Czas na zmiany w opiece długoterminowej

Ministerstwo Zdrowia przygotowuje konkurs na prowadzenie opieki długoterminowej. Analizy wskazują, że mogłyby do tej formy opieki zwrócić się szpitale będące w najgorszej sytuacji finansowej i kadrowej. Ich przekształcenie w zakłady opieki długoterminowej ma stanowić odpowiedź na systemowe wyzwanie, polegające na niedorozwoju opieki długoterminowej w Polsce.

W resorcie trwają prace studyjne nad uruchomieniem konkursu na prowadzenie opieki długoterminowej. Według wiceministra Sławomira Gadomskiego mogłyby z niego skorzystać m.in. szpitale w najgorszej sytuacji finansowej. Ich restrukturyzacja mogłaby zmniejszyć deficyt miejsc opiekuńczych w Polsce.

Polska ma jeden z najwyższych w krajach OECD wskaźników łóżek szpitalnych w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. Jednocześnie mamy najniższą liczbę miejsc opieki długoterminowej. W 2017 r. wydatki na opiekę długoterminową (zdrowotne i społeczne) według rządowych i obowiązkowych systemów ubezpieczeń należały do najniższych w OECD i wynosiły 0,4 proc. PKB. Najwięcej na opiekę długoterminową przeznaczono w Holandii (3,7 proc. PKB) oraz w krajach skandynawskich (od 2,2 do 3,3 proc. PKB). Średnia w 17 krajach OECD wyniosła 1,7 proc.

Zgodnie z raportem OECD „Health at a Glance 2019” Polska miała najniższą wśród 25 krajów OECD wartość wskaźnika „Udział osób w wieku od 65 lat wzwyż objętych opieką długoterminową”. Wartość ta wynosiła 0,9 proc. przy średniej w 25 krajach na poziomie 10,8 proc. Największa część osób starszych została objęta opieką długoterminową w Szwajcarii i Izraelu (odpowiednio 22,4 i 20,2 proc.).

Analizy Ministerstwo Zdrowia wskazują, że opieką długoterminową są objęte przede wszystkim osoby w wieku od 65 lat wzwyż, które stanowią 85 proc. pacjentów, a 67 proc. stanowią kobiety. Najczęstszym rozpoznaniem, z jakim trafiają pacjenci do opieki długoterminowej, są: przebyty udar, choroba Alzheimera oraz choroby sercowo-naczyniowe i układu krążenia. „Osoby poniżej 40. roku życia najczęściej trafiają pod opiekę długoterminową z chorobami układu nerwowego i oddechowego, niepełnosprawnością intelektualną lub z wadami wrodzonymi” – czytamy w analizie.

Szczegółowy rozkład schorzeń, z jakim najczęściej trafiają pacjenci do opieki długoterminowej, w 2019 r. przedstawiał się następująco:

udar – 17,7 proc.;
choroba Alzheimera i inne choroby otępienne – 14,8 proc.;
inne choroby sercowo-naczyniowe i układu krążenia – 11 proc.;
inne choroby układu nerwowego – 6,5 proc.;
choroba tętnic obwodowych – 6,4 proc.;
przewlekłe choroby układu oddechowego – 6,1 proc.;
zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego – 3,5 proc.;
cukrzyca – 3,2 proc.;
odleżyna – 2,4 proc.;
pozostałe choroby 13,8 proc.

Rozmieszczenie liczby ośrodków na 100 tys. ludności nie było równomierne względem województw. Najwięcej było ich w województwach: opolskim (10,89) i podkarpackim (8,98). Najmniej zaś było w województwie pomorskim (2,26), podlaskim (3,99) i łódzkim (4,11). Średnia dla kraju wynosiła 5,2.

Autorzy resortowej analizy zauważają, że zarówno na świecie, jak i w Polsce obserwuje się ciągły, postępujący proces starzenia się społeczeństwa. Społeczeństwo polskie należy do starzejących się najszybciej. Według prognoz GUS udział osób w wieku od 65 lat wzwyż w ogólnej populacji wzrósł o prawie 10 punktów procentowych, tj. z 14,7 proc. w 1989 r. do 25 proc. w 2018 r. Do 2050 r. udział osób w wieku emerytalnym zwiększy się do 40 proc. „Starzejące się społeczeństwo najczęściej oznacza wzrost liczby osób przewlekle chorych oraz wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, co stawia przed polskim systemem ochrony zdrowia nowe wyzwania związane m.in. z zapewnieniem świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej” – czytamy w analizie Ministerstwa Zdrowia.

By sprostać wyzwaniom resort proponuje:

Przygotowanie systemu opieki zdrowotnej na nieunikniony wzrost liczby osób potrzebujących, związany ze starzeniem się populacji kraju.
Wyrównanie różnic w dostępie do opieki długoterminowej w województwach o niższej niż średnia w kraju liczbie osób objętych opieką na 100 tys. ludności, ze szczególnym uwzględnieniem populacji osób powyżej 65. roku życia.
Rozwijanie form dziennej opieki długoterminowej.
Stworzenie wielokierunkowych form wsparcia i pomocy dla nieformalnych opiekunów osób wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.
Zwiększenie dostępności nowoczesnych form usług z zakresu telemedycyny, teleopieki oraz e-zdrowia w szczególności dla osób starszych i innych osób wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.