TOPSOR, czyli segregacja w szpitalnych oddziałach ratunkowych

Od 1 lipca obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego. Wprowadza Tryby Obsługi Pacjenta w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (TOPSOR). Według zapowiedzi resortu ma ono usprawnić pracę SOR-ów, tak aby skuteczniej udzielały świadczeń zdrowotnych pacjentom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Zgodnie z nim szpitalne oddziały ratunkowe są zobowiązane do stosowania triażu – wstępnej oceny klinicznej stanu pacjenta i ustalenia tego, jak pilnie powinien być przyjęty, a po 90 minutach do ponownej oceny – retriażu. System ma zapewnić łatwego dostępu do informacji o przewidywanym czasie oczekiwania w SOR-ach, a także generowanie danych umożliwiających ewaluację czasu udzielania świadczeń.

Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 lutego 2019 r. wprowadziła obowiązek prowadzenia w szpitalnych oddziałach ratunkowych segregacji medycznej, która ma odbywać się przy wykorzystaniu systemu, zarządzającego trybami obsługi pacjenta w szpitalnym oddziale ratunkowym (TOPSOR). W związku z tym  Ministerstwo Zdrowia podjęło działania mające na celu umożliwienie dostosowania się istniejących SOR-ów do przedmiotowego wymogu polegające na realizacji projektu w skali ogólnopolskiej. 

Jednolity system TOPSOR ma być wdrożony do 1 października w 76 szpitalach, w których działają największe SOR-y. Natomiast do końca sierpnia 2020 roku powinien działać w całym kraju w 232 szpitalach.

Szacowany koszt utworzenia systemu i wdrożenia we wszystkich SOR wynosi ok. 50 mln zł – zaplanowano sfinansowanie kosztu ze środków europejskich w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oraz budżetu państwa.

Ministerstwo Zdrowia: usprawnimy pracę, skrócimy kolejki, zwiększymy komfort pacjentów i personelu

W ocenie MZ wykorzystanie funkcjonalności systemu zarządzającego trybami obsługi pacjenta w szpitalnym oddziale ratunkowym (TOPSOR) umożliwia bieżące informowanie pacjentów o przewidywanym czasie oczekiwania na udzielenie im pomocy medycznej przez lekarza udzielającego świadczeń w SOR. Takie rozwiązanie skutkuje zwiększeniem komfortu osób znajdujących się w stanie zagrażającym ich zdrowiu lub życiu.

Znacznie ograniczone zostaje również nieefektywne wykorzystanie czasu pracy osób zatrudnionych w rejestracji i punktach informacji, który do tej pory przeznaczany był na uzyskiwanie oraz udostępnianie danych dotyczących czasu oczekiwania.

TOPSOR, czyli żonglowanie kolorami

Rozporządzenie przewiduje, że osoby przybywające do SOR samodzielnie lub przewożone przez zespoły ratownictwa medycznego, jednostki współpracujące z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego, zespoły wyjazdowe w ramach zabezpieczenia medycznego  imprez masowych, lotnicze zespoły poszukiwawczo-ratownicze oraz podmioty realizujące transport sanitarny będą pobierały bilet z oznaczeniem czasu przybycia do SOR wraz z indywidualnym numerem pacjenta. Bezpośrednio po przybyciu do oddziału pacjent poddawany będzie segregacji medycznej, a następnie rejestracji. W wyniku segregacji medycznej po przeanalizowaniu zgłaszanych dolegliwości i wartości wybranych parametrów medycznych, pacjent zostanie zakwalifikowany do jednej z 5 kategorii, z różnym czasem oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem (od pomocy natychmiastowej – kategoria czerwona do kategorii niebieskiej, świadczącej o braku stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego, w której pomoc medyczna może być odroczona do 240 minut).

Pacjent będzie informowany o przydzielonej mu kategorii oraz o przewidywanym czasie oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem  SOR. W obszarze segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć umieszczone zostaną wyświetlacze, na których prezentowana będzie informacja o liczbie osób oczekujących na przyjęcie i przewidywanym średnim czasie oczekiwania w poszczególnych kategoriach.

Osoby zakwalifikowane do dwóch grup świadczących o braku stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego, czyli do grupy zielonej lub niebieskiej, będą mogły być skierowane do podstawowej opieki zdrowotnej, w tym do  nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, o ile udzielanie tych świadczeń będzie się odbywało w lokalizacji SOR. Zasady kierowania pacjentów do miejsc udzielania świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej zostaną opisane w regulaminie organizacyjnym szpitala i podane do publicznej wiadomości. Na każdym etapie, począwszy od momentu pobrania biletu z numerem do rejestracji aż do zakończenia pobytu pacjenta w SOR, czas wykonania kolejnych czynności będzie odnotowywany w systemie zarządzającym trybami obsługi pacjenta w szpitalnym oddziale ratunkowym (TOPSOR).

Rozporządzenie zakłada, że liczba personelu SOR (lekarzy, pielęgniarek i ratowników medycznych) musi być dostosowana do liczby pacjentów przyjmowanych w poszczególnych kategoriach oraz do maksymalnych czasów oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem. Lekarzem kierującym oddziałem będzie mógł być wyłącznie specjalista medycyny ratunkowej (od 1 stycznia 2021 r.). Postępowanie z pacjentami w zakresie kierowania ich na leczenie w innych oddziałach szpitala, do innych podmiotów wykonujących działalność leczniczą, w tym z wykorzystaniem lotniczego transportu sanitarnego będzie koordynował lekarz dyżurny oddziału, wyznaczony spośród lekarzy SOR.

Wprowadzono przepis wykluczający wprost możliwość przyjmowania w SOR pacjentów skierowanych na leczenie szpitalne w trybie planowym. Rozporządzenie zapobiega też praktyce kierowania do SOR pacjentów już hospitalizowanych w innych oddziałach szpitala. Pojawił się także przepis, który mówi o obowiązku organizacji miejsca udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w lokalizacji SOR i możliwości kierowania tam pacjentów z oddziału ratunkowego.

Osoby przebywające w SOR będą pozostawały pod opieką personelu medycznego tego oddziału, a ich stan zdrowia będzie podlegał systematyczne ocenie, co z kolei zostanie odzwierciedlone w dokumentacji medycznej.

Lekarz dyżurny oddziału będzie miał uprawnienia w zakresie umieszczania pacjentów SOR na oddziałach szpitalnych w tym samym lub w innym podmiocie wykonującym działalność leczniczą. Oddziały, będące jednostkami organizacyjnymi szpitali wyspecjalizowanym w udzielaniu świadczeń niezbędnych dla ratownictwa medycznego zobowiązane będą do zachowania rezerwy łóżek na potrzeby SOR. Informacja w tym zakresie będzie przekazywana do SOR.

Czas na podjęcie przez lekarza dyżurnego oddziału decyzji co do dalszego postępowania będzie ustalony w regulaminie organizacyjnym podmiotu wykonującego działalność leczniczą i podany do publicznej wiadomości.

Lekarze zaniepokojeni

Stanowisko lekarzy obmywa ze złudzeń – zaproponowane rozwiązania dotyczące sposobu rejestracji i segregacji medycznej pacjentów zgłaszających się do szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR), bez zapewnienia odpowiednich środków finansowych na realizację tego projektu i bez zwiększenia liczby specjalistów na szpitalnych oddziałach ratunkowych nie spowodują usprawnienia i poprawy jakości pracy SOR i nie wpłyną na zmniejszenie kolejek oczekujących pacjentów – czytamy w stanowisku Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 15 czerwca 2019 r.

Proponowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia rozwiązania mogą powodować ryzyko, że lekarze będą zmuszeni pracować „na czas”, na drugim miejscu pozostawiając jakość obsługi pacjenta, a tym samym ryzyko popełnienia błędu znacznie się zwiększy. Lekarz w SOR powinien przyjmować pacjenta zgodnie ze standardami i aktualną wiedzą medyczną zależną od stanu zdrowia pacjenta i wstępnego rozpoznania w czasie niezbędnym do pełnego zabezpieczenia pacjenta. Natomiast same uregulowania administracyjne i organizacyjne nie spowodują istotnej poprawy w udzielaniu świadczeń na SOR – wskazuje wiceprezes Krzysztof Madej.

Małopolska, lubuskie i pomorskie podpisały umowy

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2019 r., z tym, że w odniesieniu do SOR  znajdujących się w podmiotach leczniczych innych niż te, dla których podmiotem tworzącym jest minister, uczelnia medyczna w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2190, z późn. zm.) albo samorząd województwa, wymagania dotyczące prowadzenia segregacji medycznej z wykorzystaniem TOPSOR należy spełnić do dnia 1 stycznia 2021 r. Wynika to z konieczności stopniowego wdrażania TOPSOR – w pierwszej kolejności w dużych szpitalach, gdzie problem kolejek w SOR jest szczególnie nasilony, a w drugiej kolejności w szpitalach mniejszych, w których przyjęcia odbywają się w zasadzie na bieżąco. Utrzymany został również okres przejściowy w zakresie wymagań dla posiadania lotniska, bądź lądowiska – do dnia 1 stycznia 2021 r.

Przedstawiciele 8 lubuskich szpitali, 20 szpitali z Małopolski i 13 szpitali z pomorskiego, podpisali już umowy partnerskie z Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym.

/ mzdrowie