• Kontakt
  • Reklama
  • Regulamin
  • Polityka prywatności
  • Login
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
NEWSLETTER
mzdrowie.pl
Radio mZdrowie.pl
  • FAKTY
    Leczenie środowiskowe poprawia sytuację w psychiatrii
    FAKTY

    Będzie restrukturyzacja Instytutu Psychiatrii i Neurologii

    Krzysztof Jakubiak
    29/03/2023
    FAKTY

    Nie tylko Polska ma problem z brakiem personelu medycznego

    Krzysztof Jakubiak
    29/03/2023
    Zarządzenie NFZ w sprawie rozliczania szpitali tymczasowych i testów
    FAKTY

    Projekt rozporządzenia o wsparciu szpitali skierowany do konsultacji

    Marta Pietrzak
    24/03/2023
    Pierwszy w Polsce robot chirurgiczny Versius w łódzkim Salve Medica
    FAKTY

    Liczba prostatektomii wykonywanych z wykorzystaniem robotów chirurgicznych podwoiła się

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    Pobranie nerki do przeszczepu z wykorzystaniem robota chirurgicznego
    FAKTY

    Pobranie nerki do przeszczepu z wykorzystaniem robota chirurgicznego

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    Robotyczne operacje jelita grubego w Piasecznie
    FAKTY

    Robotyczne operacje jelita grubego w Piasecznie

    Krzysztof Jakubiak
    22/03/2023
    Marcin Gruchała ponownie rektorem GUMed
    FAKTY

    GUMed zbuduje nowe centrum stomatologiczne

    Marta Pietrzak
    21/03/2023
  • TRENDY
    Szybsza terapia SM daje więcej korzyści
    TRENDY

    Polska neurologia w blasku sukcesów i u progu kolejnych wyzwań

    Katarzyna Dudek
    17/03/2023
    TRENDY

    Ponad tysiąc wniosków placówek POZ w sprawie wdrożenia opieki koordynowanej

    Krzysztof Jakubiak
    11/03/2023
    Otyłość dzieci i młodzieży – problem nierozwiązywany
    TRENDY

    Otyłość dzieci i młodzieży – problem nierozwiązywany

    Katarzyna Dudek
    08/03/2023
    Polskie dzieci dorastają w poczuciu samotności
    TRENDY

    Polskie dzieci dorastają w poczuciu samotności

    Katarzyna Redmerska
    02/03/2023
    Polacy są mało aktywni
    TRENDY

    Europa zastyga w bezruchu

    Katarzyna Dudek
    24/02/2023
    Depresja pojawia się u jednej trzeciej chorych na nowotwory
    TRENDY

    Depresja staje się najczęściej występującą chorobą na świecie

    Krzysztof Jakubiak
    23/02/2023
    Polacy nie zmniejszą wydatków na prywatną opiekę medyczną
    TRENDY

    Polacy nie zmniejszą wydatków na prywatną opiekę medyczną

    Krzysztof Jakubiak
    20/02/2023
  • LEKI
    Onkolodzy wskazują priorytety w refundacji nowych leków
    LEKI

    TOP 10 ONKO, czyli które leki onkologiczne najbardziej zasługują na refundację

    Krzysztof Jakubiak
    05/03/2023
    Technologia 3D w produkcji leków
    INNOWACJE

    Technologia 3D w produkcji leków

    Katarzyna Redmerska
    02/03/2023
    Atopowe zapalenie skóry kosztuje i obniża jakość życia
    LEKI

    Procedura RDTL szansą dla pacjentów z chorobami rzadkimi

    Katarzyna Dudek
    01/03/2023
    QALY o pięć procent w górę. Jak to się przełoży na wnioski refundacyjne?
    LEKI

    Miesiąc Świadomości Raka Jelita Grubego zaczyna się od dobrych zmian w refundacji

    Marta Pietrzak
    28/02/2023
    LEKI

    Podcast: Im później zaczynamy terapię, tym mniejsza szansa na skuteczne wyleczenie

    Krzysztof Jakubiak
    27/02/2023
    Nowa szansa na superantybiotyk
    INNOWACJE

    Nowa szansa na superantybiotyk

    Marta Pietrzak
    22/02/2023
    Dbajmy o jakość życia pacjentów z niewydolnością serca
    LEKI

    PTK zaleca nowe podejście w leczeniu niewydolności serca

    Krzysztof Jakubiak
    21/02/2023
  • MEDYCYNA
    Tracimy dystans w walce z rakiem
    MEDYCYNA

    Raport o nowotworach układu pokarmowego

    Krzysztof Jakubiak
    29/03/2023
    MEDYCYNA

    Nadzieje i wyzwania związane z leczeniem chorób przewlekłych w ramach POZ

    Katarzyna Dudek
    25/03/2023
    Gorsze miejsca polskich uczelni medycznych w światowym rankingu
    DEBATY

    Około 20 proc. pacjentów POZ włączonych do opieki koordynowanej

    Marta Pietrzak
    24/03/2023
    Policja zlikwidowała grupę fałszerzy leków
    MEDYCYNA

    Jednoskładnikowa antykoncepcja podnosi ryzyko zachorowania na raka piersi

    Marta Pietrzak
    23/03/2023
    Proteom czyli konferencja o długowieczności
    INNOWACJE

    Proteom czyli konferencja o długowieczności

    Marta Pietrzak
    21/03/2023
    DEBATY

    Opieka koordynowana w POZ i zmiana mentalności

    Katarzyna Dudek
    20/03/2023
    Małgorzata Janas-Kozik pełnomocnikiem ds. reformy w psychiatrii dzieci i młodzieży
    MEDYCYNA

    Sukcesy, porażki i wyzwania w leczeniu dzieci i młodzieży

    Katarzyna Dudek
    16/03/2023
  • PRAWO
    Debata: Finansowanie ścieżki pacjenta onkologicznego (cz. 1 – diagnostyka)
    PRAWO

    KRN będzie zintegrowany z bazami szpitali i rozszerzony o hematoonkologię

    Krzysztof Jakubiak
    23/03/2023
    Sztuczne pompy popularniejsze niż serca od dawców
    PRAWO

    Antyszczepionkowi lekarze bronią się przed sądami lekarskimi

    Marta Pietrzak
    20/03/2023
    Wątki zdrowotne pojawiają się w kampanii wyborczej
    PRAWO

    Sejm uchwalił ustawę o jakości

    Krzysztof Jakubiak
    11/03/2023
    Projekt ustawy o jakości bez poprawek opozycji
    PRAWO

    Projekt ustawy o jakości bez poprawek opozycji

    Marta Pietrzak
    08/03/2023
    System krwiodawstwa działa prawidłowo i sprawnie
    PRAWO

    Projekt ustawy o krwiodawstwie przewiduje powołanie Narodowego Frakcjonatora Osocza

    Krzysztof Jakubiak
    07/03/2023
    Alkohol zwiększa ryzyko nowotworu
    PRAWO

    Pracodawca sprawdzi czy pracownik jest trzeźwy

    Katarzyna Redmerska
    24/02/2023
    PRAWO

    Senatorzy poprawiają ustawę o sieci onkologicznej

    Marta Pietrzak
    20/02/2023
  • PACJENT

    Zmiany w Radzie Naukowej przy Ministrze Zdrowia
    PACJENT

    Z padaczką można dobrze żyć

    Marta Pietrzak
    24/03/2023
    NSA osłabia zakaz posiadania więcej niż 1 proc. aptek w województwie
    PACJENT

    Pacjentka na drodze od podejrzenia choroby do leczenia

    Katarzyna Dudek
    13/03/2023
    Mało rezerw, zła strategia, złe zarządzanie kadrami – w sumie dwója (z plusem) dla rządu
    PACJENT

    Pacjenci domagają się koordynacji opieki w onkologii

    Krzysztof Jakubiak
    03/03/2023
    Pacjenci apelują o zgodę na refundację nowych terapii w raku płuca
    PACJENT

    Fundacja TO SIĘ LECZY promuje radioterapię śródoperacyjną

    Marta Pietrzak
    02/03/2023
    Nie należy odkładać leczenia alergii
    PACJENT

    Życie z astmą ciężką

    Krzysztof Jakubiak
    20/02/2023
    Kontrowersje wokół programu lekowego raka prostaty
    LEKI

    Kontrowersje wokół programu lekowego raka prostaty

    Marta Pietrzak
    17/02/2023
    Organizacje pacjenckie utworzyły sojusz „Polska zdrowo oddycha”
    DEBATY

    Aktywność pacjentów ważna dla zdrowia

    Katarzyna Dudek
    13/02/2023

  • KADRY

    Wojskowy Instytut Medyczny uruchomił bezpłatne warsztaty chirurgii robotowej
    KADRY

    Wojskowy Instytut Medyczny uruchomił bezpłatne warsztaty chirurgii robotowej

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    Janssen Polska ma nowego GM
    KADRY

    Janssen Polska ma nowego GM

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    KADRY

    Bartosz Arłukowicz szefem podkomisji zdrowia publicznego Europarlamentu

    Krzysztof Jakubiak
    23/03/2023
    System ordynatorski, czyli konflikt pokoleń
    KADRY

    System ordynatorski, czyli konflikt pokoleń

    Katarzyna Dudek
    21/03/2023
    foto
    KADRY

    Politechnika Bydgoska otworzy kierunek lekarski

    Krzysztof Jakubiak
    13/03/2023
    Większa liczba lekarzy jest priorytetem
    KADRY

    Większa liczba lekarzy jest priorytetem

    Krzysztof Jakubiak
    03/03/2023
    KADRY

    Minister zatwierdził kolejne 32 programy specjalizacji

    Marta Pietrzak
    01/03/2023

  • W BIZNESIE

    Krajowi producenci zaniepokojeni projektem ustawy o Funduszu Medycznym
    W BIZNESIE

    Bezpieczeństwo lekowe Polski jest nietrwałe

    Katarzyna Dudek
    24/03/2023
    Polfa Tarchomin wkrótce otrzyma pierwszą linię produkcyjną leków onkologicznych
    W BIZNESIE

    Polfa Tarchomin wkrótce otrzyma pierwszą linię produkcyjną leków onkologicznych

    Marta Pietrzak
    20/03/2023
    Sandoz zaczyna budowanie samodzielnej pozycji na rynku
    W BIZNESIE

    Sandoz zaczyna budowanie samodzielnej pozycji na rynku

    Krzysztof Jakubiak
    16/03/2023
    PharmaNET: za dużo uprawnień w ręce samorządu aptekarskiego
    BRUKSELA

    Okrągły stół w Brukseli, aby zakaz reklamy aptek został poluzowany

    Krzysztof Jakubiak
    03/03/2023
    Polska spółka biotechnologiczna otrzymała grant fundacji Billa Gatesa
    W BIZNESIE

    Polska spółka biotechnologiczna otrzymała grant fundacji Billa Gatesa

    Katarzyna Redmerska
    20/02/2023
    Wraca nadzieja producentów na wdrożenie RTR
    W BIZNESIE

    Krajowi producenci leków alarmują w sprawie wzrostu kosztów produkcji

    Krzysztof Jakubiak
    07/02/2023
    Debata o utworzeniu Urzędu Nadzoru Farmaceutycznego – wypowiedzi uczestników
    W BIZNESIE

    Rozwój branży biotechnologicznej wymaga wsparcia publicznego

    Krzysztof Jakubiak
    19/01/2023

  • RADIO

    RADIO

    Podcast o raku trzustki, czyli niewielkie powody do optymizmu

    Krzysztof Jakubiak
    23/03/2023
    MEDYCYNA

    Podcast przekrojowy o historii i współczesności polskiej onkologii

    Krzysztof Jakubiak
    01/03/2023
    MEDYCYNA

    Podcast: Liczę, że dzięki sieci onkologicznej będziemy leczyć efektywniej

    Krzysztof Jakubiak
    27/02/2023
    LEKI

    Podcast: Im później zaczynamy terapię, tym mniejsza szansa na skuteczne wyleczenie

    Krzysztof Jakubiak
    27/02/2023
    MEDYCYNA

    Podcast o dobrych zmianach w obszarze chorób rzadkich na przykładzie Zespołu Huntera

    Krzysztof Jakubiak
    20/12/2022
    LEKI

    Podcast: 30 proc. chorych na padaczkę nie potrafimy skutecznie wyleczyć z napadów

    Krzysztof Jakubiak
    18/12/2022
    RADIO

    Podcast o potrzebach i perspektywach rozwoju branży farmaceutycznej

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2022

  • FAKTY
    Leczenie środowiskowe poprawia sytuację w psychiatrii
    FAKTY

    Będzie restrukturyzacja Instytutu Psychiatrii i Neurologii

    Krzysztof Jakubiak
    29/03/2023
    FAKTY

    Nie tylko Polska ma problem z brakiem personelu medycznego

    Krzysztof Jakubiak
    29/03/2023
    Zarządzenie NFZ w sprawie rozliczania szpitali tymczasowych i testów
    FAKTY

    Projekt rozporządzenia o wsparciu szpitali skierowany do konsultacji

    Marta Pietrzak
    24/03/2023
    Pierwszy w Polsce robot chirurgiczny Versius w łódzkim Salve Medica
    FAKTY

    Liczba prostatektomii wykonywanych z wykorzystaniem robotów chirurgicznych podwoiła się

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    Pobranie nerki do przeszczepu z wykorzystaniem robota chirurgicznego
    FAKTY

    Pobranie nerki do przeszczepu z wykorzystaniem robota chirurgicznego

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    Robotyczne operacje jelita grubego w Piasecznie
    FAKTY

    Robotyczne operacje jelita grubego w Piasecznie

    Krzysztof Jakubiak
    22/03/2023
    Marcin Gruchała ponownie rektorem GUMed
    FAKTY

    GUMed zbuduje nowe centrum stomatologiczne

    Marta Pietrzak
    21/03/2023
  • TRENDY
    Szybsza terapia SM daje więcej korzyści
    TRENDY

    Polska neurologia w blasku sukcesów i u progu kolejnych wyzwań

    Katarzyna Dudek
    17/03/2023
    TRENDY

    Ponad tysiąc wniosków placówek POZ w sprawie wdrożenia opieki koordynowanej

    Krzysztof Jakubiak
    11/03/2023
    Otyłość dzieci i młodzieży – problem nierozwiązywany
    TRENDY

    Otyłość dzieci i młodzieży – problem nierozwiązywany

    Katarzyna Dudek
    08/03/2023
    Polskie dzieci dorastają w poczuciu samotności
    TRENDY

    Polskie dzieci dorastają w poczuciu samotności

    Katarzyna Redmerska
    02/03/2023
    Polacy są mało aktywni
    TRENDY

    Europa zastyga w bezruchu

    Katarzyna Dudek
    24/02/2023
    Depresja pojawia się u jednej trzeciej chorych na nowotwory
    TRENDY

    Depresja staje się najczęściej występującą chorobą na świecie

    Krzysztof Jakubiak
    23/02/2023
    Polacy nie zmniejszą wydatków na prywatną opiekę medyczną
    TRENDY

    Polacy nie zmniejszą wydatków na prywatną opiekę medyczną

    Krzysztof Jakubiak
    20/02/2023
  • LEKI
    Onkolodzy wskazują priorytety w refundacji nowych leków
    LEKI

    TOP 10 ONKO, czyli które leki onkologiczne najbardziej zasługują na refundację

    Krzysztof Jakubiak
    05/03/2023
    Technologia 3D w produkcji leków
    INNOWACJE

    Technologia 3D w produkcji leków

    Katarzyna Redmerska
    02/03/2023
    Atopowe zapalenie skóry kosztuje i obniża jakość życia
    LEKI

    Procedura RDTL szansą dla pacjentów z chorobami rzadkimi

    Katarzyna Dudek
    01/03/2023
    QALY o pięć procent w górę. Jak to się przełoży na wnioski refundacyjne?
    LEKI

    Miesiąc Świadomości Raka Jelita Grubego zaczyna się od dobrych zmian w refundacji

    Marta Pietrzak
    28/02/2023
    LEKI

    Podcast: Im później zaczynamy terapię, tym mniejsza szansa na skuteczne wyleczenie

    Krzysztof Jakubiak
    27/02/2023
    Nowa szansa na superantybiotyk
    INNOWACJE

    Nowa szansa na superantybiotyk

    Marta Pietrzak
    22/02/2023
    Dbajmy o jakość życia pacjentów z niewydolnością serca
    LEKI

    PTK zaleca nowe podejście w leczeniu niewydolności serca

    Krzysztof Jakubiak
    21/02/2023
  • MEDYCYNA
    Tracimy dystans w walce z rakiem
    MEDYCYNA

    Raport o nowotworach układu pokarmowego

    Krzysztof Jakubiak
    29/03/2023
    MEDYCYNA

    Nadzieje i wyzwania związane z leczeniem chorób przewlekłych w ramach POZ

    Katarzyna Dudek
    25/03/2023
    Gorsze miejsca polskich uczelni medycznych w światowym rankingu
    DEBATY

    Około 20 proc. pacjentów POZ włączonych do opieki koordynowanej

    Marta Pietrzak
    24/03/2023
    Policja zlikwidowała grupę fałszerzy leków
    MEDYCYNA

    Jednoskładnikowa antykoncepcja podnosi ryzyko zachorowania na raka piersi

    Marta Pietrzak
    23/03/2023
    Proteom czyli konferencja o długowieczności
    INNOWACJE

    Proteom czyli konferencja o długowieczności

    Marta Pietrzak
    21/03/2023
    DEBATY

    Opieka koordynowana w POZ i zmiana mentalności

    Katarzyna Dudek
    20/03/2023
    Małgorzata Janas-Kozik pełnomocnikiem ds. reformy w psychiatrii dzieci i młodzieży
    MEDYCYNA

    Sukcesy, porażki i wyzwania w leczeniu dzieci i młodzieży

    Katarzyna Dudek
    16/03/2023
  • PRAWO
    Debata: Finansowanie ścieżki pacjenta onkologicznego (cz. 1 – diagnostyka)
    PRAWO

    KRN będzie zintegrowany z bazami szpitali i rozszerzony o hematoonkologię

    Krzysztof Jakubiak
    23/03/2023
    Sztuczne pompy popularniejsze niż serca od dawców
    PRAWO

    Antyszczepionkowi lekarze bronią się przed sądami lekarskimi

    Marta Pietrzak
    20/03/2023
    Wątki zdrowotne pojawiają się w kampanii wyborczej
    PRAWO

    Sejm uchwalił ustawę o jakości

    Krzysztof Jakubiak
    11/03/2023
    Projekt ustawy o jakości bez poprawek opozycji
    PRAWO

    Projekt ustawy o jakości bez poprawek opozycji

    Marta Pietrzak
    08/03/2023
    System krwiodawstwa działa prawidłowo i sprawnie
    PRAWO

    Projekt ustawy o krwiodawstwie przewiduje powołanie Narodowego Frakcjonatora Osocza

    Krzysztof Jakubiak
    07/03/2023
    Alkohol zwiększa ryzyko nowotworu
    PRAWO

    Pracodawca sprawdzi czy pracownik jest trzeźwy

    Katarzyna Redmerska
    24/02/2023
    PRAWO

    Senatorzy poprawiają ustawę o sieci onkologicznej

    Marta Pietrzak
    20/02/2023
  • PACJENT

    Zmiany w Radzie Naukowej przy Ministrze Zdrowia
    PACJENT

    Z padaczką można dobrze żyć

    Marta Pietrzak
    24/03/2023
    NSA osłabia zakaz posiadania więcej niż 1 proc. aptek w województwie
    PACJENT

    Pacjentka na drodze od podejrzenia choroby do leczenia

    Katarzyna Dudek
    13/03/2023
    Mało rezerw, zła strategia, złe zarządzanie kadrami – w sumie dwója (z plusem) dla rządu
    PACJENT

    Pacjenci domagają się koordynacji opieki w onkologii

    Krzysztof Jakubiak
    03/03/2023
    Pacjenci apelują o zgodę na refundację nowych terapii w raku płuca
    PACJENT

    Fundacja TO SIĘ LECZY promuje radioterapię śródoperacyjną

    Marta Pietrzak
    02/03/2023
    Nie należy odkładać leczenia alergii
    PACJENT

    Życie z astmą ciężką

    Krzysztof Jakubiak
    20/02/2023
    Kontrowersje wokół programu lekowego raka prostaty
    LEKI

    Kontrowersje wokół programu lekowego raka prostaty

    Marta Pietrzak
    17/02/2023
    Organizacje pacjenckie utworzyły sojusz „Polska zdrowo oddycha”
    DEBATY

    Aktywność pacjentów ważna dla zdrowia

    Katarzyna Dudek
    13/02/2023

  • KADRY

    Wojskowy Instytut Medyczny uruchomił bezpłatne warsztaty chirurgii robotowej
    KADRY

    Wojskowy Instytut Medyczny uruchomił bezpłatne warsztaty chirurgii robotowej

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    Janssen Polska ma nowego GM
    KADRY

    Janssen Polska ma nowego GM

    Krzysztof Jakubiak
    24/03/2023
    KADRY

    Bartosz Arłukowicz szefem podkomisji zdrowia publicznego Europarlamentu

    Krzysztof Jakubiak
    23/03/2023
    System ordynatorski, czyli konflikt pokoleń
    KADRY

    System ordynatorski, czyli konflikt pokoleń

    Katarzyna Dudek
    21/03/2023
    foto
    KADRY

    Politechnika Bydgoska otworzy kierunek lekarski

    Krzysztof Jakubiak
    13/03/2023
    Większa liczba lekarzy jest priorytetem
    KADRY

    Większa liczba lekarzy jest priorytetem

    Krzysztof Jakubiak
    03/03/2023
    KADRY

    Minister zatwierdził kolejne 32 programy specjalizacji

    Marta Pietrzak
    01/03/2023

  • W BIZNESIE

    Krajowi producenci zaniepokojeni projektem ustawy o Funduszu Medycznym
    W BIZNESIE

    Bezpieczeństwo lekowe Polski jest nietrwałe

    Katarzyna Dudek
    24/03/2023
    Polfa Tarchomin wkrótce otrzyma pierwszą linię produkcyjną leków onkologicznych
    W BIZNESIE

    Polfa Tarchomin wkrótce otrzyma pierwszą linię produkcyjną leków onkologicznych

    Marta Pietrzak
    20/03/2023
    Sandoz zaczyna budowanie samodzielnej pozycji na rynku
    W BIZNESIE

    Sandoz zaczyna budowanie samodzielnej pozycji na rynku

    Krzysztof Jakubiak
    16/03/2023
    PharmaNET: za dużo uprawnień w ręce samorządu aptekarskiego
    BRUKSELA

    Okrągły stół w Brukseli, aby zakaz reklamy aptek został poluzowany

    Krzysztof Jakubiak
    03/03/2023
    Polska spółka biotechnologiczna otrzymała grant fundacji Billa Gatesa
    W BIZNESIE

    Polska spółka biotechnologiczna otrzymała grant fundacji Billa Gatesa

    Katarzyna Redmerska
    20/02/2023
    Wraca nadzieja producentów na wdrożenie RTR
    W BIZNESIE

    Krajowi producenci leków alarmują w sprawie wzrostu kosztów produkcji

    Krzysztof Jakubiak
    07/02/2023
    Debata o utworzeniu Urzędu Nadzoru Farmaceutycznego – wypowiedzi uczestników
    W BIZNESIE

    Rozwój branży biotechnologicznej wymaga wsparcia publicznego

    Krzysztof Jakubiak
    19/01/2023

  • RADIO

    RADIO

    Podcast o raku trzustki, czyli niewielkie powody do optymizmu

    Krzysztof Jakubiak
    23/03/2023
    MEDYCYNA

    Podcast przekrojowy o historii i współczesności polskiej onkologii

    Krzysztof Jakubiak
    01/03/2023
    MEDYCYNA

    Podcast: Liczę, że dzięki sieci onkologicznej będziemy leczyć efektywniej

    Krzysztof Jakubiak
    27/02/2023
    LEKI

    Podcast: Im później zaczynamy terapię, tym mniejsza szansa na skuteczne wyleczenie

    Krzysztof Jakubiak
    27/02/2023
    MEDYCYNA

    Podcast o dobrych zmianach w obszarze chorób rzadkich na przykładzie Zespołu Huntera

    Krzysztof Jakubiak
    20/12/2022
    LEKI

    Podcast: 30 proc. chorych na padaczkę nie potrafimy skutecznie wyleczyć z napadów

    Krzysztof Jakubiak
    18/12/2022
    RADIO

    Podcast o potrzebach i perspektywach rozwoju branży farmaceutycznej

    Krzysztof Jakubiak
    21/11/2022

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Radio mZdrowie.pl
mzdrowie.pl
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna MEDYCYNA

Nieskończone możliwości genetyki w chorobach onkologicznych

redakcja redakcja
26/01/2023
w MEDYCYNA, WYWIADOWNIA
Nieskończone możliwości genetyki w chorobach onkologicznych

Maria Sąsiadek, fot. Tomasz Walów

Jestem do bólu przeciwna fragmentarycznym badaniom genetycznym. Sprawiają one, że duży odsetek chorych otrzymuje fałszywie ujemne wynik – mówi prof. dr hab. n. med. Maria Sąsiadek, specjalistka genetyki klinicznej, laboratoryjnej genetyki medycznej oraz diagnostyki laboratoryjnej, kierownik Katedry Genetyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

– Jaki jest cel badań genetycznych w onkologii?

Prof. Maria Sąsiadek – Tych celów jest co najmniej kilka. Zacznijmy od tego, że badania genetyczne w onkologii wspierają rozpoznanie histopatologiczne. Materiał do badania pobiera się z komórek nowotworu. Wynik pozwala uszczegółowić rozpoznanie, uściślić kategoryzację nowotworów. Jest to bardzo ważne, bo nowotwory tak samo zlokalizowane, histopatologicznie wyglądające identycznie, składają się z szeregu podtypów molekularnych. Każdy podtyp molekularny ma trochę inną biologię, w związku z czym inaczej reaguje na zastosowane leczenie. Wydaje się, że to jest jedna z przyczyn tego, że konkretna terapia u jednego chorego zadziała, a u drugiego nie. Klasyfikacja molekularna przybliża nas do precyzyjnego zdefiniowania biologii nowotworu, która pozwala na zastosowanie celowanej terapii, inaczej personalizowanej. Wielu pacjentów onkologicznych jest skutecznie leczonych właśnie dzięki temu, że potrafimy znaleźć zmianę genetyczną, która stanowi bezpośredni cel terapii.

Badania komórek guza pozwalają też na prognozowanie rokowania chorego. Z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy stwierdzić, czy ryzyko przerzutów jest duże, jak długi będzie czas wolny od progresji choroby. Wykazują to tzw. testy prognostyczne (przepowiadające). Szczególnym rodzajem badań genetycznych są badania pozwalające określić, czy dany nowotwór jest nowotworem przypadkowym/sporadycznym, czy też rozwija się w konsekwencji odziedziczonej mutacji. Jeśli zachodzi ta druga sytuacja, mówimy o dziedzicznym zespole predyspozycji do nowotworów i chory ma zwiększone ryzyko zachorowania na nie. Istnieje też ryzyko, że przekaże te skłonności potomstwu, a także że któreś z rodziców, rodzeństwa jest nosicielem mutacji. A więc badania genetyczne dają możliwość identyfikacji członków rodziny mających zwiększone ryzyko choroby onkologicznej. Tym osobom możemy zaproponować postępowanie profilaktyczne. Podsumowując, badania genetyczne w onkologii mają zarówno zastosowanie do identyfikacji osób obciążonych zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka, jak też pozwalają na bardzo szczegółowe zdefiniowanie nowotworu sporadycznego, przypadkowego.

– Często zamiennie używa się określeń badania genetyczne i badania molekularne. Czy można między nimi postawić znak równości?

– Badania molekularne są szersze. Ale co do zasady, myślę, że możemy postawić znak równości.

– Nie każdy nowotwór jest uwarunkowany genetycznie, a wręcz taka sytuacja dotyczy niewielkiego odsetka. Czy chorzy, którzy nie mają takich uwarunkowań, powinni być poddawani diagnostyce genetycznej?

– Komórki guza badamy niezależnie od tego, czy jest to nowotwór rozwijający się na podłożu dziedziczności, czy jest to nowotwór, który się rozwinął sporadycznie. Robimy to, ponieważ jak już powiedziałam, dzięki temu możemy poznać charakterystykę guza i znaleźć potencjalne cele terapeutyczne.

– Chory onkologiczny ma co najmniej dwa genomy: swój własny i nowotworu. Dlatego wykonywane są badania genetyczne z krwi i tkanki guza. Co decyduje o wyborze jednej albo drugiej metody? A może z założenia powinny być wykonywane oba badania?

– To zależy, jakiej informacji poszukujemy. Jeśli szukamy obciążenia genetycznego (dziedzicznej zmiany), badamy zdrowe tkanki pacjenta, a więc izolujemy DNA najczęściej z limfocytów krwi obwodowej lub ze śluzówki. Jeśli natomiast chcemy poznać genom guza (albo postawić rozpoznanie molekularne, albo w celu zidentyfikowania w guzie mutacji, wobec których możemy zastosować leczenie celowane), to musimy badać komórki nowotworu. Badania w kierunku obciążenia genetycznego z reguły prowadzimy, gdy wiemy, że dany nowotwór może rozwijać się na podłożu dziedzicznym – jeśli mamy jakieś wskazówki albo w rodowodzie, albo w przebiegu choroby. Przykładowo, w przypadku raka jelita grubego, który się rozwija bez polipowatości, musimy dokładnie wypytać pacjenta o rodowód, historię występowania choroby nowotworowej w rodzinie. Na tej podstawie możemy stawiać podejrzenie, że jest to postać dziedziczna i wtedy należy przeprowadzić badania w kierunku zmian dziedzicznych. Z kolei w przypadku raka jajnika wiemy, że mniej więcej 13 proc. z nich rozwija się z powodu obciążenia dziedzicznego. W związku z tym każda pacjentka z tym nowotworem, niezależnie od historii rodzinnej występowania nowotworów, powinna być zbadana pod kątem obciążenia zespołem dziedzicznym.

– Czy można powiedzieć, że po którymś z rodziców bardziej się dziedziczy skłonność do raka?

– Nie. Jak na razie nie znamy żadnego genu determinującego zespół zwiększonego ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową powiązanego z chromosomem X, bo tylko wtedy zwiększone ryzyko mogłoby dotyczyć mężczyzn. Co ciekawe, gdy analizujemy rodowód pacjentki z rakiem piersi albo rakiem jajnika, to musimy ją zapytać o te nowotwory u kobiet z rodziny ojca. To dlatego, że zdarza się, że mężczyzna, przenosi mutacje np. od swojej matki na swoje dzieci.

– Czy jeden nowotwór jest spowodowany mutacją jednego genu czy wielu?

– Nowotwory rozwijające się na podłożu zmiany dziedzicznej nie są związane z jedną mutacją. Zarówno wiele genów może zwiększać ryzyko zachorowania na dany nowotwór, jak i wiele wariantów patogennych tego samego genu może być przyczyną takiego obciążenia. Na przykład zwiększone ryzyko raka piersi może być spowodowane oprócz mutacji w genach BRCA1/BRCA2 mutacjami np. w genie TP53. I dlatego, jeżeli mamy pacjentkę, u której podejrzewamy dziedziczne obciążenie zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi lub/i jajnika, to nawet po sekwencjonowaniu genów BRCA1/BRCA2 – jeżeli nie znajdujemy przyczyny dziedzicznej – sugerujemy wykonanie sekwencjonowania całego panelu genów, które mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka raka piersi. Należy przy tym pamiętać, że w każdym genie może się pojawić wiele mutacji. Przykładowo, w genie BRCA1 znanych jest ok. 1200. Część z nich jest patogenna, część niepatogenna, część o nieznanej patogenności. Tak więc badanie pojedynczych mutacji ma bardzo ograniczony zakres diagnostyczny.

– Raki piersi, jajnika, jelita grubego, prostaty, płuca. W tych nowotworach najczęściej wykonuje się badania genetyczne. Które z tych nowotworów łączą te same mutacje?

– To jest bardzo ciekawe pytanie. Musimy zacząć od precyzyjnego określenia celu badań – czego szukamy. Przykładowo rak płuca nie jest nowotworem dziedzicznym. Tak więc w tym przypadku badamy komórki nowotworu po to, żeby zidentyfikować zmiany genetyczne, wobec których możemy zastosować leczenie celowane. Jeżeli chodzi o raka piersi, raka jajnika, raka prostaty, interesuje nas nie tylko, co się dzieje w komórkach nowotworu, ale również, czy nie rozwijają się na podłożu dziedziczności. Badanie w kierunku dziedzicznego obciążenia wykonujemy w tych nowotworach, o których wiemy, że mogą się rozwijać na podłożu dziedziczności. Jest szereg cech rodowodowo-kliniczno-histopatologicznych, które takie podejrzenie w nas mogą budzić lub w nim utwierdzać. Ale tak jak powiedziałam na początku, komórki nowotworu badamy również w dziedzicznych rakach. Po to, żeby zobaczyć, co się dzieje bezpośrednio w guzie i zastosować terapię celowaną na konkretny typ zmiany molekularnej.

Pani pytanie jest też bardzo ciekawe , ponieważ jest kilka głównych szlaków molekularnych odpowiedzialnych za transformację nowotworową. Z tego względu obecnie coraz częściej leczenie jest ustawiane nie tak jak kiedyś w oparciu o narządową lokalizację nowotworu, ale o zmiany molekularne w jego komórkach. Dla wielu nowotworów, mimo różnej lokalizacji, możemy zastosować podobne leczenie, które będzie uderzało w ten sam typ zmian.

– Na czym polega sekwencjonowanie genów?

– Sekwencjonowanie genów to metoda diagnostyki genetycznej polegająca na badaniu genomu komórki nowotworowej albo pacjenta „literka po literce”, by zidentyfikować wszystkie ewentualne zmiany, które w nim się pojawiły.

– Często podkreśla Pani, że jest przeciwna poszukiwaniu mutacji tylko wybranych genów. Dlaczego takie postępowanie nie jest właściwe?

– Żeby to wyjaśnić, ponownie przywołam przykład raka piersi. Jeżeli weźmiemy pod uwagę pacjentki z dziedzicznym obciążeniem zachorowania na raka piersi i jajnika, to 35-40 proc. z nich ma mutację w genie BRCA1, 30-35 proc. w BRCA2, a pozostałe w którymś z 16 innych genów. Gdy zaproponujemy takiej chorej sprawdzenie tylko 3-5 mutacji w genie BRCA1, które występują najczęściej w populacji polskiej, to badamy najwyżej połowę mutacji występujących w tym genie. Trzeba przy tym pamiętać, że wszystkie one stanowią 35-40 proc. mutacji związanych z dziedzicznym obciążeniem zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi. A więc za pomocą wybiórczego badania możemy zidentyfikować zaledwie ok. 20 proc. pacjentek z tym obciążeniem. Jeżeli jeszcze takiemu badaniu nie towarzyszy poradnictwo genetyczne, to większość kobiet, które otrzymają informację, że nie mają żadnej ze sprawdzonych 3-5 mutacji, czuje się wolna od zagrożenia nowotworem. Tymczasem mutacja może być albo w pozostałych procentach zmian w BRCA1, albo w BRCA2, albo w pozostałych 16 genach. Czyli tak naprawdę 80 proc. przyczyn dziedzicznej predyspozycji do raka piersi nie zbadaliśmy!

W Polsce diagnostykę genetyczną w kierunku zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi zaczynamy od tych kilku wybranych mutacji BRCA1. Bada się również mutację CHEK2, do której mam ogromny dystans i nie jestem do niej w pełni przekonana. Polska jest jedynym krajem, w którym te mutacje są badane w kierunku wysokiego obciążenia. Co do zasady gen CHEK2 generuje średnie ryzyko zachorowania na raka piersi. Sprawdzamy też obecność dwóch mutacji PALB2. W sumie u pacjentki podejrzewanej o obciążenie standardowo sprawdza się 10 mutacji, których poszukiwanie Ministerstwo Zdrowia zaakceptowało kilka lat temu. Pozwala nam to na zidentyfikowanie zaledwie ok. 20 proc. chorych ze wszystkich, które są obciążone dziedzicznie. Jeśli pacjentka trafia do lekarza genetyka, to on mówi: pani rodowód czy też historia choroby tak wysoce sugerują, że to obciążenie u pani istnieje i choć wykluczyliśmy najczęstsze mutacje, to teraz musimy wykonać pełny panel badań.

Dlatego jestem do bólu przeciwna fragmentarycznym badaniom. Sprawiają one, że duży odsetek kobiet otrzymuje fałszywie ujemny wynik. Podkreślę. Możemy zacząć od wąskiego panelu badań, bo pozwala on szybko i tanio zidentyfikować część mutacji, niewielki ich odsetek. Potem należy rozszerzyć diagnostykę, włączyć sekwencjonowanie genów BRCA1/BRCA2 i to jest finansowane przez NFZ. Jeżeli w wyniku sekwencjonowania nie znajdziemy mutacji, powinien być wykonany szeroki panel badań. To wszystko powinno być zapewnione chorym w ośrodkach referencyjnych.

– W ostatnich kilkunastu latach wiele państw europejskich wprowadziło regulacje prawne odnośnie wykonywania badań genetycznych. A jak to wygląda w Polsce?

W Polsce nie ma żadnego nadzoru nad laboratoriami wykonującymi diagnostykę genetyczną. Ustawa o testach genetycznych, tworzona jeszcze w czasach, kiedy byłam konsultantką krajową w dziedzinie genetyki, do dziś nie została wprowadzona. W związku z tym w Polsce nie ma żadnego nadzoru nad badaniami genetycznymi i w związku z tym dzieją się rzeczy straszne. Niedawno prosiłam o interwencję obecną konsultantkę krajową, ponieważ jedno z laboratoriów wykonuje test skrócony, w którym w genie BRCA2 badana jest zmiana nie patogenna, tylko taka, która nie niesie ze sobą konsekwencji klinicznych. Jedna z pacjentek, u której taką niepatogenną zmianę zidentyfikowano, zgłosiła się do mnie. Na szczęście nie zdecydowała się na usunięcie zdrowych narządów. Mam nadzieję, że to laboratorium poniesie odpowiedzialność w postaci zablokowania jego działalności. Pacjentki, które otrzymują z laboratorium wynik opisany jako nieprawidłowy, trafiają z nim do ginekologa, onkologa, którzy nie muszą się znać na genetyce, a informacja o mutacji otwiera im drogę do radykalnej interwencji. Co więcej, laboratorium, o którym mówię, nawet nie ma w nazwie laboratorium genetyczne. Jak poinformowałam o tym konsultanta wojewódzkiego, rozłożył bezradnie ręce, bo nie ma możliwości wejścia do tego laboratorium i interwencji.

– Dziękuję za rozmowę.

Tagi: badania genetycznebadania molekularneBRCAdiagnostyka genetycznagenommutacjeonkologiaSąsiadek

Podobne wpisy

Tracimy dystans w walce z rakiem
MEDYCYNA

Raport o nowotworach układu pokarmowego

29/03/2023
MEDYCYNA

Nadzieje i wyzwania związane z leczeniem chorób przewlekłych w ramach POZ

25/03/2023

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Reklama

Przeczytaj również:

Nadzieje i wyzwania związane z leczeniem chorób przewlekłych w ramach POZ

2023
Gorsze miejsca polskich uczelni medycznych w światowym rankingu

Około 20 proc. pacjentów POZ włączonych do opieki koordynowanej

2023
Policja zlikwidowała grupę fałszerzy leków

Jednoskładnikowa antykoncepcja podnosi ryzyko zachorowania na raka piersi

2023
Proteom czyli konferencja o długowieczności

Proteom czyli konferencja o długowieczności

2023

Opieka koordynowana w POZ i zmiana mentalności

2023
Małgorzata Janas-Kozik pełnomocnikiem ds. reformy w psychiatrii dzieci i młodzieży

Sukcesy, porażki i wyzwania w leczeniu dzieci i młodzieży

2023
Kadry medyczne XXI wieku

Jak powinien wyglądać model opieki nad pacjentem z PChN?

2023
Tlen do rany przyłóż

Tlen do rany przyłóż

2023
mzdrowie.pl

© 2019 | Modern Healthcare Institute sp. z o.o.

  • Kontakt
  • Reklama
  • Regulamin
  • Polityka prywatności

Social media

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Home
  • Radio mZdrowie.pl

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
Portal mZdrowie.pl korzysta z technologii takich jak cookies w celu personalizacji treści oraz reklamy, udostępniania funkcji mediów społecznościowych oraz analizowania ruchu w Internecie. Więcej OK
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT