Nierówne traktowanie kobiet z niepełnosprawnościami w gabinetach ginekologicznych

Obecne wyposażenie placówek medycznych nie zapewnia pacjentkom z niepełnosprawnościami dostępu do świadczeń z zakresu ginekologii na równi z innymi  pacjentkami, a standardy dostępności gabinetów lekarskich i większych podmiotów leczniczych powinny znaleźć się w aktach prawa powszechnie obowiązującego. Ten problem Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek przedstawił minister zdrowia Izabeli Leszczynie. W odpowiedzi resort zdrowia oznajmił, że prowadzi działania mające na celu poprawę możliwości korzystania z opieki zdrowotnej przez te osoby.

Komitet Praw Osób z Niepełnosprawnościami ONZ wskazał, że szczególnie istotne jest wzięcie pod uwagę perspektywy płci, tak aby uwzględnić m.in. odpowiednią opiekę zdrowotną dla kobiet i dziewcząt z niepełnosprawnościami, w tym ginekologiczną i położniczą. Art. 6 Konwencji wskazuje, że kobiety i dziewczęta są narażone na wielokrotną dyskryminację, w związku z czym władze publiczne są obowiązane podejmować działania w celu zapewnienia pełnego i równego korzystania przez kobiety i dziewczęta z niepełnosprawnościami ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności. Podobne zalecenie znalazło się również w rekomendacjach Komitetu dla Polski z 2018 r., po rozpatrzeniu pierwszego sprawozdania rządu z wdrażania Konwencji. Wezwano w nim Polskę do uznania praw kobiet z niepełnosprawnościami do ochrony zdrowia, wspierania ich w podejmowaniu decyzji dotyczących planowania rodziny, odpowiedniej edukacji oraz zapewnienia dostępnych świadczeń medycznych.

Rzecznik Praw Obywatelskich pisał wcześniej do MZ o głównych problemach świadczeń opieki ginekologicznej i położniczej. Gabinety nie są dostępne architektonicznie, nie są wyposażone w fotele ginekologiczne umożliwiające ich obniżanie, podnośniki służące do przesadzania na fotel oraz w wagi krzesełkowe, najazdowe czy łóżkowe. Zdaniem pacjentek, których opinie zbierano, tylko 122 gabinety były wyposażone w obniżany fotel ginekologiczny. Przez około pół roku liczba ta wzrosła zaledwie do 124. Z podnośnika do przesadzania na fotel pacjentki mogą obecnie korzystać w 10 gabinetach.

Niewielkie pozytywne zmiany zaszły w odniesieniu do wag w gabinetach. W 84 podmiotach osoba z niepełnosprawnością może uzyskać miarodajny pomiar wagi, co oznacza wzrost od ubiegłego roku o 17 podmiotów. Mimo to nadal są województwa, w których żadna placówka nie dysponuje takim sprzętem. A podnośniki są też ułatwieniem dla pracowników ochrony zdrowia, bo nie muszą dźwigać pacjentów. Sytuacja stopniowo się poprawia, ale tempo zmian jest wysoce niezadowalające. Aktualny stan wyposażenia placówek medycznych nie zapewnia zaś pacjentkom z niepełnosprawnościami dostępu do świadczeń z zakresu ginekologii na równi z innymi.

Ministerstwo Zdrowia odpowiedziało, że  na bieżąco podejmuje działania mające na celu poprawę dostępności opieki medycznej dla kobiet z niepełnosprawnością. W latach 2019-23 realizowano projekt „Dostępność Plus dla zdrowia”, w ramach którego opracowano Standardy Dostępności dla placówek podstawowej opieki zdrowotnej i szpitali, a następnie przyznawano placówkom granty na poprawę ich dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami. Wsparcie dotyczyło obszarów: architektonicznego, cyfrowego oraz informacyjno-komunikacyjnego. Przekazywane środki były przeznaczane w szczególności na działania dostosowawcze, np. w zakresie świadczeń położnej POZ remont pomieszczeń i zakup niezbędnego sprzętu, w tym foteli ginekologicznych. Łącznie wsparciem w projekcie zostało objętych 272 placówek POZ oraz 78 szpitali. W nowej perspektywie finansowej UE, jako element wpisany w Program Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS), realizowany jest projekt „Dostępność Plus dla AOS”. Podobnie jak poprzednio, jego celem jest na początku opracowanie Standardów Dostępności dla ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, a następnie udzielanie grantów placówkom AOS na projekty podnoszące dostępność tych placówek w obszarze architektonicznym, cyfrowym oraz informacyjno- komunikacyjnych.

Projekt zakłada udzielenie wsparcia granowego co najmniej 362 placówkom AOS. Dla Ministerstwa “niezmiernie ważne jest także budowanie wśród kadry placówek zdrowotnych postaw wrażliwości i motywacji do zapewniania dostępności, dlatego też w nowym projekcie będzie kontynuowane szkolenia dla kadry placówek medycznych, w zakresie komunikacji z osobami ze szczególnymi potrzebami”. Planuje się przeszkolenie co najmniej 1000 pracowników tych placówek. W chwili obecnej będąc w procesie opracowywania Standardów, organizowane są warsztaty fokusowe, do udziału w których zaproszono również przedstawiciela Biura RPO. Ich celem jest wypracowanie założeń dla Standardów Dostępności AOS.