• Kontakt
  • Reklama
  • Regulamin
  • Polityka prywatności
  • Login
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
NEWSLETTER
mzdrowie.pl
Radio mZdrowie.pl
  • FAKTY
    Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA
    FAKTY

    Robot i najnowocześniejsze USG w Szpitalu Klinicznym Nr 1 SUM w Zabrzu

    Krzysztof Jakubiak
    29/11/2023
    Nowy rząd Nowej Zelandii wycofał się z planu walki z paleniem papierosów
    FAKTY

    Nowy rząd Nowej Zelandii wycofał się z planu walki z paleniem papierosów

    redakcja
    28/11/2023
    Powstała Grupa Robocza ds. zarządzania przepływem produktów medycznych w szpitalach
    FAKTY

    Powstała Grupa Robocza ds. zarządzania przepływem produktów medycznych w szpitalach

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Organizacje pacjenckie wnioskują o więcej pieniędzy na refundację
    FAKTY

    NIK negatywnie ocenia postępowanie szpitali z odpadami medycznymi

    Maciej Pawłowski
    28/11/2023
    Tylko ocet
    FAKTY

    NFZ skontrolował ceny leków recepturowych

    redakcja
    28/11/2023
    Możliwe cyberataki na pompy insulinowe
    FAKTY

    Wyciek danych medycznych z ALAB Laboratoria

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Pielęgniarki i położne protestowały przeciw dysproporcji wynagrodzeń
    FAKTY

    Bezpieczny medyk – to bezpieczny pacjent

    redakcja
    24/11/2023
  • TRENDY
    Efekt uboczny pandemii: duży spadek zachorowań na choroby zakaźne
    TRENDY

    Mamy efekt popandemiczny wielu chorób zakaźnych

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2023
    Stopniowe zapełnianie się oddziałów pediatrycznych
    TRENDY

    Stopniowe zapełnianie się oddziałów pediatrycznych

    Krzysztof Jakubiak
    20/11/2023
    Prof. Wyrwicz: immunoterapia pomocna w leczeniu raka żołądka
    TRENDY

    Zachorowalność na raka jelita grubego cały czas rośnie

    redakcja
    13/11/2023
    DEBATY

    Sztuczna inteligencja podnosi efektywność i bezpieczeństwo leczenia

    redakcja
    31/10/2023
    Oncoindex nadal na niskim poziomie
    TRENDY

    Więcej kart DiLO

    Krzysztof Jakubiak
    30/10/2023
    Miejsce robota jest tam, gdzie są pacjenci i przygotowani lekarze
    DEBATY

    Miejsce robota jest tam, gdzie są pacjenci i przygotowani lekarze

    Krzysztof Jakubiak
    27/10/2023
    Rośnie liczba przypadków zakrzepicy i zatorowości płucnej
    EKSPERCI

    Rośnie liczba przypadków zakrzepicy i zatorowości płucnej

    Zbigniew Wojtasiński
    19/10/2023
  • LEKI
    Chorzy na padaczkę z nadzieją czekają na marcową listę refundacyjną
    LEKI

    Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach

    redakcja
    20/11/2023
    Nie należy odkładać leczenia alergii
    LEKI

    Leki biologiczne tylko dla 10 proc. pacjentów z astmą ciężką

    Marta Pietrzak
    20/11/2023
    Dyskryminacja pacjentów z otyłością
    LEKI

    Semaglutyd może zapobiegać zawałom serca

    Krzysztof Jakubiak
    15/11/2023
    Nastaje era personalizacji leczenia chłoniaków
    LEKI

    Szybsze stosowanie nowoczesnych leków to większe szanse na wyleczenie

    redakcja
    31/10/2023
    DEBATY

    FOZ: Teoretyczna a praktyczna dostępność innowacyjnych leków w hematoonkologii

    Krzysztof Jakubiak
    24/10/2023
    LEKI

    Pacjenci apelują o utrzymanie dostępu do flozyn

    Krzysztof Jakubiak
    23/10/2023
    LEKI

    Wzrasta sprzedaż antybiotyków

    Maciej Pawłowski
    23/10/2023
  • MEDYCYNA
    Powstało stowarzyszenie branży telemedycznej
    MEDYCYNA

    Potrzebne systemowe podejście do wykrywania i leczenia bezdechu

    Krzysztof Jakubiak
    01/12/2023
    Terapie skojarzone i określone w czasie są przyszłością onkologii
    DEBATY

    Polska na końcu krajów UE pod względem wczesnej diagnostyki raka piersi

    redakcja
    01/12/2023
    Program leczenia raka prostaty wymaga zmian
    DEBATY

    Refundacja leków na raka prostaty powinna być coraz bliższa wytycznym naukowym

    Krzysztof Jakubiak
    30/11/2023
    W czasie pandemii Polacy tyją
    DEBATY

    Profilaktyka chorób cywilizacyjnych wciąż traktowana po macoszemu

    Krzysztof Jakubiak
    29/11/2023
    Zapobieganie nagłym zgonom sercowym
    INNOWACJE

    Zapobieganie nagłym zgonom sercowym

    redakcja
    28/11/2023
    Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA
    MEDYCYNA

    Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Wrocławskie Centrum Onkologii opracuje innowacyjny program skriningowy na raka prostaty
    MEDYCYNA

    Wrocławskie Centrum Onkologii opracuje innowacyjny program skriningowy na raka prostaty

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
  • PRAWO
    PRAWO

    Medycyna komplementarna: wolność działalności gospodarczej czy prawa pacjenta

    Maciej Pawłowski
    28/11/2023
    BRUKSELA

    Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny krytykuje proponowane zmiany prawa farmaceutycznego

    Krzysztof Jakubiak
    16/11/2023
    Odwróć tabelę, Polska na czele… Euro Health Consumer Index
    PRAWO

    Lekarze POZ i w opiece nocnej będą mogli zlecać więcej badań

    Maciej Pawłowski
    18/10/2023
    Miejsce i rola organizacji pacjenckich – głosy w debacie mZdrowie
    PRAWO

    Szybkie konsultacje online naruszają zbiorowe prawa pacjentów

    Maciej Pawłowski
    09/10/2023
    Projekt ustawy o zgonach skierowany do konsultacji
    PRAWO

    Podmiot leczniczy musi udzielić pacjentowi informacji na temat zawartych umów ubezpieczenia

    Maciej Pawłowski
    02/10/2023
    Nowa lista bezpłatnych leków 30 sierpnia
    PRAWO

    Nowa lista bezpłatnych leków 30 sierpnia

    Krzysztof Jakubiak
    29/08/2023
    Opieka nad osobami starszymi w Polsce według raportu OECD
    PRAWO

    Program Profilaktyka 40 plus przedłużony do połowy 2024 roku

    Maciej Pawłowski
    08/08/2023
  • PACJENT

    System ochrony zdrowia powinien być bardziej elastyczny
    PACJENT

    Polskie organizacje współtworzą Międzynarodową Sieć na rzecz Pacjentów Immunoniekompetentnych

    redakcja
    30/11/2023
    Raport UroConti nt. sytuacji pacjentów z nietrzymaniem moczu
    PACJENT

    UroConti zaprasza do udziału w badaniach potrzeb pacjentów

    redakcja
    21/11/2023
    Dzień Rzucania Palenia
    PACJENT

    Dzień Rzucania Palenia

    Krzysztof Jakubiak
    14/11/2023
    Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc
    PACJENT

    Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc

    Krzysztof Jakubiak
    14/11/2023
    Kolejna odsłona kampanii Movember
    PACJENT

    Kolejna odsłona kampanii Movember

    Maciej Pawłowski
    07/11/2023
    Kampania #zmierzsięzciśnieniem
    PACJENT

    Kampania #zmierzsięzciśnieniem

    Krzysztof Jakubiak
    30/10/2023
    Światowy Dzień Hipofosfatazji, czyli choroby kruchych kości
    PACJENT

    Światowy Dzień Hipofosfatazji, czyli choroby kruchych kości

    Krzysztof Jakubiak
    26/10/2023

  • KADRY

    Wątki zdrowotne pojawiają się w kampanii wyborczej
    KADRY

    Posłowie omawiają obywatelski projekt ustawy o wynagrodzeniach pielęgniarek

    Krzysztof Jakubiak
    29/11/2023
    PSL chce 30 proc. podwyżek dla personelu medycznego
    KADRY

    Adam Jarubas przewodniczącym stałej Podkomisji Zdrowia Publicznego w PE

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Wiecha na budowie Centrum Symulacji Medycznych WUM
    DEBATY

    Rektorzy uczelni medycznych: nowopowstałym wydziałom medycznym mówimy „sprawdzam”.

    redakcja
    28/11/2023
    KADRY

    Ewa Krajewska nowym ministrem zdrowia

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Debata o utworzeniu Urzędu Nadzoru Farmaceutycznego – wypowiedzi uczestników
    BRUKSELA

    Grzegorz Rychwalski wiceprzewodniczącym sekcji zdrowia Doradczego Komitetu Biznesu i Przemysłu OECD

    Krzysztof Jakubiak
    23/11/2023
    KADRY

    Nowy skład sejmowej komisji zdrowia

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2023
    KADRY

    Roman Topór-Mądry odwołany z funkcji prezesa AOTMiT

    Krzysztof Jakubiak
    13/11/2023

  • W BIZNESIE

    BioInMed rośnie w siłę, do związku dołączył Orphinic Scientific
    W BIZNESIE

    BioInMed rośnie w siłę, do związku dołączył Orphinic Scientific

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2023
    Najpopularniejsze amerykańskie e-papierosy wchodzą do Polski
    W BIZNESIE

    E-papieros, który zasłużył na serial dokumentalny Netflixa

    redakcja
    08/11/2023
    Inżynieria biomedyczna coraz większym wsparciem w pracy lekarzy
    W BIZNESIE

    Inżynieria biomedyczna coraz większym wsparciem w pracy lekarzy

    Krzysztof Jakubiak
    27/10/2023
    E-zdrowie

    E-zdrowie: potrzebujemy ujednolicenia systemu i standaryzacji

    Maciej Pawłowski
    19/10/2023
    DEBATY

    Innovation Day: droga do dojrzałego systemu

    Katarzyna Dudek
    16/10/2023
    DEBATY

    FOZ: Duże znaczenie jakości wyrobów medycznych i poziomu serwisu

    Krzysztof Jakubiak
    10/10/2023
    Polski startup nagrodzony przez EIT Health
    INNOWACJE

    Polski startup nagrodzony przez EIT Health

    redakcja
    02/10/2023

  • RADIO

    Rozpoczyna się szpitalna ocena technologii medycznych w Polsce
    MEDYCYNA

    Jesteśmy na początku drogi

    Krzysztof Jakubiak
    13/11/2023
    MEDYCYNA

    VBHC: Magda Władysiuk przedstawia drogę dojścia do systemu ochrony zdrowia opartego na wartości.

    Krzysztof Jakubiak
    30/09/2023
    RADIO

    VBHC: największą wartością jest dobra opieka w odpowiednim czasie i miejscu

    Krzysztof Jakubiak
    29/09/2023
    RADIO

    Podcast o wartości oceny technologii medycznych

    Krzysztof Jakubiak
    25/09/2023
    RADIO

    Podcast o szybkości w onkologii

    Krzysztof Jakubiak
    08/09/2023
    RADIO

    Analizujmy dane, porównujmy jakość i bezpieczeństwo

    Krzysztof Jakubiak
    24/08/2023
    LEKI

    Podcast o tym, jak przyspieszyć wprowadzanie nowych leków do praktyki klinicznej

    Krzysztof Jakubiak
    24/07/2023

  • FAKTY
    Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA
    FAKTY

    Robot i najnowocześniejsze USG w Szpitalu Klinicznym Nr 1 SUM w Zabrzu

    Krzysztof Jakubiak
    29/11/2023
    Nowy rząd Nowej Zelandii wycofał się z planu walki z paleniem papierosów
    FAKTY

    Nowy rząd Nowej Zelandii wycofał się z planu walki z paleniem papierosów

    redakcja
    28/11/2023
    Powstała Grupa Robocza ds. zarządzania przepływem produktów medycznych w szpitalach
    FAKTY

    Powstała Grupa Robocza ds. zarządzania przepływem produktów medycznych w szpitalach

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Organizacje pacjenckie wnioskują o więcej pieniędzy na refundację
    FAKTY

    NIK negatywnie ocenia postępowanie szpitali z odpadami medycznymi

    Maciej Pawłowski
    28/11/2023
    Tylko ocet
    FAKTY

    NFZ skontrolował ceny leków recepturowych

    redakcja
    28/11/2023
    Możliwe cyberataki na pompy insulinowe
    FAKTY

    Wyciek danych medycznych z ALAB Laboratoria

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Pielęgniarki i położne protestowały przeciw dysproporcji wynagrodzeń
    FAKTY

    Bezpieczny medyk – to bezpieczny pacjent

    redakcja
    24/11/2023
  • TRENDY
    Efekt uboczny pandemii: duży spadek zachorowań na choroby zakaźne
    TRENDY

    Mamy efekt popandemiczny wielu chorób zakaźnych

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2023
    Stopniowe zapełnianie się oddziałów pediatrycznych
    TRENDY

    Stopniowe zapełnianie się oddziałów pediatrycznych

    Krzysztof Jakubiak
    20/11/2023
    Prof. Wyrwicz: immunoterapia pomocna w leczeniu raka żołądka
    TRENDY

    Zachorowalność na raka jelita grubego cały czas rośnie

    redakcja
    13/11/2023
    DEBATY

    Sztuczna inteligencja podnosi efektywność i bezpieczeństwo leczenia

    redakcja
    31/10/2023
    Oncoindex nadal na niskim poziomie
    TRENDY

    Więcej kart DiLO

    Krzysztof Jakubiak
    30/10/2023
    Miejsce robota jest tam, gdzie są pacjenci i przygotowani lekarze
    DEBATY

    Miejsce robota jest tam, gdzie są pacjenci i przygotowani lekarze

    Krzysztof Jakubiak
    27/10/2023
    Rośnie liczba przypadków zakrzepicy i zatorowości płucnej
    EKSPERCI

    Rośnie liczba przypadków zakrzepicy i zatorowości płucnej

    Zbigniew Wojtasiński
    19/10/2023
  • LEKI
    Chorzy na padaczkę z nadzieją czekają na marcową listę refundacyjną
    LEKI

    Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach

    redakcja
    20/11/2023
    Nie należy odkładać leczenia alergii
    LEKI

    Leki biologiczne tylko dla 10 proc. pacjentów z astmą ciężką

    Marta Pietrzak
    20/11/2023
    Dyskryminacja pacjentów z otyłością
    LEKI

    Semaglutyd może zapobiegać zawałom serca

    Krzysztof Jakubiak
    15/11/2023
    Nastaje era personalizacji leczenia chłoniaków
    LEKI

    Szybsze stosowanie nowoczesnych leków to większe szanse na wyleczenie

    redakcja
    31/10/2023
    DEBATY

    FOZ: Teoretyczna a praktyczna dostępność innowacyjnych leków w hematoonkologii

    Krzysztof Jakubiak
    24/10/2023
    LEKI

    Pacjenci apelują o utrzymanie dostępu do flozyn

    Krzysztof Jakubiak
    23/10/2023
    LEKI

    Wzrasta sprzedaż antybiotyków

    Maciej Pawłowski
    23/10/2023
  • MEDYCYNA
    Powstało stowarzyszenie branży telemedycznej
    MEDYCYNA

    Potrzebne systemowe podejście do wykrywania i leczenia bezdechu

    Krzysztof Jakubiak
    01/12/2023
    Terapie skojarzone i określone w czasie są przyszłością onkologii
    DEBATY

    Polska na końcu krajów UE pod względem wczesnej diagnostyki raka piersi

    redakcja
    01/12/2023
    Program leczenia raka prostaty wymaga zmian
    DEBATY

    Refundacja leków na raka prostaty powinna być coraz bliższa wytycznym naukowym

    Krzysztof Jakubiak
    30/11/2023
    W czasie pandemii Polacy tyją
    DEBATY

    Profilaktyka chorób cywilizacyjnych wciąż traktowana po macoszemu

    Krzysztof Jakubiak
    29/11/2023
    Zapobieganie nagłym zgonom sercowym
    INNOWACJE

    Zapobieganie nagłym zgonom sercowym

    redakcja
    28/11/2023
    Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA
    MEDYCYNA

    Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Wrocławskie Centrum Onkologii opracuje innowacyjny program skriningowy na raka prostaty
    MEDYCYNA

    Wrocławskie Centrum Onkologii opracuje innowacyjny program skriningowy na raka prostaty

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
  • PRAWO
    PRAWO

    Medycyna komplementarna: wolność działalności gospodarczej czy prawa pacjenta

    Maciej Pawłowski
    28/11/2023
    BRUKSELA

    Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny krytykuje proponowane zmiany prawa farmaceutycznego

    Krzysztof Jakubiak
    16/11/2023
    Odwróć tabelę, Polska na czele… Euro Health Consumer Index
    PRAWO

    Lekarze POZ i w opiece nocnej będą mogli zlecać więcej badań

    Maciej Pawłowski
    18/10/2023
    Miejsce i rola organizacji pacjenckich – głosy w debacie mZdrowie
    PRAWO

    Szybkie konsultacje online naruszają zbiorowe prawa pacjentów

    Maciej Pawłowski
    09/10/2023
    Projekt ustawy o zgonach skierowany do konsultacji
    PRAWO

    Podmiot leczniczy musi udzielić pacjentowi informacji na temat zawartych umów ubezpieczenia

    Maciej Pawłowski
    02/10/2023
    Nowa lista bezpłatnych leków 30 sierpnia
    PRAWO

    Nowa lista bezpłatnych leków 30 sierpnia

    Krzysztof Jakubiak
    29/08/2023
    Opieka nad osobami starszymi w Polsce według raportu OECD
    PRAWO

    Program Profilaktyka 40 plus przedłużony do połowy 2024 roku

    Maciej Pawłowski
    08/08/2023
  • PACJENT

    System ochrony zdrowia powinien być bardziej elastyczny
    PACJENT

    Polskie organizacje współtworzą Międzynarodową Sieć na rzecz Pacjentów Immunoniekompetentnych

    redakcja
    30/11/2023
    Raport UroConti nt. sytuacji pacjentów z nietrzymaniem moczu
    PACJENT

    UroConti zaprasza do udziału w badaniach potrzeb pacjentów

    redakcja
    21/11/2023
    Dzień Rzucania Palenia
    PACJENT

    Dzień Rzucania Palenia

    Krzysztof Jakubiak
    14/11/2023
    Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc
    PACJENT

    Światowy Dzień Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc

    Krzysztof Jakubiak
    14/11/2023
    Kolejna odsłona kampanii Movember
    PACJENT

    Kolejna odsłona kampanii Movember

    Maciej Pawłowski
    07/11/2023
    Kampania #zmierzsięzciśnieniem
    PACJENT

    Kampania #zmierzsięzciśnieniem

    Krzysztof Jakubiak
    30/10/2023
    Światowy Dzień Hipofosfatazji, czyli choroby kruchych kości
    PACJENT

    Światowy Dzień Hipofosfatazji, czyli choroby kruchych kości

    Krzysztof Jakubiak
    26/10/2023

  • KADRY

    Wątki zdrowotne pojawiają się w kampanii wyborczej
    KADRY

    Posłowie omawiają obywatelski projekt ustawy o wynagrodzeniach pielęgniarek

    Krzysztof Jakubiak
    29/11/2023
    PSL chce 30 proc. podwyżek dla personelu medycznego
    KADRY

    Adam Jarubas przewodniczącym stałej Podkomisji Zdrowia Publicznego w PE

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Wiecha na budowie Centrum Symulacji Medycznych WUM
    DEBATY

    Rektorzy uczelni medycznych: nowopowstałym wydziałom medycznym mówimy „sprawdzam”.

    redakcja
    28/11/2023
    KADRY

    Ewa Krajewska nowym ministrem zdrowia

    Krzysztof Jakubiak
    28/11/2023
    Debata o utworzeniu Urzędu Nadzoru Farmaceutycznego – wypowiedzi uczestników
    BRUKSELA

    Grzegorz Rychwalski wiceprzewodniczącym sekcji zdrowia Doradczego Komitetu Biznesu i Przemysłu OECD

    Krzysztof Jakubiak
    23/11/2023
    KADRY

    Nowy skład sejmowej komisji zdrowia

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2023
    KADRY

    Roman Topór-Mądry odwołany z funkcji prezesa AOTMiT

    Krzysztof Jakubiak
    13/11/2023

  • W BIZNESIE

    BioInMed rośnie w siłę, do związku dołączył Orphinic Scientific
    W BIZNESIE

    BioInMed rośnie w siłę, do związku dołączył Orphinic Scientific

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2023
    Najpopularniejsze amerykańskie e-papierosy wchodzą do Polski
    W BIZNESIE

    E-papieros, który zasłużył na serial dokumentalny Netflixa

    redakcja
    08/11/2023
    Inżynieria biomedyczna coraz większym wsparciem w pracy lekarzy
    W BIZNESIE

    Inżynieria biomedyczna coraz większym wsparciem w pracy lekarzy

    Krzysztof Jakubiak
    27/10/2023
    E-zdrowie

    E-zdrowie: potrzebujemy ujednolicenia systemu i standaryzacji

    Maciej Pawłowski
    19/10/2023
    DEBATY

    Innovation Day: droga do dojrzałego systemu

    Katarzyna Dudek
    16/10/2023
    DEBATY

    FOZ: Duże znaczenie jakości wyrobów medycznych i poziomu serwisu

    Krzysztof Jakubiak
    10/10/2023
    Polski startup nagrodzony przez EIT Health
    INNOWACJE

    Polski startup nagrodzony przez EIT Health

    redakcja
    02/10/2023

  • RADIO

    Rozpoczyna się szpitalna ocena technologii medycznych w Polsce
    MEDYCYNA

    Jesteśmy na początku drogi

    Krzysztof Jakubiak
    13/11/2023
    MEDYCYNA

    VBHC: Magda Władysiuk przedstawia drogę dojścia do systemu ochrony zdrowia opartego na wartości.

    Krzysztof Jakubiak
    30/09/2023
    RADIO

    VBHC: największą wartością jest dobra opieka w odpowiednim czasie i miejscu

    Krzysztof Jakubiak
    29/09/2023
    RADIO

    Podcast o wartości oceny technologii medycznych

    Krzysztof Jakubiak
    25/09/2023
    RADIO

    Podcast o szybkości w onkologii

    Krzysztof Jakubiak
    08/09/2023
    RADIO

    Analizujmy dane, porównujmy jakość i bezpieczeństwo

    Krzysztof Jakubiak
    24/08/2023
    LEKI

    Podcast o tym, jak przyspieszyć wprowadzanie nowych leków do praktyki klinicznej

    Krzysztof Jakubiak
    24/07/2023

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Radio mZdrowie.pl
mzdrowie.pl
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna MEDYCYNA

Nieskończone możliwości genetyki w chorobach onkologicznych

redakcja redakcja
26/01/2023
w MEDYCYNA, WYWIADOWNIA
Nieskończone możliwości genetyki w chorobach onkologicznych

Maria Sąsiadek, fot. Tomasz Walów

Jestem do bólu przeciwna fragmentarycznym badaniom genetycznym. Sprawiają one, że duży odsetek chorych otrzymuje fałszywie ujemne wynik – mówi prof. dr hab. n. med. Maria Sąsiadek, specjalistka genetyki klinicznej, laboratoryjnej genetyki medycznej oraz diagnostyki laboratoryjnej, kierownik Katedry Genetyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

– Jaki jest cel badań genetycznych w onkologii?

Prof. Maria Sąsiadek – Tych celów jest co najmniej kilka. Zacznijmy od tego, że badania genetyczne w onkologii wspierają rozpoznanie histopatologiczne. Materiał do badania pobiera się z komórek nowotworu. Wynik pozwala uszczegółowić rozpoznanie, uściślić kategoryzację nowotworów. Jest to bardzo ważne, bo nowotwory tak samo zlokalizowane, histopatologicznie wyglądające identycznie, składają się z szeregu podtypów molekularnych. Każdy podtyp molekularny ma trochę inną biologię, w związku z czym inaczej reaguje na zastosowane leczenie. Wydaje się, że to jest jedna z przyczyn tego, że konkretna terapia u jednego chorego zadziała, a u drugiego nie. Klasyfikacja molekularna przybliża nas do precyzyjnego zdefiniowania biologii nowotworu, która pozwala na zastosowanie celowanej terapii, inaczej personalizowanej. Wielu pacjentów onkologicznych jest skutecznie leczonych właśnie dzięki temu, że potrafimy znaleźć zmianę genetyczną, która stanowi bezpośredni cel terapii.

Badania komórek guza pozwalają też na prognozowanie rokowania chorego. Z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy stwierdzić, czy ryzyko przerzutów jest duże, jak długi będzie czas wolny od progresji choroby. Wykazują to tzw. testy prognostyczne (przepowiadające). Szczególnym rodzajem badań genetycznych są badania pozwalające określić, czy dany nowotwór jest nowotworem przypadkowym/sporadycznym, czy też rozwija się w konsekwencji odziedziczonej mutacji. Jeśli zachodzi ta druga sytuacja, mówimy o dziedzicznym zespole predyspozycji do nowotworów i chory ma zwiększone ryzyko zachorowania na nie. Istnieje też ryzyko, że przekaże te skłonności potomstwu, a także że któreś z rodziców, rodzeństwa jest nosicielem mutacji. A więc badania genetyczne dają możliwość identyfikacji członków rodziny mających zwiększone ryzyko choroby onkologicznej. Tym osobom możemy zaproponować postępowanie profilaktyczne. Podsumowując, badania genetyczne w onkologii mają zarówno zastosowanie do identyfikacji osób obciążonych zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka, jak też pozwalają na bardzo szczegółowe zdefiniowanie nowotworu sporadycznego, przypadkowego.

– Często zamiennie używa się określeń badania genetyczne i badania molekularne. Czy można między nimi postawić znak równości?

– Badania molekularne są szersze. Ale co do zasady, myślę, że możemy postawić znak równości.

– Nie każdy nowotwór jest uwarunkowany genetycznie, a wręcz taka sytuacja dotyczy niewielkiego odsetka. Czy chorzy, którzy nie mają takich uwarunkowań, powinni być poddawani diagnostyce genetycznej?

– Komórki guza badamy niezależnie od tego, czy jest to nowotwór rozwijający się na podłożu dziedziczności, czy jest to nowotwór, który się rozwinął sporadycznie. Robimy to, ponieważ jak już powiedziałam, dzięki temu możemy poznać charakterystykę guza i znaleźć potencjalne cele terapeutyczne.

– Chory onkologiczny ma co najmniej dwa genomy: swój własny i nowotworu. Dlatego wykonywane są badania genetyczne z krwi i tkanki guza. Co decyduje o wyborze jednej albo drugiej metody? A może z założenia powinny być wykonywane oba badania?

– To zależy, jakiej informacji poszukujemy. Jeśli szukamy obciążenia genetycznego (dziedzicznej zmiany), badamy zdrowe tkanki pacjenta, a więc izolujemy DNA najczęściej z limfocytów krwi obwodowej lub ze śluzówki. Jeśli natomiast chcemy poznać genom guza (albo postawić rozpoznanie molekularne, albo w celu zidentyfikowania w guzie mutacji, wobec których możemy zastosować leczenie celowane), to musimy badać komórki nowotworu. Badania w kierunku obciążenia genetycznego z reguły prowadzimy, gdy wiemy, że dany nowotwór może rozwijać się na podłożu dziedzicznym – jeśli mamy jakieś wskazówki albo w rodowodzie, albo w przebiegu choroby. Przykładowo, w przypadku raka jelita grubego, który się rozwija bez polipowatości, musimy dokładnie wypytać pacjenta o rodowód, historię występowania choroby nowotworowej w rodzinie. Na tej podstawie możemy stawiać podejrzenie, że jest to postać dziedziczna i wtedy należy przeprowadzić badania w kierunku zmian dziedzicznych. Z kolei w przypadku raka jajnika wiemy, że mniej więcej 13 proc. z nich rozwija się z powodu obciążenia dziedzicznego. W związku z tym każda pacjentka z tym nowotworem, niezależnie od historii rodzinnej występowania nowotworów, powinna być zbadana pod kątem obciążenia zespołem dziedzicznym.

– Czy można powiedzieć, że po którymś z rodziców bardziej się dziedziczy skłonność do raka?

– Nie. Jak na razie nie znamy żadnego genu determinującego zespół zwiększonego ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową powiązanego z chromosomem X, bo tylko wtedy zwiększone ryzyko mogłoby dotyczyć mężczyzn. Co ciekawe, gdy analizujemy rodowód pacjentki z rakiem piersi albo rakiem jajnika, to musimy ją zapytać o te nowotwory u kobiet z rodziny ojca. To dlatego, że zdarza się, że mężczyzna, przenosi mutacje np. od swojej matki na swoje dzieci.

– Czy jeden nowotwór jest spowodowany mutacją jednego genu czy wielu?

– Nowotwory rozwijające się na podłożu zmiany dziedzicznej nie są związane z jedną mutacją. Zarówno wiele genów może zwiększać ryzyko zachorowania na dany nowotwór, jak i wiele wariantów patogennych tego samego genu może być przyczyną takiego obciążenia. Na przykład zwiększone ryzyko raka piersi może być spowodowane oprócz mutacji w genach BRCA1/BRCA2 mutacjami np. w genie TP53. I dlatego, jeżeli mamy pacjentkę, u której podejrzewamy dziedziczne obciążenie zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi lub/i jajnika, to nawet po sekwencjonowaniu genów BRCA1/BRCA2 – jeżeli nie znajdujemy przyczyny dziedzicznej – sugerujemy wykonanie sekwencjonowania całego panelu genów, które mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka raka piersi. Należy przy tym pamiętać, że w każdym genie może się pojawić wiele mutacji. Przykładowo, w genie BRCA1 znanych jest ok. 1200. Część z nich jest patogenna, część niepatogenna, część o nieznanej patogenności. Tak więc badanie pojedynczych mutacji ma bardzo ograniczony zakres diagnostyczny.

– Raki piersi, jajnika, jelita grubego, prostaty, płuca. W tych nowotworach najczęściej wykonuje się badania genetyczne. Które z tych nowotworów łączą te same mutacje?

– To jest bardzo ciekawe pytanie. Musimy zacząć od precyzyjnego określenia celu badań – czego szukamy. Przykładowo rak płuca nie jest nowotworem dziedzicznym. Tak więc w tym przypadku badamy komórki nowotworu po to, żeby zidentyfikować zmiany genetyczne, wobec których możemy zastosować leczenie celowane. Jeżeli chodzi o raka piersi, raka jajnika, raka prostaty, interesuje nas nie tylko, co się dzieje w komórkach nowotworu, ale również, czy nie rozwijają się na podłożu dziedziczności. Badanie w kierunku dziedzicznego obciążenia wykonujemy w tych nowotworach, o których wiemy, że mogą się rozwijać na podłożu dziedziczności. Jest szereg cech rodowodowo-kliniczno-histopatologicznych, które takie podejrzenie w nas mogą budzić lub w nim utwierdzać. Ale tak jak powiedziałam na początku, komórki nowotworu badamy również w dziedzicznych rakach. Po to, żeby zobaczyć, co się dzieje bezpośrednio w guzie i zastosować terapię celowaną na konkretny typ zmiany molekularnej.

Pani pytanie jest też bardzo ciekawe , ponieważ jest kilka głównych szlaków molekularnych odpowiedzialnych za transformację nowotworową. Z tego względu obecnie coraz częściej leczenie jest ustawiane nie tak jak kiedyś w oparciu o narządową lokalizację nowotworu, ale o zmiany molekularne w jego komórkach. Dla wielu nowotworów, mimo różnej lokalizacji, możemy zastosować podobne leczenie, które będzie uderzało w ten sam typ zmian.

– Na czym polega sekwencjonowanie genów?

– Sekwencjonowanie genów to metoda diagnostyki genetycznej polegająca na badaniu genomu komórki nowotworowej albo pacjenta „literka po literce”, by zidentyfikować wszystkie ewentualne zmiany, które w nim się pojawiły.

– Często podkreśla Pani, że jest przeciwna poszukiwaniu mutacji tylko wybranych genów. Dlaczego takie postępowanie nie jest właściwe?

– Żeby to wyjaśnić, ponownie przywołam przykład raka piersi. Jeżeli weźmiemy pod uwagę pacjentki z dziedzicznym obciążeniem zachorowania na raka piersi i jajnika, to 35-40 proc. z nich ma mutację w genie BRCA1, 30-35 proc. w BRCA2, a pozostałe w którymś z 16 innych genów. Gdy zaproponujemy takiej chorej sprawdzenie tylko 3-5 mutacji w genie BRCA1, które występują najczęściej w populacji polskiej, to badamy najwyżej połowę mutacji występujących w tym genie. Trzeba przy tym pamiętać, że wszystkie one stanowią 35-40 proc. mutacji związanych z dziedzicznym obciążeniem zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi. A więc za pomocą wybiórczego badania możemy zidentyfikować zaledwie ok. 20 proc. pacjentek z tym obciążeniem. Jeżeli jeszcze takiemu badaniu nie towarzyszy poradnictwo genetyczne, to większość kobiet, które otrzymają informację, że nie mają żadnej ze sprawdzonych 3-5 mutacji, czuje się wolna od zagrożenia nowotworem. Tymczasem mutacja może być albo w pozostałych procentach zmian w BRCA1, albo w BRCA2, albo w pozostałych 16 genach. Czyli tak naprawdę 80 proc. przyczyn dziedzicznej predyspozycji do raka piersi nie zbadaliśmy!

W Polsce diagnostykę genetyczną w kierunku zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi zaczynamy od tych kilku wybranych mutacji BRCA1. Bada się również mutację CHEK2, do której mam ogromny dystans i nie jestem do niej w pełni przekonana. Polska jest jedynym krajem, w którym te mutacje są badane w kierunku wysokiego obciążenia. Co do zasady gen CHEK2 generuje średnie ryzyko zachorowania na raka piersi. Sprawdzamy też obecność dwóch mutacji PALB2. W sumie u pacjentki podejrzewanej o obciążenie standardowo sprawdza się 10 mutacji, których poszukiwanie Ministerstwo Zdrowia zaakceptowało kilka lat temu. Pozwala nam to na zidentyfikowanie zaledwie ok. 20 proc. chorych ze wszystkich, które są obciążone dziedzicznie. Jeśli pacjentka trafia do lekarza genetyka, to on mówi: pani rodowód czy też historia choroby tak wysoce sugerują, że to obciążenie u pani istnieje i choć wykluczyliśmy najczęstsze mutacje, to teraz musimy wykonać pełny panel badań.

Dlatego jestem do bólu przeciwna fragmentarycznym badaniom. Sprawiają one, że duży odsetek kobiet otrzymuje fałszywie ujemny wynik. Podkreślę. Możemy zacząć od wąskiego panelu badań, bo pozwala on szybko i tanio zidentyfikować część mutacji, niewielki ich odsetek. Potem należy rozszerzyć diagnostykę, włączyć sekwencjonowanie genów BRCA1/BRCA2 i to jest finansowane przez NFZ. Jeżeli w wyniku sekwencjonowania nie znajdziemy mutacji, powinien być wykonany szeroki panel badań. To wszystko powinno być zapewnione chorym w ośrodkach referencyjnych.

– W ostatnich kilkunastu latach wiele państw europejskich wprowadziło regulacje prawne odnośnie wykonywania badań genetycznych. A jak to wygląda w Polsce?

W Polsce nie ma żadnego nadzoru nad laboratoriami wykonującymi diagnostykę genetyczną. Ustawa o testach genetycznych, tworzona jeszcze w czasach, kiedy byłam konsultantką krajową w dziedzinie genetyki, do dziś nie została wprowadzona. W związku z tym w Polsce nie ma żadnego nadzoru nad badaniami genetycznymi i w związku z tym dzieją się rzeczy straszne. Niedawno prosiłam o interwencję obecną konsultantkę krajową, ponieważ jedno z laboratoriów wykonuje test skrócony, w którym w genie BRCA2 badana jest zmiana nie patogenna, tylko taka, która nie niesie ze sobą konsekwencji klinicznych. Jedna z pacjentek, u której taką niepatogenną zmianę zidentyfikowano, zgłosiła się do mnie. Na szczęście nie zdecydowała się na usunięcie zdrowych narządów. Mam nadzieję, że to laboratorium poniesie odpowiedzialność w postaci zablokowania jego działalności. Pacjentki, które otrzymują z laboratorium wynik opisany jako nieprawidłowy, trafiają z nim do ginekologa, onkologa, którzy nie muszą się znać na genetyce, a informacja o mutacji otwiera im drogę do radykalnej interwencji. Co więcej, laboratorium, o którym mówię, nawet nie ma w nazwie laboratorium genetyczne. Jak poinformowałam o tym konsultanta wojewódzkiego, rozłożył bezradnie ręce, bo nie ma możliwości wejścia do tego laboratorium i interwencji.

– Dziękuję za rozmowę.

Tagi: badania genetycznebadania molekularneBRCAdiagnostyka genetycznagenommutacjeonkologiaSąsiadek

Podobne wpisy

Powstało stowarzyszenie branży telemedycznej
MEDYCYNA

Potrzebne systemowe podejście do wykrywania i leczenia bezdechu

01/12/2023
Terapie skojarzone i określone w czasie są przyszłością onkologii
DEBATY

Polska na końcu krajów UE pod względem wczesnej diagnostyki raka piersi

01/12/2023

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Reklama

Przeczytaj również:

Terapie skojarzone i określone w czasie są przyszłością onkologii

Polska na końcu krajów UE pod względem wczesnej diagnostyki raka piersi

2023
Program leczenia raka prostaty wymaga zmian

Refundacja leków na raka prostaty powinna być coraz bliższa wytycznym naukowym

2023
W czasie pandemii Polacy tyją

Profilaktyka chorób cywilizacyjnych wciąż traktowana po macoszemu

2023
Zapobieganie nagłym zgonom sercowym

Zapobieganie nagłym zgonom sercowym

2023
Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA

Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu korzysta z robota ROSA

2023
Wrocławskie Centrum Onkologii opracuje innowacyjny program skriningowy na raka prostaty

Wrocławskie Centrum Onkologii opracuje innowacyjny program skriningowy na raka prostaty

2023
Opieka długoterminowa w Polsce – dzisiaj i jutro

Opieka długoterminowa w Polsce – dzisiaj i jutro

2023
Choroby zapalne jelit generują ogromne koszty

Choroby zapalne jelit generują ogromne koszty

2023
mzdrowie.pl

© 2019 | Modern Healthcare Institute sp. z o.o.

  • Kontakt
  • Reklama
  • Regulamin
  • Polityka prywatności

Social media

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Home
  • Radio mZdrowie.pl

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
Portal mZdrowie.pl korzysta z technologii takich jak cookies w celu personalizacji treści oraz reklamy, udostępniania funkcji mediów społecznościowych oraz analizowania ruchu w Internecie. Więcej OK
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT