Centrum Doskonałości Onkologii Precyzyjnej

W Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym zostało powołane pierwsze w Polsce Centrum Doskonałości Onkologii Precyzyjnej (CDOP).  

Centrum ma prowadzić wielodyscyplinarną opiekę zdrowotną nad chorymi na nowotwory z uwzględnieniem charakterystyki molekularnej nowotworu. CDOP umożliwi podejmowanie decyzji o leczeniu standardowym jak i badaniach klinicznych prowadzonych w NIO-PIB. W CDOP prowadzone będą prace naukowe, w tym analiza danych pochodzących z praktyki klinicznej. 

Prof. Jan Walewski, który jest prekursorem w Polsce onkologii precyzyjnej, doskonale pamięta początki tej koncepcji. „Geneza pomysłu na onkologię precyzyjną wiąże się z wiarą uczonych w to, że dzięki wysokowydajnemu sekwencjonowaniu genów następnej generacji, które są wykrywalne w tkance nowotworowej da się opisać i zidentyfikować mechanizmy genetyczne konkretnego nowotworu. To jest podejście o tyle rewolucyjne, że wcześniej były liczne odkrycia genetyczne na temat patogenezy nowotworów, jednak np. w przypadku takiej choroby jak rak trzustki, nie tylko każdy pacjent ma inną charakterystykę mutacji, ale jeszcze ten sam pacjent w różnych miejscach np. przy ogniskach przerzutowych wykazuje ewolucję tych zmian genetycznych. Nie ma nie tylko dwóch pacjentów, którzy mieliby taką samą charakterystykę tego nowotworu, ale ten sam pacjent ma różną charakterystykę zmian nowotworowych w różnych punktach choroby. Dopiero sekwencjonowanie następnej generacji w połączeniu ze sztuczną inteligencją wraz z analizą dużych zbiorów danych i powiązaniu z danymi klinicznymi zastosowanych w leczeniu poszczególnych cząsteczek pozwalają wykryć prawdziwe mechanizmy napędowe nowotworów.” 

Onkologia precyzyjna – to leczenie na podstawie cech danej osoby i cech choroby u niej występującej. CDOP umożliwi sklasyfikowanie poszczególnych osób w subpopulacje, które różnią się podatnością na określoną chorobę lub reakcją na określone leczenie. Pozwoli to skoncentrować interwencje profilaktyczne lub terapeutyczne na osobach, które najbardziej na tej konkretnej terapii skorzystają, oszczędzając koszty i minimalizując skutki uboczne dla chorych. 

Doktor Iwona Ługowska z NIO podkreśla obiecujące perspektywy onkologii personalizowanej. Jednym z największych osiągnięć współczesnej onkologii jest jej zdaniem personalizacja leczenia onkologicznego, czyli bardzo precyzyjne określanie ścieżki terapeutycznej, uwzględniającej charakterystykę molekularną nowotworów. Dostępnych jest coraz więcej leków skutecznie „uderzających” w określoną mutację genową nowotworu. CDOP współpracować będzie z Oddziałem Badań Wczesnych Faz NIO-PIB, gdzie od ponad dwóch lat realizowane są badania kliniczne korzystające z osiągnięć onkologii precyzyjnej.

„Jednym z podstawowych zadań CDOP będzie organizacja i prowadzenie posiedzeń konsyliów molekularnych, w których uczestniczyć będą lekarze z klinik narządowych oraz biolodzy molekularni. Celem konsyliów będzie wspólne ustalenie optymalnej ścieżki terapii uwzględniającej także charakterystykę molekularną nowotworu. Ważnym zadaniem CDOP będzie prowadzenie prac naukowo-badawczych dotyczących niekomercyjnych badań akademickich wykorzystujących terapie ukierunkowane molekularnie oraz dokonywanie analiz statystycznych ze szczególnym uwzględnieniem mierników wpływu wdrażania onkologii precyzyjnej na funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia. Do dyspozycji CDOP będzie Pracownia Diagnostyki Genetycznej i Molekularnej Nowotworów, gdzie rutynowo wykonuje się kompleksowe profilowanie genomowego na podstawie którego możliwe jest oszacowanie szans odpowiedzi Pacjenta na leczenie ukierunkowane molekularnie czy na immunoterapię” – mówi dr Ługowska.

Prof. Piotr Rutkowski uważa, że powołanie CDOP stanowi również realizację zadania jakie przed Krajową Siecią Onkologiczną postawiła uchwalona NSO. Obszary działania NSO wpisują się w przypisane Narodowemu Instytutowi Onkologii działania niezbędne dla jej realizacji i stąd konieczność powołania CDOP. W szczególności dla pkt. 4, czyli inwestycji w naukę i innowacje poprzez poszerzenie analizy danych w rejestrach medycznych i powiązanie wyników badań molekularnych z danymi skuteczności terapii. Jest to niezbędne dla osiągnięcia zaplanowanego poziomu przynajmniej 90% dostępnych terapii onkologicznych wśród wszystkich refundowanych na terenie UE.