Polscy onkolodzy rozpoczęli adaptację do naszych warunków amerykańskich wytycznych leczenia nowotworów, przygotowanych przez National Comprehensive Cancer Network (NCCN). Pierwsze wytyczne, dotyczące raka szyjki macicy i nowotworów centralnego układu nerwowego, są już opublikowane.
Z myślą o leczeniu polskich chorych na nowotwory, w 2021 r. zaadaptowano zalecenia amerykańskie dotyczące leczenia raka szyjki macicy (liderem zespołu był prof. Jarosław Mądry), a także ośrodkowego układu nerwowego (liderem zespołu był prof. Rafał Tarnawski). Obecnie opracowywane są zalecenia dotyczące nowotworów głowy i szyi, czym zajmuje się zespół pod kierownictwem prof. Andrzeja Kaweckiego.
Prof. Piotr Rutkowski z Narodowego Instytutu Onkologii zapowiada, że w 2022 r. planuje się adaptację do polskich warunków zalecenia dotyczące kolejnych 9-10 grup nowotworów. W pierwszej kolejności opracowywane są wytyczne najbardziej potrzebne w polskiej onkologii. Na razie polska edycja zaleceń powstaje w języku angielskim, ale jest już tłumaczona na język polski – „To proces wieloletni, będą uwzględniane kolejne rodzaje chorób nowotworowych”.
National Comprehensive Cancer Network (NCCN) – to organizacja skupiająca wiodące ośrodki leczące nowotwory w Stanach Zjednoczonych. NCCN pracuje również nad regionalnymi adaptacjami wytycznych, wykonaniem tłumaczeń oraz zharmonizowaniem ich z lokalnymi dostawcami usług medycznych w Afryce Subsaharyjskiej, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej (MENA), na Karaibach oraz w innych krajach w Azji, Europie i Ameryce Południowej. Oprócz Polski, do tej pory opracowanie takich wytycznych w Europie udało się jedynie w Hiszpanii.
„Opracowanie pierwszych polskich edycji zaleceń NCCN jest owocem współpracy w tym zakresie po podpisaniu wspólnej deklaracji w marcu 2021 r.” – wyjaśnia prof. Jan Walewski, dyrektor Narodowego Instytutu Onkologii. Wytyczne NCCN są oparte na dowodach uzyskanych z badań naukowych i po uzgodnieniach ekspertów różnych specjalności onkologicznych. Projekt ten jest realizowany w ramach założeń Narodowej Strategii Onkologicznej. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji akceptuje metodologię tworzenia tych wytycznych. Amerykańskie zalecenia są adaptowane do polskich warunków przez naszych specjalistów. Natomiast prof. Jan Walewski ma nadzieję, że w przyszłości również polscy onkolodzy dołączą do grupy ekspertów tworzącej te zalecenia, uznawane za wiodące na świecie.
„Jesteśmy jednym z nielicznych krajów adaptujących te wytyczne, są one najlepsze na świecie i wielu onkologów z nich korzysta” – mówi prof. Piotr Rutkowski, zastępca dyrektora NIO ds. Narodowej Strategii Onkologicznej i badań klinicznych. Zdaniem prof. Macieja Krzakowskiego, konsultanta krajowego w dziedzinie Onkologii Klinicznej, wdrożenie amerykańskich wytycznych może przyczynić się do uzyskiwania lepszych wyników leczenia nowotworów w Polsce – „Rozpoznawanie i leczenie z uwzględnieniem wytycznych opartych na dowodach naukowych jest bardziej skuteczne i bezpieczne dla chorych, co też udowodniono”. Prof. Krzakowski podkreśla, że wytyczne leczenia nowotworów wymagają uwzględnienia skomplikowanej diagnostyki i terapii, dlatego trudno opracować je od nowa, we własnym zakresie.
Zalecenia NCCN zostały opracowane przez 60 zespołów. W ich tworzeniu nie uczestniczą przedstawiciele firm farmaceutycznych, analizowany jest też ewentualny konflikt interesów opracowujących je specjalistów. Podobne wymogi obowiązują w przypadku adaptacji wytycznych NCCN do polskich warunków. „Narodowa Strategia Onkologiczna to działanie ciągłe, a wytyczne NCCN to tylko jedna ze spraw. W onkologii mimo pandemii poprawiamy dużo” – zapewniał prof. Piotr Rutkowski.
Przedstawiciele NIO przyznają, kolejnym wyzwaniem będzie tworzenie tzw. unitów, ośrodków zapewniających kompleksową i skoordynowaną opiekę onkologiczną. Dotąd powstało 11 Breast Cancer Unit, a w 2022 r. mają być tworzone ośrodki specjalizujące się w diagnostyce i leczeniu raka płuca (Lung Cancer Unit). Prof. Piotr Rutkowski zaznacza, że nie we wszystkich typach nowotworów trzeba tworzyć takie ośrodki. Potrzebne są w leczeniu raka jelita grubego, ale nie wymaga ich leczenie czerniaka, groźnego nowotworu skóry. W tej chorobie „nasze wytyczne są wystarczające i często je uaktualniamy” – zapewnia.
Prof. Rafał Tarnawski, kierownik Kliniki Radioterapii i Chemioterapii Centrum Onkologii w Gliwicach, zaznacza, że polskie standardy leczenia guzów mózgu nie odbiegają od tych w USA. „Odbiegamy jedynie uzyskiwanymi wynikami, ale nowotwory te są trudno wyleczalne” – dodaje. Prof. Radosław Mądry, kierownik Oddziału Ginekologii Onkologicznej w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Poznaniu, tłumaczy, że polska onkologia od amerykańskiej różni się tym, co jesteśmy w stanie zrobić w naszym kraju i tym co jest dostępne w USA. Na przykład brakuje niektórych technik diagnostycznych oraz leków, bo u nas nie wszystkie są jeszcze refundowane.
