Opracowany w wyniku trzyletniego projektu badawczego projekt strategii wdrożenia szpitalnej oceny technologii medycznych w Polsce na lata 2022-2027 został skierowany do konsultacji zewnętrznych.
Szpitalne HTA (HB-HTA) polega na wykorzystaniu metodyki oceny technologii medycznych dostosowanej do potrzeb danego szpitala. Metodologia oceniania nowych, innowacyjnych technologii nielekowych wprowadzanych do szpitali ma pomóc menedżerom w podejmowaniu efektywnych decyzji o zakupie wyrobów medycznych, sprzętu oraz wdrażaniu rozwiązań organizacyjnych. Pozwala uwzględnić m.in. warunki organizacyjne szpitala, krzywą uczenia się i inne specyficzne elementów jego działania.
W wyniku prac projektowych została opracowana strategia, zawierająca m.in. propozycje rozwiązań formalno-prawnych, mających służyć wdrożeniu HB-HTA w Polsce. Zostali także wyszkoleni specjaliści do oceny technologii nielekowych w szpitalach. Wypracowany i rekomendowany funkcjonalny model strategii zakłada koordynację (a nie centralizację, która była także analizowana jako jedna z opcji) procesów HB-HTA na poziomie krajowym, którą ma prowadzić przede wszystkim Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji oraz Ministerstwo Zdrowia. AOTMiT ma odpowiadać za ewaluację i standaryzację metodyki HB-HTA oraz edukację w tym zakresie. Resort zdrowia powinien określić zasady gromadzenia i wymiany danych, dokonywać przeglądu ocenionych technologii, wskazywanie możliwości ich finansowania oraz inicjowania działań szpitali.
Przedstawiona do konsultacji strategia wdrożenia HB-HTA odnosi się do zmodyfikowanego modelu HB-HTA, który został zaakceptowany przez ministra zdrowia w styczniu 2022 r. Zaproponowane działania koncentrują się w czterech kluczowych obszarach:
- Kompetencje i rozwój wiedzy oraz umiejętności praktycznego stosowania HB-HTA w szpitalach a także wdrożenie systemu certyfikacji jednostek w oparciu o wypracowaną metodykę
- Komunikacja i edukacja dotycząca koncepcji HB-HTA, jednym z celów w tym zakresie ma być stworzenie dostępnej bazy wiedzy
- Organizacja – stworzenie odpowiednich ram organizacyjnych i prawnych pozwalających na zaangażowanie szpitali we współtworzenie HB-HTA w Polsce; strategicznym celem jest m.in. zwiększanie liczby szpitali stosujących metodykę HB-HTA
- System – usprawnienie procesu wdrażania innowacji w systemie ochrony zdrowia poprzez upowszechnianie HB-HTA; istotnym celem jest wzrost innowacyjności polskich szpitali i skoordynowanie procesu finansowania innowacji , a docelowo – lepszy dostęp pacjentów do innowacji o udowodnionej skuteczności.
Realizacja strategii wdrożenia HB-HTA w Polsce w czterech wskazanych obszarach strategicznych ma przyczynić się do budowania wartości w opiece zdrowotnej. Kolejne etapy procesu, począwszy od opracowania raportu HB-HTA w szpitalu, przez podejmowanie decyzji inwestycyjnych w oparciu o dowody naukowe, aż do wzrostu efektywności wydatkowania środków publicznych, poprawy zdrowia populacji (w tym jakości życia pacjentów) a finalnie – wartości w zdrowiu.
Przebieg projektu badawczego
Projekt badawczy, który miał przygotować wprowadzenie metodologii HTA do oceny technologii medycznych w polskich szpitalach trwał 3 lata. Prac prowadzone były przez konsorcjum, składające się z Narodowego Funduszu Zdrowia, Instytutu Kardiologii oraz Uczelni Łazarskiego. W pilotażu, który był częścią prac, wzięło udział 7 szpitali z całej Polski. Kierownikiem projektu była dr Iga Lipska z ramienia NFZ. Projekt został sfinansowany z grantu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, w ramach programu GOSPOSTRATEG. W pilotażu, którego efekty wykorzystano przy sformułowaniu strategii, wzięły udział następujące szpitale:
- Narodowy Instytut Kardiologii
- Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
- Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
- Szpital Uniwersytecki w Krakowie
- Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu
- Centralny Szpital KJiniczny MSWiA w Warszawie
- Centralny Szpital Kliniczny WUM w Łodzi
Metodologia HTA funkcjonuje od lat w procesie podejmowania decyzji refundacyjnych dotyczących leków. Jak mówi dr Iga Lipska, kierownik projektu, “HTA – to systematyczna ewaluacja aspektów klinicznych i ekonomicznych funkcjonowania danej technologii na podstawie dostępnych dowodów naukowych. Najwyższym poziomem tych dowodów są randomizowane badania kliniczne”. Jeżeli nie ma takich badań, systematycznej ocenie podlegają możliwie najlepsze dane. Przeprowadza się również ocenę ekonomiczną wpływu wprowadzenia danej technologii na budżet, a także aspektów etycznych i organizacyjnych związanych z jej funkcjonowaniem.
Według międzynarodowych publikacji, prawie 93 proc. szpitalnych analiz technologii medycznych dotyczy terapii, w tym głownie leków (74 proc.) a także wyrobów i sprzętu medycznego. Pozostałe analizy odnoszą się do diagnostyki oraz organizacji pracy. Raporty mogą obejmować kwestie bezpieczeństwa, skuteczności, kosztów i ekonomii, organizacji czy kwestii strategicznych. Bierze się w nich pod uwagę rolę i pozycję danej technologii, tzn. czy są dostępne opcje terapeutyczne, które nowa technologia zastępuje, ewentualnie uzupełnia, czy też chodzi o zupełnie nowe rozwiązanie. Badana jest także trwałość tego rozwiązania – czy jest ono przejściowe, aby pacjent poczekał na zaproponowanie czegoś docelowego. Uwzględnia się także samodzielność nowej technologii – czy ma być stosowana odrębnie, czy też uzupełni istniejącą ścieżkę terapeutyczną.
W krajach europejskich szpitalną ocenę technologii medycznych najczęściej rozwijają szpitale kliniczne, współpracujące m.in. z krajowymi agencjami HTA a także ubezpieczycielami lub płatnikami publicznymi. Nie ma jednego, uniwersalnego modelu organizacji tego procesu, kw każdym kraju występują istotne różnice, wynikające m.in. z dostosowania metodologii do specyfiki danego systemu ochrony zdrowia. Polska posiada stosunkowo zdecentralizowany system opieki szpitalnej, podobny do państw skandynawskich, a zatem powinny się u nas rozwinąć stosunkowo mocne sieci szpitalnego HTA.
