Kardiolodzy podkreślają potrzebę podjęcia natychmiastowych działań na rzecz zatrzymania narastającej spirali „długu zdrowotnego”. Statystyki opisujące wzrost „długu zdrowotnego” w kardiologii są niepokojące — choroby układu krążenia to wciąż najczęstsza przyczyna zgonów w Polsce.
Podczas spotkania Healthcare Policy Summit prof. Tomasz Hryniewiecki, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii i pełnomocnik Ministra Zdrowia ds. Narodowego Programu Chorób Układu Krążenia na lata 2022-2032 powiedział – „Polska postrzegana jest jako kraj wysokiego ryzyka w związku chorobami układu krążenia, i choć z tymi schorzeniami cywilizacyjnymi zmaga się wiele innych europejskich krajów, to my wciąż musimy gonić Zachód. Kardiologia w Polsce w dalszym ciągu jest na pierwszym miejscu jako przyczyna zgonów. Nie onkologia – onkologia jest na drugim miejscu. W krajach Europy Zachodniej jest odwrotnie. Ale to oznacza, że oni wykonali pewną pracę, jeśli chodzi o leczenie chorób układu krążenia, która dopiero jest przed nami.”
„Zaplanowany na całą dekadę Narodowy Program wszedł już na rządową ścieżkę legislacyjną, ruszył również pilotaż Krajowej Sieci Kardiologicznej. Bez tych skoordynowanych i systematycznych działań nie mamy szansy na istotną poprawę wskaźników. Naszym głównym celem jest skrócenie ścieżki pacjenta od rozpoznania i diagnozy, poprzez dostęp do nowoczesnego leczenia w najlepszych ośrodkach, aż po powrót do lekarza pierwszego kontaktu i ustąpienia miejsca kolejnym potrzebującym” – wyjaśniał prof. Hryniewiecki.
„Obecnie zmagamy się z epidemią zgonów kardiologicznych. W 2021 roku zanotowaliśmy w Polsce nadumieralność na poziomie 154 tys., jednak COVID-19 nie odpowiadał za jej całość. Aż 63 tys. zgonów spowodowanych było innymi chorobami, głównie sercowo-naczyniowymi. Z kolei w 2020 roku zanotowano o 67 tysięcy zgonów więcej niż rok wcześniej, a te związane z chorobami serca stanowiły aż 17 proc. tej nadwyżki” – powiedział prof. Przemysław Mitkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Jak zauważył prof. Mitkowski, pacjenci, którzy przeżyli pomimo nieotrzymania na czas potrzebnej pomocy medycznej, rozwijają cięższe stadia niewydolności serca. W związku z tym wymagają jeszcze bardziej wzmożonej i specjalistycznej opieki szpitalnej, co dodatkowo obciąża cały system ochrony zdrowia – „Mówimy o długu zdrowotnym, o długu kardiologicznym, są to po prostu niezaspokojone potrzeby w zakresie diagnostyki i leczenia czynników ryzyka, a potem chorób układu sercowo-naczyniowego. Czyli chociażby: niezdiagnozowanie nadciśnienia tętniczego albo złe leczenie; niezdiagnozowane podwyższone wartości cholesterolu, albo złe leczenie, niewykonywanie procedur inwazyjnych”.
Obserwacje prof. Mitkowskiego potwierdził prof. Béla Merkely, rektor Uniwersytetu Semmelweisa w Budapeszcie, zaznaczając, że odbudowa zdrowia obywateli po pandemii jest wyzwaniem, przed którym stoi cała Europa. „Zaobserwowaliśmy wyraźny spadek liczby hospitalizacji i interwencji kardiologicznych, co nie oznacza jednak, że Polacy i Węgrzy nagle przestali chorować na serce” – zauważył prof. Merkely. “Zabiegi planowe były opóźnione lub odwoływane. Zdarzało się również, że pacjenci z nagłymi dolegliwościami sercowymi byli odsyłani między szpitalami. Wielu z nich, w obawie przed zakażeniem się koronawirusem, cierpiało i umierało w swoich domach” – tłumaczył rektor Uniwersytetu Semmelweisa.
Eksperci podkreślali, że ważnym elementem wydolnej służby zdrowia w obszarze kardiologii jest zmiana postrzegania poradni specjalistycznych i POZ. W rzeczywistości hospitalizacji i regularnych spotkań ze specjalistą potrzebuje tylko ułamek pacjentów, a inni – cierpiący np. na nadciśnienie tętnicze – z powodzeniem mogliby uzyskać pomoc, a nawet wykonać podstawowe zabiegi, bez zajmowania na wiele dni szpitalnych łóżek. „Wbrew powszechnej opinii liczba kardiologów w Polsce w stosunku do ogółu mieszkańców mieści się mniej więcej w średniej europejskiej. Problemem nie jest więc brak kadry, ale nakładanie na nią nadmiaru obowiązków. Pacjent, który przebył zawał, nie musi zgłaszać się do kardiologa z każdym innym problemem, na przykład zapaleniem płuc czy gorączką. Spójrzmy na kraje zachodnie – tam multum diagnostyki i opieki nad chorymi niewymagającymi natychmiastowej hospitalizacji odbywa się w małych ośrodkach i przychodniach” – podkreślił prof. Robert Gil, kierownik Kliniki Kardiologii Inwazyjnej CSK MSWiA.
Jego wypowiedź uzupełnił dr Radosław Sierpiński, prezes Agencji Badań Medycznych wskazując, że swoista „decentralizacja” opieki nad pacjentami kardiologicznymi znacząco zwiększyłaby dostępność do specjalistycznej pomocy -„Nie możemy oceniać funkcjonowania systemu zdrowia w obszarze kardiologii jedynie z perspektywy największych metropolii. Wzmocnienie roli POZ w leczeniu pacjentów, którzy nie wymagają hospitalizacji, wyraźnie poprawiłaby sytuację milionów Polaków mieszkających w mniejszych ośrodkach”.
Jako przykład udanej inicjatywy zmierzającej do poprawy kondycji polskiej kardiologii, prof. Piotr Jankowski wskazał na KOS-ZAWAŁ – „W przypadku tego programu, jak w soczewce dostrzegamy największe wyzwania stojącego przed polską kardiologią. Z jednej strony, dzięki doskonałej kadrze i znakomitemu sprzętowi, ryzyko śmierci w ciągu roku po zawale jest o ponad 30 proc. mniejsze u osób włączonych w KOS-ZAWAŁ, a ryzyko wystąpienia poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych — o 25 proc. mniejsze. Z drugiej, jednak tylko 21 proc. pacjentów jest dziś objętych zakresem KOS-ZAWAŁ, podczas gdy jeszcze kilka lat temu wierzyliśmy, że odsetek ten przekroczy natychmiast 50 proc.”
Podczas konferencji głos zabrał również Matthew Whitty, dyrektor innowacji i badań w brytyjskim NHS. „Realizowany przez nas program Accelerated Access Collaborative określa strategię dla całego ekosystemu innowacji w dziedzinie zdrowia. Jest to partnerstwo pomiędzy grupami pacjentów, organami rządowymi, przemysłem i organami NHS, które współpracują w celu usprawnienia wprowadzania nowych innowacji w opiece zdrowotnej. Tylko w latach 2020/21 nasze działania zapewniły ponad 320 tys. pacjentów dostęp do sprawdzonych innowacji w dziedzinie zdrowia i opieki, co widocznie zmniejszyło liczbę przyjęć do szpitala oraz średnią ilość spędzanych w nich dni” – tłumaczył Matthew Whitty.
„Receptą na wyjście z długu kardiologicznego nie są tylko dodatkowe środki finansowe. Musimy, jako całe środowisko, w porozumieniu z Ministerstwem Zdrowia oraz NFZ, głęboko zreformować całą strukturę organizacyjną systemu ochrony zdrowia w Polsce. Określenie pacjentowi przejrzystej ścieżki diagnostyki, leczenia i rehabilitacji oraz przejęcie przez mniejsze ośrodki przynajmniej części obowiązków szpitali pozwoli uzyskać bardzo szybko widoczne, zadowalające efekty” – podkreślił prof. Tomasz Hryniewiecki.
