Organizacja leczenie, kontrola glikemii, wyzwania finansowe i kierunki zmian oraz telemedycyna – to główne obszary tematyczne opisywane przez autorów raportu “Nowoczesna opieka nad chorymi na cukrzycę”, opublikowanym przez Modern Healthcare Institute.
Głównym przedmiotem analiz jest dostęp polskich pacjentów do systemu ciągłego monitorowania stężenia glukozy metodą skanowania. Jako bardzo istotne narzędzie edukacyjne, poprawiające współpracę pomiędzy członkami zespołu terapeutycznego, jest refundowany w większości krajów Unii Europejskiej. W zależności od kraju lub regionu, refundacją objęte są różne subpopulacje, wyodrębnione ze względu na wysoki efekt kliniczny.
Wśród autorów raportu znaleźli się czołowi polscy diabetolodzy (prof. dr hab. n. med. Krzysztof Czajkowski, prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, prof. dr hab. n. med. Mieczysław Walczak, prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz), a także eksperci systemowi (m.in. dr n. ekon. Małgorzata Gałązka-Sobotka, dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA, prof. dr hab. n. med. Jarosław Pinkas, dr n. o zdr. Beata Stepanow) i przedstawiciele organizacji pacjentów (m.in. Anna Śliwińska z PSD).
Systemy ciągłego monitorowania glikemii są udostępniane kolejnym grupom pacjentów w Polsce – poza wcześniejszą refundacją dla pacjentów z cukrzycą typu 1 w wieku 4–18 lat (FGM – systemu ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania) i do 26. roku życia (CGM – system ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym), w grudniu 2021 dostęp zyskali pacjenci z cukrzycą typu 3 w określonej grupie wiekowej.
Najważniejsze tezy i wnioski zawarte w raporcie:
Aktualnie możliwa jest refundacja czujnika do systemu monitorowania stężenia glukozy u pacjentów od 4. do ukończenia 18. roku życia z cukrzycą typu 1 albo 3 z bardzo dobrze monitorowaną glikemią, tj. przy co najmniej ośmiokrotnych pomiarach glikemii na dobę (nie może być zlecany pacjentom zaopatrzonym w system ciągłego monitorowania stężenia glukozy w czasie rzeczywistym) – do 2 sztuk na miesiąc. Optymalnym i rekomendowanym rozwiązaniem powinno być rozszerzenie wskazań do zlecania czujników do systemu monitorowania stężenia glukozy Flash (Flash Glucose Monitoring – FGM) o:
- kobiety w okresie ciąży i połogu, z cukrzycą wymagające insulinoterapii;
- osoby niewidome z cukrzycą, leczone insuliną;
- osoby powyżej 18. roku życia z cukrzycą wymagającą intensywnej insulinoterapii.
Przy założeniu 30 proc. odpłatności pacjenta, szacowana liczba pacjentów dorosłych stosujących system wyniesie poniżej 16 tys. osób w pierwszym oraz 28,3 tys. w drugim roku finansowania. Na sumę wydatków, ponoszonych przez system ochrony zdrowia w związku z leczeniem chorych na cukrzycę, składają się koszty diagnostyki i leczenia cukrzycy – ok. 3 mld zł oraz koszty diagnostyki i leczenia powikłań cukrzycy – również ok. 3 mld zł. Cukrzyca stanowi zatem, poza oczywistymi problemami dla samych chorych i ich rodzin, także znaczący problem organizacyjny dla systemu ochrony zdrowia i duże obciążenie budżetu państwa. Poprawę jakości życia osób chorych na cukrzycę, a także racjonalizację wydatków przeznaczanych na opiekę nad nimi można uzyskać poprzez optymalizację opieki. Prawidłowe monitorowanie glikemii mogłoby zapobiec znacznej liczbie ostrych powikłań cukrzycy, a tym samym obniżyć koszty związane z finansowaniem leczenia doraźnego, w tym hospitalizacji. Występujące u pacjentów stany nagłe z powodu hipoglikemii stanowią bardzo istotne zagadnienie. W 2020 r. karetki pogotowia ratunkowego wyjeżdżały do osób chorych na cukrzycę ok. 24 tys. razy, co oznacza, że średnio w Polsce co około 20 minut osoba z cukrzycą wymaga interwencji zespołu ratunkowego.
Wprowadzenie do praktyki diabetologicznej ciągłego monitorowania stężenia glukozy umożliwiło stworzenie i wykorzystanie szeregu nowych parametrów, które traktowane są już jako standard nowoczesnej kontroli cukrzycy. Pomiary czasu, jaki spędza chory w docelowym zakresie glikemii, poniżej tego zakresu lub powyżej, są obecnie elementami oceny wyrównania glikemii i służą do modyfikacji prowadzonej terapii. Objęcie systemów isCGM/FGM refundacją dla dorosłych pacjentów chorych na cukrzycę typu 1 lub inny typ cukrzycy, leczonych metodą intensywnej insulinoterapii lub z wykorzystaniem osobistej pompy insulinowej, przyczyni się do redukcji liczby i progresji powikłań cukrzycy. Wpłynie to bezpośrednio na obniżenie kosztów ich leczenia – zarówno kosztów spowodowanych hospitalizacjami z powodu ostrych powikłań cukrzycy (hipoglikemii i cukrzycowej kwasicy ketonowej), jak i kosztów generowanych przez rozwój i progresję przewlekłych powikłań cukrzycy, wymagających również hospitalizacji. Dodatkowo, zastosowanie systemu we wskazanej populacji w bardzo istotny sposób obniży koszty wynikające ze stosowania testów paskowych do pomiar.w stężenia glukozy za pomocą glukometru.
Efektywność systemów ciągłego monitorowania glikemii, podobnie jak e-recepty i e-zwolnienia, została potwierdzona w trudnym czasie pandemii, pomogły one sprawować opiekę nad pacjentami. Sama forma zdalnej konsultacji z lekarzem lub pielęgniarką, czy przesyłania danych związanych ze stanem zdrowia pacjenta zmniejsza ryzyko zakażenia. Efekt bezpośredni – to oznaczanie poziomu glukozy w płynie śródtkankowym w każdej chwili i możliwość określenia trendu. Informacja o tym, czy tendencja jest wzrostowa czy spadkowa, pozwala podjąć odpowiednie decyzje dotyczące stosowania leków. Środowisko diabetologiczne żywi nadzieję, że dostęp do nowoczesnego monitorowania glikemii będzie poszerzany na kolejne grupy osób chorych na cukrzycę. To inwestycja, która przełoży się na lepsze leczenie, zwiększenie jakości życia pacjentów oraz prewencję rozwoju poważnych powikłań naczyniowych, zarówno o charakterze mikro- jak i makroangiopatii cukrzycowej, wydłużając długość życia.
Możliwym źródłem środków do sfinansowania systemów ciągłego monitorowania glikemii jest opłata cukrowa. Należy mieć nadzieję, że w roku 2022 instytucje regulacyjne, czyli Narodowy Fundusz Zdrowia i Ministerstwo Zdrowia, znajdą przestrzeń i wolę zagospodarowania środków z opłaty cukrowej zgodnie z intencją ustawodawcy i rozszerzą dostępu do nowoczesnych modeli profilaktyki i opieki oraz nowoczesnych technologii, które poprawią wyniki leczenia, podniosą jakość życia pacjentów i zwiększą efektywność wykorzystywania środków publicznych.
