Dzień Ojca obchodzony 23 czerwca – to równocześnie Ogólnopolski Dzień Świadomości Raka Prostaty i okazja do wzmożonych działań edukacyjnych o potrzebie regularnych badań gruczołu krokowego. Tegorocznym obchodom towarzyszy wystawa pt. „Ojciec i syn”, która przypomina, jak ważna jest profilaktyka raka prostaty, zwłaszcza jeśli wcześniej w rodzinie pojawiały się zachorowania na ten nowotwór.
Rak prostaty jest statystycznie wykrywany u jednego na siedmiu mężczyzn. Wyróżnia się największą dynamiką wzrostu zachorowalności przy jednoczesnym wzroście śmiertelności. W Polsce wskaźnik 5-letnich przeżyć (67 proc.) chorych z rakiem gruczołu krokowego jest znacznie niższy niż w krajach Europy Zachodniej (83 proc.).
“Mam wrażenie, że my mężczyźni jesteśmy jeszcze mniej zdyscyplinowani niż panie, które jednak częściej chodzą na badania profilaktyczne i częściej pilnują swojego zdrowia. My w większym stopniu to lekceważymy, a to, o czym dziś mówimy, czyli głównie o raku prostaty i łagodnym przeroście gruczołu krokowego, to zwykle bywa tak, że zabieramy się za badania i leczenie, kiedy już są objawy. A należałoby to robić znacznie wcześniej, gdybyśmy byli bardziej zdyscyplinowani i bardziej pamiętali o profilaktyce” – mówił poseł Tomasz Latos, przewodniczący sejmowej komisji zdrowia na otwarciu wystawy „Ojciec i syn”.
Profilaktyka i wczesne rozpoznanie jest kluczem do skutecznego leczenia. Każdy mężczyzna powinien regularnie badać prostatę, co dla wielu panów jest wciąż wstydliwym tematem z uwagi na konieczne badanie per rectum. Ale powinien je wykonać każdy mężczyzna po 40. roku życia. “Niestety człowiek dopiero jak już traci zdrowie, zaczyna zastanawiać się, co takiego zepsuł, że do tego doszło. Ja jestem przykładem takich zaniedbań. 15 lat temu zachorowałem na raka prostaty, dziś już wiem, jak ważne jest, by obserwować swoje ciało i nie lekceważyć objawów, które powinny nas zaniepokoić” – mówi bohater wystawy Mirosław Czechowski, reprezentujący Stowarzyszenie Mężczyzn z Chorobami Prostaty “Gladiator”.
Diagnostyka i leczenie raka prostaty
Ważnym czynnikiem diagnostycznym jest oznaczenie poziomu PSA (swoisty antygen stercza) we krwi. Wyniki odbiegające od normy nie zawsze muszą świadczyć o nowotworze. Podwyższony poziom PSA możemy stwierdzić także podczas łagodnego przerostu prostaty. Występuje od często i daje podobne objawy do tych, które charakteryzują raka gruczołu krokowego: zaburzenia oddawania moczu, uczucie rozpierania czy bóle kręgosłupa. Łagodny rozrost gruczołu krokowego pojawia się na skutek zaburzeń hormonalnych u mężczyzn po 45. roku życia. Szacuje się, że choroba dotyka ok. 30 proc. 50-latków, 50 proc. 65-latków i 70 proc. mężczyzn w wieku 80 lat. Nie są znane sposoby zapobiegania przerostowi stercza. Ważne, by nie lekceważyć początkowych objawów choroby, co pozwala uniknąć poważnych powikłań.
Dzięki ogromnemu postępowi, jaki dokonał się w medycynie, pacjenci z chorobami prostaty zyskali wiele nowych opcji leczenia, dotyczących i leczenia chirurgicznego, i terapii lekowych. Około 20–25 proc. mężczyzn z łagodnym przerostem prostaty wymaga interwencji chirurgicznej. Jest ona możliwa w sposób nieinwazyjny i zapewniający możliwie najwyższą jakość życia po zabiegu, który może trwać tylko 15 minut, bez konieczności znieczulenia ogólnego.
Postępowanie w przypadku raka prostaty, jeśli nowotwór jest ograniczony do narządu – to m.in. radykalne leczenie miejscowe lub aktywna obserwacja. Lekarz i pacjent wybierają optymalną ścieżkę, którą może być:
- radykalna prostatektomia ‒ chirurgiczne usunięcie prostaty, najlepiej za pomocą chirurgii małoinwazyjnej, czyli laparoskopią lub w asyście robota chirurgicznego
- radykalna radioterapia, ewentualnie w połączeniu z hormonoterapią
- hormonoterapia
- aktywna obserwacja (dotyczy nowotworów niskiego ryzyka)
Natomiast u chorych z przerzutową postacią nowotworu można zastosować chemioterapię, radioterapię, leki hormonalne nowej generacji, leczenie ukierunkowane molekularnie (oddziaływanie na szlaki molekularne warunkujące rozwój raka), radiofarmaceutyki czy immunoterapię (mobilizacja układu odpornościowego do niszczenia raka).
Rozpoznanie raka prostaty umożliwia włączenie do programu lekowego “Leczenie chorych na raka gruczołu krokowego” (B.56). Program zapewnia dostęp do wielu leków, a lekarze i pacjenci czekają na dalsze zbliżenie jego zapisów do wytycznych międzynarodowych (m.in. w zakresie kryteriów wyłączenia z programu) i zapewnienie dostępu do wszystkich istotnych opcji terapeutycznych na różnych etapach choroby, co stworzy możliwość personalizacji leczenia. ”W zakresie dostępu do leczenia niestety nadal musimy zazdrościć naszym kolegom z Zachodniej Europy. Trochę odstajemy też, jeśli chodzi o zabezpieczenie w wyroby medyczne, które pozwalają uniknąć efektów ubocznych, związanych np. z napromieniowaniem” – ocenia Piotr Fonrobert, wiceprezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.
Jeśli rak gruczołu krokowego zostanie wykryty we wczesnym stadium zaawansowania, szanse na wyleczenie przy obecnych możliwościach medycyny są bardzo wysokie. Trzeba jednak pamiętać o regularnych badaniach, przypominać synom, braciom, ojcom i dziadkom, aby dbali o swoje zdrowie nie tylko od święta. Temu właśnie ma służyć otwarta w siedzibie Sejmu na ul. Wiejskiej w Warszawie wystawa zatytułowana „Ojciec i syn”. Obrazuje ona relacje międzypokoleniowe, pokazując, jak ojcowie i synowie mogą wzajemnie troszczyć się o swoje zdrowie i wspierać w walce z chorobą, jeśli do niej dojdzie.
“To bardzo ważna relacja, szczególnie w kwestiach dotyczących zdrowia, bo zdrowie jest najcenniejszym darem. Chylę czoła przed wszystkimi osobami, które chcą zmieniać rzeczywistość, które potrafią walczyć sami i jeszcze zachęcać do walki innych. Tylko działając wspólnie możemy wypracować strategię, która przyczyni się do poprawy stanu zdrowia Polaków, w tym przypadku polskich mężczyzn” – mówiła na otwarciu posłanka Barbara Dziuk, przewodnicząca Podkomisji Stałej ds. Onkologii, inicjatorka wystawy.
Wystawa „Ojciec i syn” zachęca poprzez edukację do regularnych badań profilaktycznych pozwalających na wczesne wykrycie raka gruczołu krokowego i systematycznych wizyt u specjalistów. Partnerami wystawy są Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych i Stowarzyszenie Mężczyzn z Chorobami Prostaty Gladiator.