W obliczu nasilającej się rywalizacji gospodarczej między Unią Europejską, Stanami Zjednoczonymi i Chinami, UE podejmuje działania mające na celu zwiększenie swojej suwerenności technologicznej. Odpowiedzią Brukseli na rosnące napięcia geopolityczne oraz zaburzenia łańcuchów dostaw, uwidocznione m.in. przez pandemię COVID-19 i wojnę w Ukrainie, jest powołana w lutym 2024 r. Platforma Technologii Strategicznych dla Europy (STEP – Strategic Technologies for Europe Platform) – pisze Łukasz Kościjańczuk, partner w CRIDO, zespół dotacji i ulg podatkowych.
Do obszarów uznanych za strategiczne w ramach STEP należą: technologie cyfrowe i innowacje deep-tech, technologie zeroemisyjne oraz biotechnologie wraz z europejską listą leków krytycznych. To w ramach właśnie tych obszarów Unia widzi największą potrzebę wzmocnienia europejskiego potencjału innowacyjnego oraz konieczność uniezależnienia łańcuchów dostaw od wytwórców spoza UE (zmniejszanie tzw. strategicznych zależności).
Finansowanie w ramach STEP
Europejska branża farmaceutyczno-biotechnologiczna przez ostatnią dekadę coraz mocniej uzależniała się od azjatyckich łańcuchów dostaw. Aż 80% substancji czynnych (API) używanych w lekach sprzedawanych w UE pochodzi z Chin lub Indii. Kryzysy ostatnich lat pokazały, że opóźnienia w dostawach lub zakłócenia importu mogą poważnie zagrozić bezpieczeństwu zdrowotnemu obywateli. Specjalne mechanizmy wsparcia, które zostały przewidziane w ramach STEP, mają zapobiec tym problemom w przyszłości.
Nie oznaczają one jednak powołania nowego funduszu finansującego, a mobilizację środków w ramach 11 istniejących funduszy na poziomie UE, takich jak np. Horizon Europe czy EU4Health. Polska zamierza utworzyć nowy priorytet w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) dla projektów zgodnych z celami STEP. Zmiana ta została już przyjęta przez Radę Ministrów i oczekuje na akceptację Komisji Europejskiej. Uruchomienie konkursów w ramach tzw. Funduszu Wsparcia Technologii Krytycznych planowane jest na trzeci kwartał br. Dla polskiego sektora biotechnologii i farmacji może to oznaczać długo oczekiwany impuls rozwojowy.
Typy wspieranych projektów
Co ważne w ramach obu typów projektów wspieranych przez STEP, tj. innowacyjnych oraz dotyczących tzw. strategicznych zależności, przewidziana została możliwość dofinansowania zarówno projektów badawczo-rozwojowych jak i inwestycyjnych. W praktyce oznacza to cztery kategorie wspieranych projektów: projekty B+R dotyczące innowacji w biotechnologii, projekty B+R w zakresie europejskiej listy leków krytycznych (lista ta wskazuje na zakres strategicznych zależności w obszarze biotech), projekty produkcyjne (inwestycyjne) w obszarze wytwarzania innowacyjnych produktów biotechnologicznych oraz projekty produkcyjne w zakresie leków krytycznych zgodnie z europejską listą. Spektrum możliwości, które daje STEP polskim wnioskodawcom, jest więc stosunkowo szerokie. Jednak ze względu na ograniczony czas na ich wykorzystanie (do końca 2029 roku) branża musi już teraz podjąć działania przygotowawcze w tym zakresie.