Wdrożenie sprawdzonych rozwiązań służących jakości i koordynacji opieki nad pacjentem postuluje Ogólnopolska Federacja Onkologiczna. Dorota Korycińska, prezes OFO, a także Anna Andrzejczak z Fundacji Onkologia 2025 oraz Joanna Frątczak-Kazana z Onkofundacji Alivia przedstawiły propozycje działań, które zostaną skierowane do Rady Ministrów.
„Chcemy porozmawiać o przyszłości koordynacji opieki onkologicznej w oparciu o inne kryteria niż przedstawione w regulacjach dotyczących Krajowej Sieci Onkologicznej. Dotychczas skupialiśmy się na przyporządkowaniu ośrodków do hierarchicznej sieci, a zapomnieliśmy o kilku ważnych elementach, które będą miały zasadniczy wpływ na jakość i koordynację” – powiedziała Joanna Frątczak-Kazana z Onkofundacji Alivia. O uruchomieniu i funkcjonowaniu modelu opieki koordynowanej w onkologii w Polsce mówi się od wielu lat. W ocenie Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej scentralizowany model sieci onkologicznej nie jest do końca przejrzysty i może stwarzać konflikty interesów. Co więcej, dotychczas nie został prawidłowo wdrożony.
W obecnym stanie prac nad wdrożeniem Krajowej Sieci Onkologicznej nie można mówić o koordynowanej opiece onkologicznej w Polsce. Jak przekonują przedstawicielki organizacji pozarządowych, należy przede wszystkim sięgnąć po sprawdzone rozwiązania.
„Wiemy, które rozwiązania służą promocji jakości oraz wspierają koordynację opieki nad pacjentem. Nie musimy wymyślać systemu całkowicie od nowa. Zaadaptowanie sprawdzonych rozwiązań i korzystanie z doświadczeń innych krajów może przyczynić się do poprawy sytuacji polskich chorych. W onkologii czas jest na wagę złota. Opracowaliśmy postulaty, które pragniemy przedstawić Radzie Ministrów” – dodała Dorota Korycińska, prezes Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej.
Organizacje pacjenckie zrzeszone w OFO proponują, by bazą do budowania jakości opieki onkologicznej były wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego opracowane w formie zaleceń i opublikowane przez Ministra Zdrowia. W celu monitorowania standardów konieczne jest opracowanie systemu gromadzenia danych, jak również wskaźników i mierników umożliwiających kontrolę ich przestrzegania.
Lista priorytetów, na które zwraca uwagę Ogólnopolska Federacja Onkologiczna, opiera się na wytycznych diagnostyczno-terapeutycznych, opracowywanych i publikowanych przez towarzystwa naukowe. Na podstawie wytycznych należy zdefiniować i wprowadzić do systemu standardy postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. “Wiele już zrobiono, potrzebna jest “kropka nad i” – odpowiednie akty prawne oraz narzędzia do monitoringu”- podkreśla Dorota Korycińska. Implementacja wytycznych i standardów do systemu ochrony zdrowia to punkt wyjścia do wszelkich rozwiązań w kreowaniu wysokojakościowej koordynowanej opieki onkologicznej.
Postulaty OFO:
- Wytyczne jako baza do budowania systemu monitorowania jakości opieki onkologicznej:
- Upowszechnienie modelu opieki nad pacjentem z rozpoznaniem nowotworów często występujących, opartego o unity; ewolucja od kryteriów wejścia do kryteriów wyjścia; KON istniejące jako baza do przyszłych KON-przyszłych
- Wsparcie koordynatora opieki onkologicznej: główna funkcja – prowadzenie pacjenta, koordynacja od postawienia diagnozy
- Informacja dla pacjenta oraz POZ i AOS: gdzie się leczyć, system informacji rozwijany razem z monitoringiem jakości,
- Ułatwienie pacjentowi wejście do systemu: badania przesiewowe, rola POZ, wyceny w diagnostyce (konieczność weryfikacji).
Niezbędne dla dobrej jakości i koordynacji opieki onkologicznej:
- ułatwienie wejścia pacjenta do systemu (skracające czas oczekiwania),
- odpowiednio gęsta sieć units dla nowotworów często występujących,
- koncentracja leczenia zabiegowego,
- centralizacja opieki w nowotworach rzadkich,
- monitoring jakości (standardy, mierniki, dane),
- wsparcie koordynatorów opieki nad pacjentem.
„Dla nas wytyczne diagnostyczno-terapeutyczne są najważniejsze. Przygotowały je towarzystwa naukowe. Na ich podstawie należy zdefiniować i wprowadzić do systemu standardy postępowania. Ich implementacja i monitoring to najważniejsze elementy, które pozwolą dalej budować system opieki onkologicznej” – stwierdziła Dorota Korycińska. Kolejne postulaty organizacji to jak najszybsze wdrażanie wyspecjalizowanych ośrodków (units) leczenia najpowszechniejszych nowotworów oraz koncentracja leczenia zabiegowego. W tym kontekście sieć ośrodków powinna być odpowiednio gęsta, by zminimalizować ryzyko wykluczenia geograficznego chorych. Prelegentki zwróciły również uwagę na konieczność wsparcia koordynatorów opieki onkologicznej. To chory powinien być w centrum całego systemu. Dlatego powinien otrzymać kompletną informację na temat możliwości leczenia, a jego droga w systemie opieki koordynowanej nie może być skomplikowana ani wydłużona sztucznymi barierami.
Według Anny Andrzejczak z Fundacji Onkologia 2025, zebrane w ramach pilotażu sieci onkologicznej dane są niepełne. Co więcej, lata doświadczeń z KSO nie pokazały, by proponowane rozwiązania przynosiły efekt w postaci lepszych wyników leczenia.
„Ministerstwo Zdrowia stoi w tej chwili przed dylematem. Z jednej strony wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej zostało wskazane jako kamień milowy w Krajowym Planie Odbudowy. Z drugiej, mamy lata doświadczeń, kiedy nie udało się skutecznie ocenić jakości w czterech województwach w pięciu rodzajach chorób nowotworowych. Wątpliwe, by udało nam się dokonać ewaluacji całej sieci onkologicznej, wszystkich rozpoznań w całym kraju w ciągu roku czy dwóch” – oceniła Anna Andrzejczak.