Senat zaaprobował pomysł utworzenia Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Ustawa powołująca tę instytucję czeka na podpis prezydenta. Centrum powstać ma z połączenia Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii (KBPN) oraz Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA).
„Centrum zapewni skoncentrowanie realizacji zadań dotyczących zdrowia publicznego w kierunku profilaktyki i rozwiązywania problemów związanych z uzależnieniami w jednej jednostce organizacyjnej, podległej ministrowi zdrowia” – zapewniają autorzy ustawy.
„Obecnie KBPN i PARPA realizują podobny zakres zadań. To m.in. profilaktyka, problematyka leczenia uzależnień, edukacja publiczna oraz wspieranie samorządów w realizacji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Różnica pomiędzy KBNP i PARP nie dotyczy więc obszarów problemowych czy form oddziaływania społecznego, a jedynie podziału na substancje, których używanie generuje szkody i problemy społeczne” – przekonują autorzy ustawy.
Zgodnie z założeniami dokumentu:
- Połączenie KBPN i PARPA w Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom pozwoli na skupienie działań w jednej instytucji, która połączy tematykę przeciwdziałania różnym uzależnieniom na wielu etapach działań, takich jak edukacja, profilaktyka, szkolenie kadr, leczenie, rehabilitacja, działalność badawcza.
- Utrzymana zostanie odrębność przepisów dotyczących zagadnień właściwych dla obu obszarów, np. związanych z reklamą napojów alkoholowych.
- Powstanie krajowego centrum pozwoli lepiej wykorzystać zasoby związane z edukacją społeczną czy profilaktyką. Dotyczy to także lepszego dostępu do zróżnicowanych metod leczenia, których skuteczność została potwierdzona w badaniach naukowych oraz zgodnych z metodologią Światowej Organizacji Zdrowia.
- Dotychczasowa Rada do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii zostanie zastąpiona Radą do Spraw Przeciwdziałania Uzależnieniom. Będzie działała przy Prezesie Rady Ministrów jako organ koordynacyjno-doradczy w sprawach dotyczących uzależnień.
Zdaniem Ministerstwa Zdrowia, postulat połączenia jednostek dedykowanych uzależnieniom był wielokrotnie podnoszony przez jednostki samorządu terytorialnego, które upatrują w nim możliwości bardziej sprawnego koordynowania polityk lokalnych i regionalnych.
Jak zauważa Marek Balicki, członek Rady ds. Ochrony Zdrowia przy Prezydencie RP, w Polsce coraz częściej, zwłaszcza w młodszych grupach wiekowych, odnotowywane są też uzależnienia krzyżowe – tj. jednocześnie i od alkoholu, i narkotyków. „Z punktu widzenia pacjentów uzależnionych od kilku substancji – to dobra wiadomość. W ogóle cały krok odbieram jako krok we właściwym kierunku, z jednym poważnym zastrzeżeniem. W mojej ocenie nadal największym zagrożeniem w kwestii uzależnień pozostaje alkohol. W ostatnim czasie, także dzięki działaniom Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, dokonaliśmy postępu na przykład w leczeniu odwykowym. Chciałbym, by zamieszanie organizacyjne nie zniweczyło tego postępu i aby problem alkoholizmu nadal był traktowany priorytetowo. Chciałbym też, aby w końcu powołano krajowego konsultanta do spraw uzależnień. Dotychczas takiego stanowiska nie ma, a powołanie nowej agencji otwiera drogę do jego ustanowienia” – mówi dr Balicki.
Argumentem za połączeniem agencji jest również to, że w leczeniu alkoholików, narkomanów, hazardzistów czy seksoholików stosuje się podobne metody. W praktyce terapeutycznej, czy to na oddziałach zamkniętych, czy w lecznictwie ambulatoryjnym narkomani i alkoholicy już dziś leczeni są wspólnie. „Ale choć oba rodzaje uzależnienia są do siebie podobne w sensie mechanizmów czy terapii – są liczne odrębności w zakresie profilaktyki, czyli choćby konieczność z dotarciem z przekazem innymi środkami, do zupełnie różnych grup wiekowych” – przestrzega prof. Jerzy Samochowiec, prezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Zgodnie z rekomendacjami Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji finansowanie w ramach programów polityki zdrowotnej działań związanych z uzależnieniami powinny swoim zakresem obejmować:
- szkolenia dla personelu medycznego, obejmujące zalecane metody profilaktyki, diagnostyki i leczenia uzależnień od substancji psychoaktywnych;
- działania informacyjno-edukacyjne dla świadczeniobiorców, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki uzależnień od substancji psychoaktywnych;
- szkolenia dla dzieci i młodzieży, dotyczące uzależnień od substancji psychoaktywnych;
- szkolenia dla pracodawców, w których zidentyfikowano obecność nadużywania substancji psychoaktywnych, na temat nadużywania tych substancji, a w szczególności palenia tytoniu;
- lekarską wizytę kwalifikacyjną nakierowaną na określenie przynależności pacjentów do jednej z grup wysokiego ryzyka wystąpienia uzależnień od substancji psychoaktywnych;
- interwencję antyużywkową, przeprowadzaną wśród uczestników z objawami uzależnienia.
Eksperci WHO podkreślają, że szkodliwe picie alkoholu wywołuje aż 200 chorób i rodzajów urazów. Ogółem za 5,1 proc. globalnego obciążenia chorobami i urazami można winić alkohol. PARPA szacuje, że problemy z alkoholem ma nawet 10 proc. Polaków (piją nadmiernie i ryzykownie). Z kolei badania przeprowadzone przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii wskazują, że używanie narkotyków jest mniej rozpowszechnione niż spożywanie alkoholu, dotyczy ono 4,7 proc. populacji Polaków w wieku 15-64 lat. Najczęściej – w wieku do 34 lat.
