygląda środowisko legislacyjne i czy Polacy są gotowi na nowe rozwiązania proponowane przez farmaceutów – dyskutowano w czasie Forum Ekonomicznego.
W debacie “Czy właściwie wykorzystujemy potencjał ponad 11 tys. polskich aptek” w ramach FOZ w Karpaczu udział wzięli: Stanisław Maćkowiak (Federacja Pacjentów Polskich), Krzysztof Szponder (Dr Max), Bożena Szymańska (DOZ sp. z.o.o.), Ewa Krajewska (Główny Inspektor Farmaceutyczny), wiceminister Waldemar Kraska, poseł Tomasz Latos, prof. Agnieszka Neumann-Podczaska (Uniwersytet Medyczny w Poznaniu).
Wiceminister Waldemar Kraska ocenił, że nie wykorzystujemy odpowiednio potencjału farmaceutów i aptek. Podczas pandemii apteki zaczęły szczepić pacjentów przeciw COVID-19 i – zdaniem ministra – świetnie się z tego wywiązały. “Szczepienia przeciwko grypie także wchodzą do aptek. Opieka farmaceutyczna powinna być bardzo szeroka, apteka często jest najbliżej miejsca zamieszkania ludzi. Pamiętajmy o przeglądzie leków, który powinien być robiony szczególnie u pacjentów z wielochorobowością. Myślę, że rozwój usług aptek – to dobry kierunek, szczególnie w sytuacji, kiedy borykamy się z brakiem kadr specjalistycznych i wiele problemów można rozwiązać na poziomie podstawowym” – dodał Waldemar Kraska.
Prof. Agnieszka Neumann-Podczaska zaznaczyła, że pilotaż przeglądu lekowego już trwa. “Farmaceuta wchodzi w pewien ustrukturyzowany proces. Mamy pierwsze dobre obserwacje kilkuset pacjentów, którzy biorą udział w pilotażu. Ci pacjenci przychodzą do nas z całymi torbami leków i suplementów. Farmaceucie wykrywają mnóstwo problemów lekowych, które są ujmowane w formę indywidualnego planu opieki farmaceutycznej. To jest propozycja, która wykorzystuje w końcu w odpowiednim stopniu kompetencje farmaceutów. Musimy przyzwyczaić pacjentów do nowej roli farmaceutów i aptek” – tłumaczyła. W USA, Australii czy Nowej Zelandii apteki funkcjonują jako punkt usług zdrowotnych – to doskonały przykład współpracy całego systemu ochrony zdrowia.
W chwili obecnej 75 proc. wszystkich punktów szczepień stanowią punkty w sieciach aptecznych. Prezes Krzysztof Szponder powiedział, że wprowadzenie szczepień w aptece pozwala na podjęcie indywidualnej decyzji co do tej usługi. “Do opieki farmaceutycznej może podejść apteka silna finansowo. Trzeba zatrudnić ludzi, zainwestować, więc trzeba mieć pewną sytuację finansową. Potrzebujemy przewidywalności i stabilności przepisów. My jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje” – dodał.
Prezes Bożena Szymańska z DOZ podkreśliła, że ustawa o zawodzie farmaceuty dodała im skrzydeł. “Pacjenci przychodzą do nas codziennie ze wszystkimi problemami. Pierwszym sukcesem jest fakt, że 9 tys. farmaceutów podeszło do kursów kwalifikacyjnych do szczepień. Sam fakt, że powstały te punkty szczepień – to ogromny sukces. Do dziś te punkty funkcjonują, szczepiąc przeciw COVID-19 i przeciwko grypie. Czekamy na nowe przepisy i rozszerzenie usług. Chcę tylko zauważyć, że brakuje informacji dla społeczeństwa, zarówno o szczepieniach, jak i np. o tym, które apteki przeprowadzają przegląd lekowy, a przecież te informacje są na stronie NFZ” – mówiła prezes DOZ. Dodała również, że farmaceuta ma obowiązek edukacyjny i informacyjny wobec pacjenta – “Pacjenci zadają dużo pytań, farmaceuci kwalifikują do szczepień. Nie odnotowaliśmy drastycznych przypadków NOP w aptekach”.
Eksperci podkreślali, że farmaceuci odciążają lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. “To dotarcie do lekarzy jest niesłychanie ważne. W pilotażu obserwujemy, że lekarze kierują pacjentów z wielolekowością do naszych farmaceutów. To są te sytuacje, kiedy w systemie brakuje czasu na rozmowę na ten temat. Nie mówimy o doradztwie, tylko o bardzo istotnych kompetencjach farmaceuty, który nie będzie konkurentem lekarza, tylko jego sprzymierzeńcem” – powiedziała profesor Neumann-Podczaska.
Prezes Stanisław Maćkowiak przypomniał, że w czasie pandemii był ogromny problem z dostaniem się do POZ, a apteki były jedyną właściwie formą kontaktu dla pacjenta. “Ten system zdalnej opieki medycznej był wykorzystywany w nadmiarze. Gdybyśmy nie mieli też e-recepty, sytuacja byłaby dramatyczna. Pamiętam również dyskusję na temat szczepień – że system nie da rady tego udźwignąć. Z pomocą przyszli farmaceuci, ich wsparcie jest nieocenione” – podsumował. Dodał też, że ważnym elementem byłaby możliwość dostarczania leków osobom niepełnosprawnym – apteki proponowały takie rozwiązania. Podkreślił też konieczność informowania o możliwości zrobienia przeglądu lekowego.
Poseł Tomasz Latos, przewodniczący sejmowej komisji zdrowia, podkreślił że w ustawie o zawodzie farmaceuty opisana jest szeroko opieka farmaceutyczna. -“To jest obowiązujące w Polsce prawo, niezależnie od pilotażu. Kwestią sporną jest kwestia wyceny, czyli dyskusja na linii apteka – NFZ oraz efektywności tego działania. Pojawia się jeszcze pytanie o to, co na to środowisko i co z tego wyniknie, ponieważ wcale nie mam przekonania, że swego rodzaju zwracanie uwagi lekarzowi przez farmaceutę, będzie tak łatwo przyjęte”. Dodał, że farmaceuta, realizując receptę, powinien mieć wgląd w zalecenia lekowe od różnych specjalistów. W założeniu powinien to robić wprawdzie robić przede wszystkim lekarz POZ, ale farmaceuta również powinien mieć taką możliwość. “Przewiduję, że ten proces będzie trochę trwał, zanim przełamiemy pewne tabu. Ja jestem przekonany, że rozszerzenie usług farmaceutycznych jest dla pacjentów korzystne. Musimy pamiętać, żeby nie zachwiać tej równowagi” – dodał.
W krajach europejskich apteki wykonują m.in. pomiary masy ciała, ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu, porady w zakresie rzucania palenia, diabetologiczne itd. Ewa Krajewska powiedziała, że powinniśmy stworzyć ramy do wykonywania usług farmaceutycznych. “Potrzebujemy rozwiązań tu i teraz. W opiece farmaceutycznej należy stworzyć taki mechanizm, który będzie ją oceniał, oceniał compliance, rozwój, bodźcował do nadganiania i zmierzenia się z problemami otoczenia. Ze swojej stronie obiecuję tę pewność prawa, jasność interpretacji. Dziś mamy 17 organów, które orzekają niezależnie, czekamy na ustawę pionizacyjną” – rozwinęła szefowa GIF.
Ewa Krajewska podkreślała również, że pacjent powinien móc otrzymać informację o usługach farmaceutycznych, a także punktach, które te usługi proponują. Zapisy dotyczące tych rozwiązań są obecnie dyskutowane w Komisji Europejskiej. “Mamy starzejące się społeczeństwo, program polipragmazji będzie rósł. Ludzie nie zdają sobie sprawy z konsekwencji i ważności tego problemu” – podsumowała.
