Słaby dostęp do koncentratorów tlenu

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o zmianę zasad dofinansowania przenośnych koncentratorów tlenu, ponieważ pacjenci maja problemy z uzyskaniem na ten cel pieniędzy z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W przypadku niektórych schorzeń, m.in. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, brak przenośnego koncentratora tlenu oznacza niemożność opuszczania mieszkania.

Stacjonarnych koncentratorów tlenu nie można stosować poza domem, ponieważ ważą ok. 20 kg i nie mają zasilania akumulatorowego. Bez koncentratora przenośnego pacjenci nie są w stanie dotrzeć choćby na konsultacje lekarskie – muszą wtedy organizować specjalistyczny transport sanitarny z dostępem do tlenu. Stałe zamknięcie w czterech ścianach mieszkania pogarsza zdrowie fizyczne i psychiczne. Certyfikowany koncentrator przenośny kosztuje około 12-15 tys. zł, co powoduje, że wielu osób nie stać na jego zakup. Tymczasem Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie nie przyznają dofinansowania na ten cel z programu dofinansowania zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz sprzęt rehabilitacyjny. Jako powód odmowy wskazują, że przenośne koncentratory tlenu nie są wymienione w wykazie wyrobów medycznych, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Podobne stanowisko prezentuje Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, który twierdzi, że w obecnym stanie prawnym nie ma możliwości uzyskania dofinansowania PFRON na kupno koncentratora tlenu. Z przyczyn formalnych przenośne koncentratory tlenu nie są zatem uznawane za sprzęt rehabilitacyjny.

Pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Łukasz Krasoń informuje, że Ministerstwo Zdrowia uważa, że obecnie nie jest możliwe zaopatrzenie pacjentów w przenośne koncentratory tlenu. Ale Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że są podstawy, by uznać dofinansowanie przenośnych koncentratorów tlenu za formę likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych. Przywołał w tej sprawie orzeczenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które w 2017 r. uchyliło decyzję Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i przyznało pacjentowi dofinansowanie do przenośnego koncentratora tlenu w wysokości 90 proc. kwoty brutto. Uznano, że umożliwi on osobie niepełnosprawnej wykonywanie podstawowych, codziennych czynności lub kontaktów z otoczeniem. Zastępca RPO zwrócił się do PFRON o przyjęcie stanowiska, że dofinansowanie zakupu przenośnego koncentratora tlenu jest możliwe na podstawie uznania go za formę likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych. 

W 2023 roku PFRON rozpoczął program „Wypożyczalnia technologii wspomagających dla osób z niepełnosprawnością”. Celem przedsięwzięcia jest zapewnienie dostępu osobom z niepełnosprawnością do potrzebnych im technologii, urządzeń i sprzętu, bez konieczności ponoszenia przez nie kosztów ich zakupu, poprzez zbudowanie zasobu, który dzięki mechanizmowi wypożyczania, składowania, konserwowania i modernizacji będzie mógł służyć wielu kolejnym użytkownikom. W zasobach wypożyczalni są np. koncentratory tlenu. Pacjenci mają zatem szansę na skorzystanie z tej wypożyczalni, natomiast dofinansowania zakupu urządzeń przez PFRON na razie nie będzie.