Absolwenci studiów lekarskich nie składają Przysięgi Hipokratesa, ale zamiast niej stosują współczesne Przyrzeczenie Lekarskie, zdefiniowane w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Zgodnie z ustawą o izbach lekarskich, ustanawianie zasad etycznych jest kompetencją samorządu lekarskiego a nie instytucji państwowych.
W Polsce absolwenci kierunków lekarskich i lekarsko-dentystycznych składają Przyrzeczenie Lekarskie, stanowiące część Kodeksu Etyki Lekarskiej uchwalonego przez Nadzwyczajny II Krajowy Zjazd Izb Lekarskich w 1991 r. Kodeks ten był dwukrotnie nowelizowany – w 1993 r. (przez III Krajowy Zjazd Lekarzy) oraz w 2003 roku (przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjeździe Lekarzy). “Zgodnie z ustawą o izbach lekarskich ustanawianie zasad etyki lekarskiej oraz dbanie o ich przestrzeganie, jak też sprawowanie pieczy nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza, należy do ustawowych kompetencji samorządu lekarskiego” – wyjaśnia wiceminister Piotr Bromber w odpowiedzi na zapytanie posłanki Teresy Hałas.
Posłanka Teresa Hałas skierowała następujące pytanie do Ministra Zdrowia – „Z jakich powodów i na postawie jakich przepisów odstąpiono od składania przysięgi Hipokratesa młodych lekarzy?” Posłanka przypomniała, że przysięga Hipokratesa składana była przez lekarzy od czasów starożytnych, a jej główne przesłanie głosiło „Primum non nocere”, co znaczy „Po pierwsze nie szkodzić”.
Jak tłumaczył w Medical Tribune dr Marek Czarkowski, przewodniczący Ośrodka Bioetyki Naczelnej Rady Lekarskiej – „Polscy lekarze nie składają przysięgi Hipokratesa, tylko Przyrzeczenie Lekarskie opracowane współcześnie. Starożytna przysięga Hipokratesa nie zawiera zasady poszanowania autonomii pacjenta. Ona pojawiła się dopiero w XX wieku, ale dziś należy do kanonu czterech najważniejszych zasad w etyce lekarskiej. Przez tysiąclecia wyobrażano sobie, że lekarz z racji swojej roli zawsze będzie działał na korzyść i w interesie pacjenta. Wydarzenia XX wieku zweryfikowały te przekonania. Japończycy i Niemcy podczas II wojny światowej prowadzili okaleczające lub powodujące śmierć eksperymenty medyczne na jeńcach wojennych i więźniach obozów zagłady. W ramach dbałości o czystość rasy niemieccy lekarze zabijali m.in. osoby chore umysłowo. Wydarzenia te pokazały, że lekarze mogą sprzeniewierzyć się zasadzie dobroczynienia i niekrzywdzenia ludzi. Uznano zatem, że skoro lekarz nie zawsze działa w interesie pacjenta, niech istotne decyzje w sprawach zdrowia podejmuje sam zainteresowany, bo on najlepiej zadba o swój dobrostan i swoje interesy.”
Przyrzeczenie Lekarskie brzmi:
- Przyjmuję z szacunkiem i wdzięcznością dla moich Mistrzów nadany mi tytuł lekarza i w pełni świadomy związanych z nim obowiązków przyrzekam:
- obowiązki te sumiennie spełniać;
- służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;
- według najlepszej mej wiedzy przeciwdziałać cierpieniu i zapobiegać chorobom, a chorym nieść pomoc bez żadnych różnic, takich jak: rasa, religia, narodowość, poglądy polityczne, stan majątkowy i inne, mają cna celu wyłącznie ich dobro i okazując im należny szacunek;
- nie nadużywać ich zaufania i dochować tajemnicy lekarskiej nawet po śmierci chorego;
- strzec godności stanu lekarskiego i niczym jej nie splamić, a do kolegów lekarzy odnosić się z należną im życzliwością, nie podważając zaufania do nich, jednak postępując bezstronnie i mając na względzie dobro chorych;
- stale poszerzać swą wiedzę lekarską i podawać do wiadomości świata lekarskiego wszystko to, co uda mi się wynaleźć i udoskonalić.
Przysięga Hipokratesa – była to przysięga składana przez lekarzy w starożytności. Jej autorem nie był jednak sam Hipokrates, lecz jego uczniowie, należący do kręgu pitagorejczyków (stąd między innymi niechęć do leczenia operacyjnego), natomiast sformułowanie podstawowych zasad etycznych zawodu lekarza przypisuje się Imhotepowi. Po zbrodniach dokonanych przez lekarzy niemieckich i japońskich podczas II wojny światowej, Światowa Organizacja Lekarzy podczas swojego zjazdu w Genewie w 1948 r. opracowała nowożytną wersję przysięgi – deklarację genewską, zmienianą następnie kilka razy, także w XXI wieku.
Treść Przysięgi Hipokratesa:
Przysięgam na Apollona lekarza, na Asklepiosa, Hyg(i)eję i Panakeję, na wszystkich bogów i boginie, czyniąc ich świadkami, że będę podług mej zdolności i mego osądu wypełniał te przysięgę i ten zapis.
Tego, kto mnie wyuczył tej sztuki, uszanuje na równi z moimi rodzicami i będę dzielił z nim życie, a kiedy znajdzie się w potrzebie, odwzajemnię się pomocą; dzieci jego będę traktował na równi z moimi braćmi i nauczał ich będę tej sztuki, jeśli ją zechcą przyswoić, bez zapłaty i pisemnego zobowiązania; prawidła zaś w ustnym nauczaniu i wszelką inną wiedzę przekazywać będę moim synom i synom tego, kto mnie wykształcił, oraz uczniom, którzy zawarli ze mną umowę i złożyli przysięgę zgodnie z obyczajem lekarskim, i nikomu innemu.
Będę się posługiwał środkami dietetycznymi na pożytek cierpiącym podług mej zdolności i osądu, powstrzymam się zaś przed szkodzeniem i nieprawością.
Nie podam nikomu śmiertelnego leku, nawet jeśli będzie mnie prosił, ani nie udzielę nikomu takiej porady, jako też nie podam kobiecie środka poronnego.
Zachowam czyste i nieskalane życie moje i moją sztukę.
Nie podejmę się cięć [chirurgicznych] nawet w przypadku kamicy, pozostawiając ową czynność mężom uprawiającym ten zawód.
Do jakiegokolwiek wstąpię domostwa, wejdę tam, aby pomagać cierpiącym, wystrzegając się wszelkich świadomych naruszeń prawa i szkodliwych postępków, a zwłaszcza czynów lubieżnych wobec ciał kobiet i mężczyzn, wolnych czy niewolników.
Jeśli podczas leczenia lub kiedy nie będę zajmował się leczeniem, dostrzegę coś lub usłyszę, co dotyczy życia ludzi, a czego nigdy nie należy ujawniać na zewnątrz, przemilczę to uważając, że nie może być wypowiedziane.
Jeśli zatem będę wiernie dotrzymywał tej przysięgi i nie naruszę jej, nich dany mi będzie owoc życia i sztuki, i sława u wszystkich ludzi po wsze czasy, a jeśli będę ją naruszał, popełniając krzywoprzysięstwo, niech stanie się to, co temu przeciwne.
