Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej zainicjowała przeprowadzenie badań opinii oraz wydanie raportu, który analizuje świadomość i postawy kobiet w stosunku do profilaktyki i badań przesiewowych w kierunku raka piersi. Badanie pokazuje, że potrzebna jest edukacja i zmiana postaw kobieta, a także bardziej aktywna rola lekarzy w informowaniu, kierowaniu i wyjaśnianiu znaczenia badań przesiewowych. Największą rolę w przekonaniu do wykonania badania, obok lekarzy, odgrywa bezpośrednia komunikacja – zaproszenia kierowane w postaci listownej, telefonicznie lub SMS.
Raport prezentuje wyniki badań ankietowych, dotyczących świadomości kobiet na temat profilaktyki i badań przesiewowych w kierunku raka piersi, a także ich uczestnictwa w badaniach. Analizuje też motywacje, którymi się kierują przy wykonaniu badania oraz dlaczego tego nie robią. Identyfikuje również potrzeby i kierunki działań w zakresie edukacji i budowania świadomości.
Raport analizuje kompleksowość profilaktyki raka piersi w Polsce, znaczenie badań przesiewowych, ocenę skuteczności komunikacji w zakresie zaproszeń na badania, rolę lekarzy POZ i specjalistów (ginekologów) w edukacji profilaktycznej. Ocenia też kwestię dostępności do badań przesiewowych w Polsce, wskazuje na działania, które należy poprawić i wzmocnić (np. ujednolicenie standardów przekazywania wyników badań i dalszych zaleceń) oraz potrzebę prowadzenia długofalowej strategii profilaktyki.
Główne wnioski wynikające z badań opisanych w raporcie:
- Nadal istnieje potrzeba prowadzenia działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie profilaktyki raka piersi.
- Dotarcie aktualnych komunikatów edukacyjnych jest niewystarczające: nie obejmuje całej populacji, nie przekonuje całej populacji do pójścia na badanie. O ile kobietom nie nastręcza trudności znalezienie informacji, gdzie i jak wykonać badanie, to problemem jest dotarcie do tych, które informacji aktywnie nie szukają.
- Szczególnie widoczna jest potrzeba informowania o niedawnym poszerzeniu dostępności do programu profilaktycznego raka piersi dla kobiet w grupie 45-74 lat.
- Istnieje potrzeba skierowania działań edukacyjnych do młodszych kobiet, nieobjętych bezpłatnymi badaniami przesiewowymi. Potrzebne jest również zwrócenie uwagi na samobadanie piersi i znaczenie wykonywania badań USG piersi.
- Najczęściej wymienianą przez kobiety przyczyną, dla której nie wykonują badań profilaktycznych, jest strach oraz niewiedza. Istnieje zatem potrzeba edukacji podkreślającej, że badanie ma na celu upewnienie o stanie zdrowia, zaś u kobiet, u których rak wykryty będzie wczesnym etapie, daje szansę na remisję i wyleczenie.
- Nadal istnieje też potrzeba informowania o idei przesiewu i czemu służą badania profilaktyczne – są skierowane do zdrowych osób, bezobjawowych, by móc sprawdzić ich stan zdrowia oraz znaleźć te kobiety, u których choroba jest na wczesnym etapie.
- Istnieje niewykorzystany potencjał po stronie lekarzy POZ i ginekologów do informowania i zachęcania do profilaktyki. Około połowa ankietowanych (48,9 proc.) przyznała, że najbardziej trafną formą promowania badań profilaktycznych jest zachęcanie przez lekarza POZ/rodzinnego. Tymczasem badane zapytane o to, dlaczego wybrały mammografię, najczęściej wskazywały, że badanie to zalecił im ginekolog (28,2 proc.), opcję „lekarz rodzinny” wskazało zaledwie 7,8 proc. badanych, które wykonały mammografię.
- Duże kampanie edukacyjne i informacyjne mają swoje znaczenie. Jednak niezależnie od wieku kobiety, forma komunikacji bezpośredniej – zaproszenie papierowe, telefoniczne lub SMS, jak też przekazane przez lekarza – jest najbardziej skuteczna i przekonująca. Jest też przypomnieniem o konieczności wykonywania badań regularnie.
- Dużą rolę odgrywają mammobusy, zapewniające większą dostępność do badań, szczególnie w mniejszych miejscowościach i na terenach wiejskich. Potrzebna jest jednak analiza przepustowości systemu w obszarach placówek stacjonarnych.
- Kobiety, które wykonały mammografię, uznawały ją za metodę bezpieczną, skuteczną i łatwo dostępną. 9 na 10 respondentek przyznaje, że skorzystanie z bezpłatnego programu profilaktycznego, w ramach którego wykonywano u nich mammografię, nie sprawiło im problemów (94,1 proc.).
- Ponad 1/3 ankietowanych, które badanie mammograficzne wykonały prywatnie, nie skorzystała z oferty bezpłatnego wykonania badania mammograficznego ze względu na zbyt odległe terminy (35,8 proc.). Około co czwarta badana wskazała z kolei na zbyt czasochłonne i uciążliwe procedury konieczne do zrealizowania, by móc skorzystać z usługi NFZ (23,5 proc.).
O raporcie
Raport powstał w oparciu o badania ilościowe w grupie kobiet w wieku 18-74 lat, analizy ogólne na całej grupie badanych oraz osobno na grupie w wieku 45-74 lat, a także pogłębione badanie jakościowe metodą IDI (in-depth interview). Badanie ilościowe przeprowadzono na grupie 1000 kobiet w wieku od
18 do 74 lat. Próba była reprezentatywna ze względu na wiek oraz wielkość miejscowości zamieszkania. Badacze uważniej przyjrzeli się grupie kobiet powyżej 45. roku życia, do których skierowany jest krajowy program przesiewowy.
