Im wcześniej tym lepiej: kampania społeczna nt. raka prostaty

Kampania społeczna „Im wcześniej tym lepiej” ma przekonać mężczyzn, że z rakiem prostaty można żyć w dobrej formie, a zdiagnozowana choroba wcale nie zmusza do rezygnacji z życia społecznego i zawodowego. Im wcześniej chorzy zostaną poddani terapii, tym większe korzyści odniosą.

Rak prostaty jest najczęstszym nowotworem u mężczyzn w Polsce. Diagnozowany jest u coraz młodszych osób. „Przez lata uważaliśmy raka prostaty za nowotwór tylko starszych panów i tylko te starsze osoby badaliśmy w tym kierunku, albo w ogóle ich nie badaliśmy, a jedynie czekaliśmy, aż pojawią się objawy” – mówi dr Iwona Skoneczna z Narodowego Instytutu Onkologii. Tymczasem wiadomo, że wczesny rak prostaty, nawet agresywny i zaawansowany, może nie dawać żadnych objawów. „Dlatego zachęcamy także młodszych mężczyzn, by się badali i sprawdzali, czy nie mają raka prostaty” – dodaje dr Skoneczna.

Badania przeprowadzone w Danii wykazały, że osoby, które w przyszłości zachorują na raka prostaty, już w wieku 45 lat mają średni poziom PSA wyższy niż reszta populacji. „Dlatego już w tym wieku zalecamy wykonanie pierwszego badania PSA i określenie innych czynników ryzyka. Jeżeli bowiem w rodzinie pacjenta ktoś chorował w młodym wieku na agresywnego raka prostaty lub raka piersi, to już od czterdziestego roku życia, a czasem nawet wcześniej rekomendujemy badania sprawdzające” – wyjaśnia dr Skoneczna.

Diagnostyka

Na obecność raka prostaty może wskazywać podwyższony poziom PSA. Od niedawna stan gruczołu można też ocenić za pomocą rezonansu magnetycznego.Badanie to zyskuje coraz większą popularność, bo w przeciwieństwie do badania per rectum czy ultrasonografii TRUS, jest wykonywane z zewnątrz oraz pozwala bardzo dokładnie zbadać całą prostatę. „Jeśli wykonamy badanie rezonansu magnetycznego prostaty na początku diagnostyki i badanie to będzie prawidłowe, to prawdopodobnie jedną czwartą panów uchroni to przed nieprzyjemnym i inwazyjnym zabiegiem, jakim jest biopsja” – tłumaczy dr Skoneczna. Badanie rezonansem jest dosyć drogie i dlatego nie jest jeszcze rutynowym elementem diagnostyki.

Badanie rezonansem magnetycznym prostaty ma też inne zalety – pozwala dokładniej zaplanować, w którym miejscu należy wykonać biopsję, a także zaplanować leczenie, jeśli okaże się, że będzie ono potrzebne. „W obrazie uzyskanym rezonansem widzimy też węzły chłonne okolicy prostaty oraz kości znajdujące się w pobliżu prostaty. Można więc ocenić, jak bardzo zaawansowana jest choroba” – wyjaśnia dr Skoneczna.

Leczenie

Jeśli rak prostaty zostanie wykryty na wczesnym etapie, kiedy nie doszło do przerzutów, leczenie polega na operacyjnym wycięciu gruczołu albo zniszczeniu go za pomocą radioterapii. Gdy zaś komórki nowotworowe są w prostacie i jeszcze w innych miejscach organizmu, to lekarze stosują leczenie systemowe. Rak prostaty jest hormonozależny, leczenie polega więc na zablokowaniu produkcji męskich hormonów za pomocą operacji lub zastrzyków podawanych co kilka miesięcy, które blokują produkcję tych hormonów w jądrach. Bardziej agresywne nowotwory lepiej się leczy, jeśli leczenie obniżające poziom testosteronu zostanie połączone z chemioterapią. „A jeszcze lepsze wyniki leczenia uzyskamy wówczas, gdy na wczesnym etapie zastosujemy jednocześnie nową generację leków hormonalnych” – dodaje dr Skoneczna.

„Leki te nie dość, że dają stosunkowo mało objawów ubocznych, to jeszcze bardzo dobrze działają. Nie tylko przydają się pacjentom z najbardziej zaawansowaną postacią choroby, którzy mają tzw. raka opornego na kastrację z przerzutami po niepowodzeniu leczenia blokującego produkcję hormonów, ale też przynosi efekty u pacjentów jeszcze przed chemioterapią. Nowym wskazaniem do zastosowania tych leków jest sytuacja, gdy po wycięciu lub napromienianiu prostaty, mimo obniżenia testosteronu, szybko narasta marker nowotworowy, czyli PSA, a w tzw. badaniach obrazowych (czyli tomografii komputerowej i scyntygrafii kości) jeszcze nie widać przerzutów. Dzięki tym lekom możemy opóźnić o 2 lata pojawienie się przerzutów i znacznie wydłużyć życie” – wyjaśnia dr Skoneczna.

Zarejestrowano już cztery leki nowej generacji. Pierwszym był abirateron, potem enzalutamid, apalutamid, a najmłodszy to darolutamid. Wszystkie mają postać tabletek. „Leki te różnią się szczegółami, ale wszystkie są dobrze tolerowane przez pacjentów i wygodne w stosowaniu. Zapewniają dobrą jakość i komfort życia, a także możliwość aktywności zawodowej i rodzinnej. Gdyby ktoś spotkał tych pacjentów na ulicy, to w ogóle nie przypuszczałby, że mają oni nowotwór i są w trakcie leczenia. Dużo tych chorych w trakcie leczenia funkcjonuje w podobny sposób jak przed chorobą – mówi dr Skoneczna.

„Jak pokazują badania i coraz większe doświadczenie w stosowaniu tych terapii, leki te mogłyby przynieść korzyści także tym pacjentom, których obecnie nie możemy włączyć do programu lekowego” – mówi dr Skoneczna. I dodaje – „Dotyczy to chorych z rakiem opornym na kastrację, u których nie doszło jeszcze do przerzutów. Z trzech badań opublikowanych w tym roku wynika, że nowoczesne leczenie właśnie tych pacjentom przynosi duże korzyści chorym. Opóźniają one pojawienie się przerzutów średnio o dwa lata oraz wydłużają czas przeżycia nawet o kilkanaście miesięcy. Leki te powinny być stosowane możliwie jak najwcześniej – im wcześniej, tym lepiej, bo tym lepsze są wtedy efekty.”

Edukacja

Na problemy chorych na raka prostaty zwracano uwagę podczas akcji Movember, która trwała na świecie, także Polsce, przez cały listopad. W ramach tej kampanii mężczyźni przez cały miesiąc zapuszczają wąsy na znak solidarności z chorymi. Celem akcji jest też wzbudzenie ciekawości u innych osób i zapoczątkowanie dyskusji na temat profilaktyki oraz zachorowalności na „męskie” nowotwory, w tym raka prostaty.