W 2022 r. Biuro Rzecznika Praw Pacjenta zrealizowało ponad 100 tys. porad telefonicznych, 15 tys. porad bezpośrednich i 5 tys. interwencji. Pandemia koronawirusa sprawiła, że zgłoszeń naruszeń praw pacjenta było więcej niż w latach poprzednich. Pacjenci mają większą świadomość swoich praw – poinformowała Katarzyna Kozioł z Biura Rzecznika Praw Pacjenta.
Pacjenci najczęściej zgłaszają naruszenia prawa do świadczeń zdrowotnych. Najwięcej zgłoszeń w zakresie tego prawa dotyczyło podstawowej opieki zdrowotnej (28 proc.), leczenia szpitalnego (21 proc.) i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (19 proc.) – wynika ze wstępnych szacunków zgłoszeń do Rzecznika w 2022 r. Zgłoszenia pacjentów w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej dotyczyły najczęściej m.in. odmowy rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy, zastrzeżeń do jakości leczenia lub pielęgnacji. W leczeniu szpitalnym najczęściej poruszane były kwestie: odmowy rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy, skargi na długi czas oczekiwania i jakość leczenia lub pielęgnacji. Sygnały od pacjentów, w zakresie leczenia specjalistycznego dotyczyły natomiast przede wszystkim długiego czasu oczekiwania na udzielenie świadczeń zdrowotnych.
Wpływ na przestrzeganie praw pacjentów ma kilka kluczowych czynników, takich jak: edukacja pacjentów i personelu medycznego, budowanie kultury bezpieczeństwa, wprowadzanie programów kompleksowej opieki nad pacjentem, a także rozwój technologii cyfrowej. “W celu poprawy sytuacji pacjentów, można wprowadzić szereg zmian” – zaznacza Katarzyna Kozioł. Jednym z najważniejszych i koniecznych zmian jest zwiększanie świadomości pacjentów o ich prawach, co pozwoli na skuteczniejsze ich egzekwowanie. Równie ważna jest edukacja personelu medycznego – poznanie praw pacjentów i wynikających z nich zobowiązań. Ponadto kluczowe staje się wprowadzenie mechanizmów monitorowania i oceny jakości opieki medycznej, aby doprowadzić do zmniejszenia liczby naruszeń praw pacjentów do świadczeń zdrowotnych – “Pacjenci mają większą świadomość na temat sowich uprawnień i dlatego więcej sygnałów jest kierowanych do rzecznika praw pacjenta. Z roku na rok było ich coraz więcej”.
Sytuacja pacjentów jest ściśle powiązana z pandemią koronawirusa. Spowodowała ona, że zgłoszeń od pacjentów w latach 2020-2021 było więcej, niż w latach poprzednich. Nastąpiła jednak pewna stabilizacja po najtrudniejszym okresie, związanym z pandemią COVID-19. Liczba sygnałów i zgłoszeń napływających od pacjentów spadła, w stosunku do rekordowego pod tym względem roku 2021.
Jak wynika z postępowań wyjaśniających prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta, w sprawach indywidualnych w latach 2019-2021 naruszenie prawa do świadczeń zdrowotnych stanowiło średnio 57 proc. badanych naruszeń. Kolejnym było prawo do dokumentacji medycznej (20 proc.), które znalazło się w co piątej sprawie badanej przez Rzecznika, a następnie prawo do informacji (17 proc.), które obejmuje informacje o stanie zdrowia, rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych, a także wyrażenie zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego. Zasadnicza część stwierdzonych naruszeń prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych w latach 2019-2021 dotyczyła przede wszystkim: medycyny ratunkowej (14,5 proc.), medycyny rodzinnej (13,76 proc.), ginekologii i położnictwa (12,73 proc.) oraz chirurgii (10,2 proc.).
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem pacjenci mają prawo do: świadczeń zdrowotnych; informacji; wyrażania zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych; tajemnicy informacji; zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych; zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza. Majmy też prawo do dokumentacji medycznej; do poszanowania intymności i godności, a także do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Pacjenci mają też prawo do opieki duszpasterskiej i prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie. Każdy pacjent, który uważa, że jego prawo zostało naruszone – ma możliwość kontaktu z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta – pod bezpłatnym ogólnopolskim numerem Telefonicznej Informacji Pacjenta 800 190 590 (wspólny numer telefonu RPP oraz Narodowego Funduszu Zdrowia).
