Międzynarodowy Tydzień Wiedzy o Chorobach Siatkówki Oka obchodzony jest corocznie w ostatnim tygodniu września. Jego celem jest zwrócenie uwagi zdrowie oczu i podjęcie działań edukacyjnych, dotyczących profilaktyki i leczenia chorób siatkówki, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem czy cukrzycowy obrzęk plamki.
Szacuje się, że około. 100 milionów osób cierpi na różne choroby siatkówki oka, a wiele przypadków pozostaje nierozpoznanych lub niewłaściwie leczonych. Działania edukacyjne prowadzone w ramach Retina Week od ponad dwudziestu lat mają uwrażliwić na potrzeby chorych oraz podnosić wiedzę na temat diagnostyki i dostępnych opcji leczenia. Skala zachorowań jest bardzo duża. Program lekowy B.70 leczenia pacjentów z chorobami siatkówki – to najliczniejszy program NFZ. Liczba leczonych pacjentów przekroczyła w 1. kwartale 2024 roku już 45 tysięcy.
Pogorszenie lub utrata widzenia z powodu chorób siatkówki zmusza pacjentów do zmiany dotychczasowego trybu życia. U osób dotychczas funkcjonujących samodzielnie ograniczona zostaje niezależność, pojawia się lęk o przyszłość, strach przed wychodzeniem z domu, pogarszają się relacje z bliskimi. To wszystko prowadzi do izolacji społecznej.
„Chyba nie ma na świecie człowieka, którego nie przerażałaby myśl, że nie mógłby czytać, prowadzić samochodu, spojrzeć bliskiej osobie w oczy albo zachwycać się pięknymi widokami. Wierzymy, że jeśli urodziliśmy się widzącymi to zawsze tak będzie. Niestety, mimo rozwoju medycyny, jest nadal wiele schorzeń, które zagrażają dobremu widzeniu. Tak dzieje się na przykład w przypadkach schorzeń siatkówki i plamki, gdy pacjenci zbyt późno trafiają do lekarza. Wierzymy, że edukowanie społeczeństwa na temat profilaktyki schorzeń wzroku może uratować wiele osób przed ślepotą, dlatego Nasze stowarzyszenie od 20 lat aktywnie uczestniczy w kampanii informacyjnej Retina Week” – mówi Małgorzata Pacholec, prezes Stowarzyszenia Retina AMD Polska.
Jest bardzo wiele chorób siatkówki oka i różne też są ich przyczyny. Część z nich wynika z czynników genetycznych lub wiążę się z procesem starzenia, a część zależy od trybu życia np. palenia tytoniu, diety, aktywności fizycznej. Nadal wiele schorzeń siatkówki jest nadal nieuleczalnych, jak genetycznie uwarunkowane zwyrodnienie barwnikowe siatkówki czy choroba Stargardta. Obiecujące badania kliniczne mogą jednak już w niedalekiej przyszłości zakończyć się sukcesem, czyli opracowaniem skutecznych terapii. Dlatego warto o tym komunikować, aby pacjenci mogli zachować nadzieję na lepszą przyszłość.
Szybka diagnoza i wdrożenie leczenia
W przypadku chorób siatkówki zmiany mogą postępować szybko i często niezauważalnie, ponieważ pojawiają się asymetrycznie ‒ niezajęte jeszcze chorobowo oko przejmuje funkcje wzrokowe, maskując objawy niedowidzenia. U chorych na DME może pojawić się np. zamazany, rozmyty obraz, pogorszenie ostrości wzroku (zarówno z bliska, jak i z daleka), falowanie i przerywanie linii prostych, plamy w polu widzenia. W przypadku AMD objawami są niewyraźne widzenie oraz druzy, czyli małe żółtawe skupiska w siatkówce, w których mogą znajdować się szczątki uszkodzonej tkanki.
W ostatnich latach postęp medycyny przyczynił się do opracowania skutecznych metod zapobiegania utracie widzenia w takich schorzeniach jak nAMD (wysiękowa postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem), DME (cukrzycowy obrzęk plamki) oraz zakrzep żyły środkowej lub jej gałęzi – RVO. Leczenie nAMD oraz DME jest w Polsce na światowym poziomie i opiera się na zastosowaniu leków blokujących VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego). Podawane są one w postaci zastrzyków do oka czyli iniekcji doszklistkowych. Leczenie chorób siatkówki odbywa się kompleksowo w ramach programu lekowego B.70 finansowanego przez NFZ. Dzięki temu leczeniu pacjenci z tymi schorzeniami mogą na długo zachować użyteczne widzenie i prowadzić aktywne życie. Jednakże terapia musi być wdrożona na wczesnym etapie choroby, dlatego wczesna diagnoza jest kluczowa dla efektów leczenia.
Choroby siatkówki mogą dotknąć zarówno młodych, jak i starszych pacjentów. W Polsce świadomość schorzeń wzroku jest bardzo niska, większość Polaków nie wie, że można samodzielnie kontrolować stan swoich oczu przy pomocy testu Amslera. Test stanowi prosty i bezpłatny sposób wykrywania wczesnych objawów chorób siatkówki. Pokratkowana kartka z zaznaczonym punktem po środku, umożliwia sprawdzenie czy widzenie w obu oczach jest jednakowe i nie zniekształcone. Do zaleceń, które pozwolą zachować wzrok, należą:
- raz w miesiącu kontrola wzroku testem Amslera,
- raz w roku wizyta u okulisty,
- dieta bogata w luteinę, kwasy omega 3, cynk i witaminy A, C i E,
- ochrona oczu przed promieniowaniem UV,
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- zachowanie higieny podczas stosowania soczewek kontaktowych,
- regularna aktywność fizyczna,
- częste przerwy podczas pracy przy komputerze, aby spojrzeć w dal.
Pamiętajmy, że profilaktyka chorób oczu jest kluczowa, aby zachować wzrok – apeluje Stowarzyszenie Retina AMD Polska. W tym celu prowadzi kampanię „Zachowaj wzrok”, skierowaną do osób z grup ryzyka zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem (AMD) oraz cukrzycowym obrzękiem plamki (DME), chorych i ich rodzin. Więcej informacji na stronie internetowej: http://www.zachowajwzrok.pl.
Prowadzone są także warsztaty edukacyjne dla pacjentów i ich opiekunów, a także rozpowszechnia się informacje w ogólnopolskich mediach, mające na celu dostarczenie rzetelnej wiedzy o chorobach i zachęcenie do regularnych badań, a w przypadku wykrycia choroby – do podjęcia najbardziej optymalnego leczenia.
