Europejski plan walki z rakiem (Europe’s beating cancer plan) koncentruje się na wszystkich kluczowych etapach choroby: zapobieganiu, wczesnej diagnozie, leczeniu i opiece nad chorymi oraz poprawie jakości ich życia, byłych pacjentów i ich bliskich.
Pierwsze europejskie przedsięwzięcie mające na celu ograniczenie zachorowań na nowotwory pojawiło się pod koniec lat 80. – „Europa przeciwko rakowi” (Europe against Cancer Plan). Podjęto wtedy istotne decyzje dotyczące problemu palenia tytoniu i ochrony zdrowia pracowników. Od tego czasu państwa członkowskie Unii Europejskiej podjęły szereg działań i zobowiązały się, zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ, by do roku 2030 zmniejszyć liczbę przedwczesnych śmierci z powodu raka o jedną trzecią.
W tym kontekście przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zobowiązała się do stworzenia „europejskiego planu walki z rakiem, wspierania państw członkowskich i zainteresowanych stron poprawą opieki nad chorymi na nowotwory […] w celu zmniejszenia cierpienia powodowanego przez tę chorobę”.
Plan zyskał wsparcie państw członkowskich, zainteresowanych stron i Parlamentu Europejskiego, w tym członków grupy „Posłowie do Parlamentu Europejskiego przeciwko rakowi”, którzy współpracowali z Komisją w celu poprawy profilaktyki i opieki nad rakiem w Europie. Uzupełni istniejące w państwach członkowskich krajowe strategie. Rozwój unijnego planu w zakresie walki z rakiem ma być ściśle powiązany z misją w zakresie badań naukowych i innowacji programu „Horizon Europe”.
Ogólnym celem EBCP jest poprawa profilaktyki, wykrywania i leczenia raka przy jednoczesnym zmniejszaniu nierówności w zakresie leczenia nowotworów między państwami członkowskimi i wewnątrz nich. Będzie określał działania, które wspierają, koordynują lub uzupełniają wysiłki państw członkowskich. Będzie również wiązał się z innymi priorytetami Komisji w obszarach takich jak środowisko i zmiana klimatu, polityka społeczna, transformacja cyfrowa, żywność i odżywianie, farmaceutyki i bezpieczniejsze chemikalia.
Profilaktyka
- Cele: zapobiegać temu, czemu można zapobiec. Oznacza to m.in. dalsze ograniczanie rozpowszechnienia palenia tytoniu i spożycia alkoholu, lepszy dostęp do korzystania ze zdrowej diety, wymierne zmniejszenie narażenia na zagrożenia środowiskowe, zwiększona liczba szczepień przeciwko wirusom powiązanym z rakiem (wirusy brodawczaka ludzkiego i wirus zapalenia wątroby typu B wywołujący odpowiednio raka szyjki macicy i raka wątroby), wykorzystanie narzędzi cyfrowych w promocji zdrowia i zapobieganiu chorobom, opracowanie opłacalnych technologii badań nad rakiem w celu poprawy profilaktyki i prognozowania.
- Potencjalne instrumenty: interwencja mogłaby uwzględniać kluczową rolę podatków w ograniczaniu spożycia alkoholu i tytoniu, ze szczególnym naciskiem na młodzież. Strategia „z pola na stół” miałaby za zadanie ułatwić obywatelom Unii dostęp do niedrogiej zdrowej żywności, podobnie jak projekty związane z ograniczeniem zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby. Oprócz istniejących ram regulacyjnych dotyczących chemikaliów i higieny pracy, interwencje mogłyby również skupić się na środkach legislacyjnych w celu zmniejszenia narażenia na substancje rakotwórcze w miejscu pracy, w produktach i w środowisku oraz na promieniowanie UV i jonizujące ze źródeł naturalnych i sztucznych.
Należy promować innowacyjne podejścia angażujące społeczeństwo obywatelskie, a w szczególności sektor edukacji, aby pomóc zwiększyć świadomość młodych ludzi na temat przyczyn raka i profilaktyki. Odpowiednie narzędzia cyfrowe mogłyby umożliwić obywatelom lepsze zarządzanie własnym zdrowiem, a analiza dużych zestawów profili genomowych guzów poprawiłaby zrozumienie choroby i ulepszyła spersonalizowane przewidywanie raka.
Wczesne wykrywanie i diagnoza.
- Cele: wczesne interwencje – skrócenie czasu potrzebnego do postawienia diagnozy, zwiększenie zasięgu badań przesiewowych w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego, dostarczenie opartych na dowodach wskazań do poszerzenia zakresu badań przesiewowych w kierunku raka na inne nowotwory (np. płuc, prostaty i żołądka).
- Potencjalne instrumenty: środki w obszarze „cyfrowym”, w tym szkolenia, sztuczna inteligencja i zdalny dostęp do opieki wysokiej jakości, a także coraz szersze wykorzystanie Europejskiej Sieci Chorób Rzadkich mogą pomóc w osiągnięciu celów w zakresie skrócenia czasu wykrywania i poprawy diagnozy, jak również jako zmniejszenie nierówności między krajami UE. Wsparcie techniczne dla państw członkowskich pomogłoby w poprawie wskaźników badań przesiewowych, podczas gdy wytyczne i wsparcie strukturalne wpłynęłyby na podniesienie i wyrównanie wysokiego poziomu jakości ochrony zdrowia w całej Europie.
Leczenie i opieka
- Cele: dostęp do najlepszego leczenia dla wszystkich. Przede wszystkim stotne jest zmniejszenie śmiertelności z powodu raka i zwiększenie wskaźników przeżywalności, poprawa jakości i dostępu do leczenia raka.
- Potencjalne instrumenty: praca zgodnie z planowanymi strategiami farmaceutycznymi i chemicznymi, a także „Horizon Europe” może ułatwić dostęp do wysokiej jakości leczenia i stosowania nowych terapii, zapewniając jednocześnie przystępność cenową podstawowych leków. Może również pomóc w zidentyfikowaniu opcji zachęcania do innowacji, szczególnie w przypadku rzadkich, pediatrycznych lub w inny sposób „zaniedbanych” nowotworów o złych rokowaniach. Istotne jest również pobudzenie instytucji publicznych i prywatnych do wspólnych badań klinicznych.
Jakość życia pacjentów z rakiem, osób, które pokonały nowotwór i ich opiekunów
- Cele: dobre życie po chorobie nowotworowej – zapewnienie możliwie najlepszej jakości życia pacjentom chorym na raka, wyleczonym i opiekunom.
- Potencjalne instrumenty: platformy, struktury i zasoby mogłyby wspierać rozpowszechnianie najlepszych praktyk w takich kwestiach, jak wsparcie psychologiczne, leczenie bólu, reintegracja zawodowa, badanie środków takich jak „prawo do bycia zapomnianym” lub ułatwianie przenoszenia danych z dokumentacji medycznej. Opieka zorientowana na pacjenta, oparta na rozwiązaniach cyfrowych, takich jak urządzenia mobilne, aplikacje zdrowotne, może wesprzeć rosnącą liczbę osób, które przeżyły raka. Zapewnienie praktycznego wsparcia i ochrony socjalnej oraz pomoc państwom członkowskim w zapewnieniu opieki paliatywnej i wspieraniu transferu najlepszych praktyk.
Wiedza, dane i dowody naukowe
- Cele: lepsze zrozumienie raka. Należy wypełnić luki w wiedzy na temat nowotworów, aby przyspieszyć zapobieganie, diagnozowanie, leczenie i opiekę nad chorymi.
- Potencjalne instrumenty: działania badawcze i innowacyjne, dedykowane infrastruktury cyfrowe i europejska przestrzeń danych na temat zdrowia. Sztuczna inteligencja umożliwiająca szybkie przetwarzanie dużych ilości zbiorczych danych genomicznych i zdrowotnych dostępnych w ramach inicjatywy 1+ Million Genomes Initiative. Elektroniczna dokumentacja medyczna mogłaby poprawić zrozumienie mechanizmów choroby, prowadząc do opracowania nowych metod leczenia. Można by wziąć pod uwagę utworzenie Europejskiego Centrum Wiedzy o Raku, opierając się na istniejących pracach i łącząc wiedzę fachową w obszarach badań, profilaktyki raka, danych i rejestrów , a także europejskich wytycznych i zapewniania jakości w zakresie badań przesiewowych, diagnostyki i opieki w kierunku raka.
źródło: Komisja Europejska
Czytaj też: 16 zadań europejskiej Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem
