Można bezpiecznie odczulać pacjentów od dwóch alergenów jednocześnie

Nawet 80 proc. osób, które zgłaszają się do specjalisty z powodu alergicznych chorób układu oddechowego, wykazuje nadwrażliwość na wiele alergenów. U takich pacjentów w wyniku reakcji alergicznej, np. na pyłki traw i roztoczy kurzu domowego rozwija się alergiczny nieżyt nosa (ANN), a nawet astma. Leczeniem przyczynowym, które zredukuje objawy i ryzyko powikłań, może być jednoczesne zastosowanie immunoterapii alergenowej (odczulania) na dwa alergeny.

Zdecydowana większość (60–80 proc.) osób, które konsultują się z lekarzem specjalistą z powodu alergicznej choroby układu oddechowego, jest polisensybilizowana. Testy alergiczne wykazują u nich uczulenie na więcej niż jeden alergen, co oznacza potencjalną polialergiczność, czyli występowanie klinicznych objawów alergii w obecności różnych alergenów.

Termin polisensybilizacji dotyczy występowania przeciwciał przeciwko konkretnym alergenom. Natomiast polialergia – to udokumentowany, przyczynowy związek pomiędzy ekspozycją na dwa lub więcej uczulających alergenów a późniejszym wystąpieniem istotnych objawów klinicznych alergii. O „Immunoterapii alergenowej w postępowaniu z pacjentami uczulonymi na kilka alergenów wziewnych” mówili eksperci podczas webinarium agencji Reuters. Celem takiej terapii jest uzyskanie przez pacjenta tolerancji alergenów, które wywołują u niego kliniczne objawy ze strony układu oddechowego.

Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu immunoterapii alergenowej konieczne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem, punktowych testów skórnych i/lub pomiaru w surowicy IgE swoistego dla alergenu, a także – u wybranych pacjentów – testów molekularnych. „Komórki dendrytyczne błony śluzowej jamy ustnej, które odpowiadają za zainicjowanie procesu prowadzącego do unormowania odpowiedzi immunologicznej u leczonego pacjenta, są zdolne do jednoczesnego wchłaniania dwóch różnych alergenów w terapeutycznie istotnych stężeniach” – mówiła podczas webinarium prof. Natalija Novak z Wydziału Dermatologii i Alergii Uniwersytetu w Bonn. Jest to, jej zdaniem, kluczowa kwestia dla immunoterapii alergenowej, ponieważ większość dorosłych pacjentów cierpi z powodu nadwrażliwości na alergeny z różnych grup. Najczęściej ich źródłem są pyłki drzew, traw i roztocza kurzu domowego.

Immunoterapia, czyli przywracanie tolerancji na alergen

Immunoterapia alergenowa jest jedyną przyczynową metodą leczenia alergicznego nieżytu nosa i astmy alergicznej. Zgodnie z obowiązującymi standardami leczenia powinna obejmować unikanie określonych alergenów oraz łączyć się z objawową farmakoterapią i edukacją pacjenta. Polega na podawaniu osobie uczulonej wzrastających dawek alergenów w rożnych schematach, optymalnie przez okres 3–5 lat. Ma to doprowadzić do zmiany odpowiedzi układu immunologicznego z alergicznej na prawidłową, tj. tolerowania alergenu.

Immunoterapię można stosować w formie zastrzyków podskórnych, które przyjmuje się przeważnie raz w miesiącu w przychodni alergologicznej. Dostępna jest też wygodniejsza dla pacjentów doustna immunoterapia podjęzykowa, w postaci tabletek lub kropli. Wówczas pierwszą dawkę pacjent otrzymuje w klinice, a następne – już w domu.

Odczulanie pacjentów z polialergią

Immunoterapia alergenowa jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia przyczynowego alergii u pacjentów polisensybilizowanych i polialergicznych. Immunoterapię pojedynczym alergenem zaleca się u pacjentów polialergicznych, u których jeden z alergenów jest wyraźnie odpowiedzialny za najbardziej intensywne objawy. Natomiast immunoterapia dwualergenowa jest wskazana, jeśli znaczący wpływ na występowanie klinicznych objawów alergii mają dwa alergeny.

Zdaniem prof. Novak możliwość jednoczesnego zastosowania immunoterapii dwoma alergenami z różnych grup daje polialergicznym pacjentom więcej korzyści. Pozwala na przykład ograniczać symptomy alergii zarówno wiosną (okres pylenia drzew), jak i latem (kiedy pylą trawy). W jej ocenie immunoterapia dwualergenowa sprzyja również lepszej współpracy pacjenta z lekarzem i przestrzeganiu jego zaleceń.

Dwie tabletki do immunoterapii w jednym czasie

Bezpieczeństwo immunoterapii dwualergenowej zostało potwierdzone w badaniach naukowych. Prof. Rémi Gagnon, kanadyjski alergolog i immunolog, członek Królewskiego Kolegium Lekarzy i Chirurgów Kanady, przedstawił ocenę jednoczesnego podawania tabletek podjęzykowych na alergeny traw i alergeny ambrozji. Próba miała trzy okresy, każdy trwający dwa tygodnie. Pacjenci przyjmowali tabletki według następującego schematu:

Start – Pacjent przyjmował pierwszą tabletkę (alergeny traw) w klinice i pozostawał 30 minut pod obserwacją lekarza. Jeśli tabletka jest dobrze tolerowana, pacjent dostawał zalecenie przyjmowania tabletek samodzielnie w domu, raz dziennie, przez dwa tygodnie.
Dodanie drugiej tabletki – jeśli przez dwa tygodnie przyjmowania w domu u pacjenta nie wystąpiły objawy niepożądane, przyjmował on w klinice drugą tabletkę (z alergenami ambrozji) pozostając znów 30 min. pod obserwacją. Następnie, gdy druga tabletka była dobrze tolerowana, dostawał zalecenie przyjmowania samodzielnie w domu obu rodzajów tabletek, przez dwa tygodnie, oddzielne (rano – tabletka z alergenami ambrozji, wieczorem tabletka z alergenami trawy).
Kontynuacja – jeśli dotychczasowe leczenie było dobrze tolerowane – pacjent mógł kontynuować przyjmowanie obu tabletek, jednocześnie z 5-minutowym odstępem.

Badanie wykazało, że taki czterotygodniowy sekwencyjny schemat stosowania dwóch alergenów, a następnie jednoczesne przyjmowanie tabletek z alergenami trawy i ambrozji, był dobrze tolerowany przez zdecydowaną większość pacjentów.

Niemal wszystkie (99 proc.) zdarzenia niepożądane, jeśli wystąpiły, miały charakter od łagodnego lub umiarkowanego. Odsetek badanych, u których wystąpił jednokrotnie lub częściej miejscowy obrzęk wynosił odpowiednio 14%, 22% i 15% dla okresów 1, 2 i 3. W okresach 1, 2 i 3 odsetek osób z pojedynczym lub większą liczbą miejscowych zdarzeń niepożądanych wynosił odpowiednio 71%, 69% i 56%. W miarę zaawansowania terapii zmniejszała się częstość zgłaszanych odczynów. Na żadnym etapie terapii nie zgłaszano natomiast ciężkich objawów niepożądanych – ciężkich obrzęków, ogólnoustrojowych reakcji alergicznych, zaostrzenia astmy ani zdarzeń lub reakcji, które wymagałyby podania adrenaliny.

Prof. Gagnon powiedział, że stosowanie badania terapia jest bezpieczna i od kilku lat jest z powodzeniem stosowana przez alergologów. Podkreślił jednocześnie, że indywidualne postępowanie terapeutyczne zawsze powinno opierać się na ocenie klinicznej danego pacjenta przez lekarza prowadzącego.