Naukowcy PAN opracowali wytyczne dotyczące przebudowy systemu zdrowia publicznego. Celem działań ma być stworzenie systemu odpornego na sytuacje kryzysowe. Opracowanie jest skierowane przede wszystkim do decydentów, którzy tworząc politykę prozdrowotną powinni opierać się na opinii ekspertów.
Eksperci Komitetu Zdrowia Publicznego PAN opracowali cykl analiz dotyczących polskiego systemu opieki zdrowotnej. Stanowi on odpowiedź na trwający już kilka lat kryzys zdrowotny, który przerwać może zbudowanie silnego systemu zdrowia publicznego. Inicjatywa Polskie Zdrowie 2.0 zawiera 14 raportów. Pierwszy z nich pt. „Zasadnicze wzmocnienie zdrowia publicznego” zawiera wytyczne dla stworzenia prozdrowotnej polityki w Polsce. Oparte są aktualnej sytuacji zdrowotnej polskiego społeczeństwa analizy są skierowane do polityków, dziennikarzy i opinii publicznej, co jak twierdzą autorzy ma rozszerzyć ich wiedzę poza tematy będące w danej chwili na czasie.
Jako pierwsze, autorzy wymienili oparcie polityki zdrowotnej państwa na dowodach naukowych i dobrych rozwiązaniach z innych krajów. Ich zdaniem dotychczasowe decyzje dotyczące zdrowia obywateli były głównie oparte na potrzebie chwili, która była stymulowana przez kryzysy czy interesy niektórych grup.
Kolejnym koniecznym działaniem jest integracja medycyny naprawczej, zdrowia publicznego i polityki społecznej. Eksperci PAN wskazują, że w trakcie pandemii doszło do ograniczenia dostępności świadczeń zdrowotnych. W przyszłości należy zapobiegać sytuacji, w której jedna choroba blokuje leczenie wszystkich pozostałych, budując zawczasu odporność systemów na zagrożenia. Główną barierą na drodze do optymalnej integracji są mechanizmy finansowania. Autorzy podkreślają również, że korzystnym skutkiem zmagania się z pandemią był rozwój usług telemedycznych, co jest elementem zintegrowanego systemu przyszłości. Przestrzegają równocześnie przed nadużyciami związanymi z ograniczaniem bezpośredniego kontaktu pacjenta z placówką medyczną, tam gdzie jest on konieczny.
Trzecim punktem jest konieczność stałego monitoringu nierówności w zdrowiu, a zwłaszcza sytuacji grup szczególnie narażonych oraz skali zagrożeń środowiskowych. Szczególnie podkreślono tu trudności, jakie osoby starsze napotykają w codziennym życiu, w tym w dbaniu o swoje zdrowie. Redukcja występujących nierówności powinna być jednym z najważniejszych celów współczesnej polityki prozdrowotnej. Autorzy opracowania zwracają uwagę na dużą rolę w tym obszarze organizacji pozarządowych. Ich działania powinny jednak mieć możliwość otrzymania odpowiedniego wsparcia ze strony państwa.
W kolejnym punkcie eksperci wskazali na konieczność traktowania edukacji prozdrowotnej i zdrowia psychicznego jako priorytetu. Pogorszenie stanu psychicznego samo w sobie jest już sporym obciążeniem dla osoby i systemu, a pociąga za sobą również wzrost ryzyka zachorowania na schorzenia somatyczne np. choroby układu krążenia. Szczególnie bezradne wobec stresorów psychospołecznych są dzieci i młodzież, a także osoby starsze. Działania w tym zakresie nie mogą opierać się tylko na wzmocnieniu opieki psychiatrycznej, lecz również należy wdrożyć programy psychoedukacyjne i profilaktyczne, szczególnie dedykowane grupom najsłabszym.
Przedostatni punkt dotyczył realizacji adekwatnej polityki informacyjnej, tak aby uzyskać stopień zaufania społecznego niezbędny do akceptacji wdrażanych zmian w obszarze zdrowia publicznego. Autorzy postulują powołanie osoby odpowiedzialnej za udostępnianie w imieniu władzy informacji odnoszących się do aspektów zdrowia publicznego ważnych z punktu widzenia obywateli. Ostatnią rekomendacją przedstawioną w raporcie jest zbudowanie zaplecza eksperckiego dla badań oceniających skutki zmian w zakresie polityki zdrowotnej. Podkreślona została konieczność zinstytucjonalizowania środowisk eksperckich, co z jednej strony pozwala realnie wpływać na decydentów, a z drugiej może być gwarancją niezależności opinii.