Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła postępowanie szpitali z zakaźnymi odpadami medycznymi, w tym wytworzonymi w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. W okresie objętym kontrolą były one magazynowane, odbierane i zagospodarowywane niezgodnie z przepisami. Ani szpitale, ani organy administracji publicznej nie sprawowały skutecznego nadzoru nad gospodarką zakaźnymi odpadami medycznymi – ocenia NIK w swoim raporcie.
Najwyższa Izba Kontroli oceniała, czy w ostatnich latach nastąpiła poprawa w obszarze postępowania z zakaźnymi odpadami medycznymi (kontrola NIK w 2014 r. zakończyła się oceną negatywną). NIK objęła kontrolą: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Główny Inspektorat Sanitarny, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 6 urzędów wojewódzkich, 6 wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska, 6 zakładów opieki zdrowotnej – szpitali oraz 6 podmiotów gospodarujących zakaźnymi odpadami medycznymi, w tym wytworzonymi w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Podczas pandemii COVID-19 temat postępowania z zakaźnymi odpadami medycznymi nabrał szczególnego znaczenia. 2 marca 2020 r. uchwalono specustawę, określającą m.in. nowe uprawnienia dla wojewodów w obszarze gospodarowania odpadami medycznymi.
NIK ocenia, że w niemal połowie skontrolowanych szpitali nadzór nad postępowaniem z zakaźnymi odpadami medycznymi był nieprawidłowy. W 6 szpitalach spośród 13 objętych kontrolą nie wskazano osoby lub komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za nadzór nad postępowaniem z zakaźnymi odpadami medycznymi, w tym wytworzonymi w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, a regulaminy organizacyjne były niezgodne z obowiązującym statutem szpitala.
We wszystkich skontrolowanych szpitalach stwierdzono nieprawidłowości dotyczące postępowania z zakaźnymi odpadami medycznymi. W 12 szpitalach miały one związek ze sposobem magazynowania zakaźnych odpadów medycznych, a w 10 szpitalach z segregacją tych odpadów. Worki z zakaźnymi odpadami medycznymi były niewłaściwie oznakowane i niezabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych oraz insektów i gryzoni. Najczęściej odnotowywano przypadki mieszania odpadów innych niż niebezpieczne z zakaźnymi odpadami medycznymi. Mieszano też różne rodzaje zakaźnych odpadów medycznych, co było niezgodne z ustawą o odpadach (dalej: „uod”).
W jednym ze szpitali brakowało tzw. windy „brudnej” służącej do transportu zakaźnych odpadów medycznych. W konsekwencji odpady tego rodzaju przewożono tą samą windą, z której korzystali pacjenci i personel medyczny, i która służyła także do przewozu posiłków. W przypadku dwóch szpitali kontrolerzy NIK poinformowali ich kierowników o zagrożeniu dla zdrowia lub życia ludzi – “Zakaźne odpady medyczne w tych szpitalach były przechowywane w wysokiej temperaturze, bez zabezpieczenia przed dostępem osób trzecich oraz zwierząt, worki były uszkodzone, a z kontenera wydobywał się odór”.
W 12 z 13 skontrolowanych szpitali klasyfikacja i ewidencja wytworzonych zakaźnych odpadów medycznych była niezgodna ze stanem faktycznym. W związku z powyższym roczne sprawozdania o odpadach sporządzone przez szpitale i przekazane Ministrowi Klimatu i Środowiska nie odzwierciedlały rzeczywistej ilości i rodzaju wytworzonych odpadów. W konsekwencji Minister przekazał do GUS i organów unijnych niezgodne ze stanem faktycznym dane dotyczące gospodarki odpadami medycznymi. Niewłaściwa klasyfikacja odpadów medycznych wytwarzanych w ramach działalności leczniczej znacznie zawyżała udział zakaźnych odpadów medycznych w ogólnej masie takich odpadów, co zwiększało koszty ich zagospodarowania i stwarzało ryzyko niegospodarnego wydatkowania środków publicznych.
Poważnym problemem zgłaszanym przez skontrolowane szpitale było przekazywanie do przetworzenia odpadów medycznych innych niż zakaźne. Z braku alternatywy, około 90 proc. odpadów wytworzonych w związku z działalnością leczniczą zakwalifikowano bezpodstawnie do zakaźnych odpadów medycznych. Na przykład w 6 szpitalach odpady z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych były zaklasyfikowane niewłaściwie lub w ogóle nie uwzględniono ich w ewidencji.
