Zasady i warunki wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej, wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz nadzoru i kontroli laboratoriów znalazły się w ustawie o medycynie laboratoryjnej, którą przyjął Sejm. Przy okazji zmieniono zasady tworzenia i likwidacji SPZOZ prowadzonych przez uczelnie medyczne.
Za rządową ustawą z poprawkami głosowało 242 posłów, 162 było przeciw, a 42 wstrzymało się od głosu. W ustawie określono zasady i warunki wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej, wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz nadzoru i kontroli laboratoriów. W uzasadnieniu projektu wskazano, że główne założenia i cele obowiązującej ustawy o diagnostyce laboratoryjnej nie uległy w nowym akcie zmianie, jednak z uwagi na postęp wiedzy w dziedzinie medycyny laboratoryjnej, konieczne stało się opracowanie nowej regulacji.
Sejm przyjął poprawki klubu PiS. W myśl tych poprawek m.in. utworzenie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, dla którego podmiotem tworzącym jest uczelnia medyczna, wymagać będzie uprzedniej zgody ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki oraz ministra właściwego do spraw zdrowia. Również likwidacja samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, dla którego podmiotem tworzącym jest uczelnia medyczna, wymagać będzie uprzedniej zgody ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki oraz ministra właściwego do spraw zdrowia. Kolejna poprawka zakłada, że w przypadku, gdy podmiotem tworzącym dla przynajmniej jednego z łączących się samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej jest uczelnia medyczna, na połączenie będzie wymagana uprzednia zgoda ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki oraz ministra właściwego do spraw zdrowia.
Przepadły z kolei poprawki Lewicy. Dotyczyły one m.in. możliwości udzielania diagnostom uprawnień w zakresie udzielania porady diagnostycznej pacjentom oraz możliwości udziału diagnostów w zespołach diagnostyczno-terapeutycznych i konsultacyjnych. Posłowie nie zgodzili się też na poprawkę Koalicji Obywatelskiej. W jej myśl kierownik laboratorium musiałby spełnić wymóg posiadania tytułu specjalisty w co najmniej jednej dziedzinie specjalizacji zgodnej z profilem laboratorium do 31 grudnia 2028 r. W pierwotnym kształcie nie było zapisanego terminu.
W myśl ustawy, osobami uprawnionymi do samodzielnego wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej w laboratoriom będzie diagnosta laboratoryjny; lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu oraz specjalizację I lub II stopnia w dziedzinie analityki lub w dziedzinie mikrobiologii lub w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej; lekarz posiadający specjalizację II stopnia w dziedzinie mikrobiologii i serologii; lekarz posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej lub tytuł specjalisty w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej. Diagności laboratoryjni będą mieli możliwość wykonywania zawodu w ramach praktyki zawodowej. Ta forma udzielania świadczeń zdrowotnych jest przystosowana do prowadzenia działalności leczniczej osobiście i, w zależności od jej zakresu, nie wymaga spełniania wszystkich wymagań organizacyjnych, które są stawiane podmiotom leczniczym.
Minister zdrowia będzie mógł – na wniosek osoby legitymującej się dorobkiem naukowym lub zawodowym na podstawie opinii ekspertów – uznać ten dorobek za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego. Wnioski o uznanie dorobku naukowego i zawodowego osoby zainteresowane będą mogły składać do Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Diagności laboratoryjni, których dorobek naukowy lub zawodowy zostanie uznany przez ministra zdrowia, będą mogli od razu przystąpić do egzaminu specjalizacyjnego, a po uzyskaniu pozytywnego wyniku z tego egzaminu będą posiadać tytuł specjalisty w danej dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej.
Zgodnie z projektem, diagnosta laboratoryjny będzie miał obowiązek doskonalenia zawodowego przez samokształcenie oraz udział w kursach realizowanych metodą wykładów, seminariów, warsztatów oraz ćwiczeń, a także za pośrednictwem sieci internetowej z ograniczonym dostępem, zakończonych testem. W ustawie przewidziano, że specjalizacja jest dofinansowywana przez ministra zdrowia w ramach środków budżetu państwa, których jest dysponentem, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia minimalnej liczby miejsc szkoleniowych dla diagnostów laboratoryjnych, którzy mogą corocznie rozpocząć specjalizację dofinansowywaną z tych środków.
Zgodnie z ustawą, wprowadzone zostanie do sześciu dni roboczych płatnego urlopu szkoleniowego, który diagnosta laboratoryjny będzie mógł wykorzystać na realizację ustawicznego rozwoju zawodowego. Projekt ustawy wprowadza wymagania kwalifikacyjne dla kierownika laboratorium oraz przepisy umożliwiające wykonywanie zawodu diagnosty laboratoryjnego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka diagnosty laboratoryjnego i grupowa praktyka diagnostów laboratoryjnych. Doprecyzowuje także przepisy w zakresie sprawowania przez Krajową Radę nadzoru nad wykonywaniem zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz doprecyzowuje zasady przeprowadzania wizytacji w laboratoriach.
