Naukowcy z Katedry i Kliniki Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu będą badać, jak traumy wojenne doświadczane przez uchodźców z Ukrainy wpływają na działanie sieci neuronalnych oraz rozwój ewentualnych zaburzeń psychicznych. “Zweryfikujemy między innymi, jaką mają odporność na stres i strategie radzenia sobie w trudnych sytuacjach” – mówi dr Julian Maciaszek, kierownik projektu “Koncepcja obciążenia allostatycznego, jako próba zrozumienia biologicznych i psychopatologicznych konsekwencji kryzysu uchodźczego”.
W badaniu weźmie udział 65 obywateli Ukrainy w wieku 18-65 lat, którzy przekroczyli granicę po rozpoczęciu działań wojennych oraz analogiczna wiekowo grupa kontrolna. W pierwszej kolejności uchodźcy zostaną przebadani przy pomocy specjalistycznych testów oraz poproszeni o wypełnienie dwóch kwestionariuszy – traumy wojennej i stresu emigracyjnego.
„Niezbędna jest nam wiedza, jak duży wstrząs przeżyły poszczególne osoby. Czym innym jest bowiem utrata dóbr materialnych, a czym innym bycie świadkiem śmierci czy tortur” – tłumaczy dr Julian Maciaszek z Katedry i Kliniki Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Specjaliści ocenią psychiczne predyspozycje uczestników projektu do występowania zaburzeń, jakimi w przypadku uchodźców najczęściej są stany lękowe, zespół stresu pourazowego (PTSD) oraz depresja. „Zweryfikujemy między innymi, jaką mają odporność na stres i strategie radzenia sobie w trudnych sytuacjach; czy doświadczyli traum wczesnodziecięcych oraz jakie style przywiązania, tworzenia relacji reprezentują” – tłumaczy dr Maciaczek, podkreślając, że wymienione czynniki psychologiczne mają ogromny wpływ na to, czy złe, w tym przypadku wojenne doświadczenia, wywołają objawy psychiczne.
Naukowcy sprawdzą następnie stopień obciążenia allostatycznego (AL), występujący u uchodźców. Jest to reakcja organizmu na długotrwały stres, który może objawiać się nie tylko wspomnianymi lękami, PTSD czy depresją, ale również zaburzeniem pracy wielu układów i narządów. AL stosunkowo łatwo wykryć przy pomocy badań laboratoryjnych, które wskażą ewentualne zmiany biochemiczne we krwi, charakterystyczne dla schorzeń endokrynologicznych, immunologicznych, metabolicznych i sercowo-naczyniowych. Osoby z przeciążeniem allostatycznym mają nieprawidłową akcję serca, zbyt wysokie tętno i ciśnienie, zachwianą gospodarkę lipidową oraz cukrowo-insulinową i podwyższony poziom białek (np. CRP).
Ostatnim etapem projektu będzie badanie rezonansem magnetycznym, które wykonają i przeanalizują prof. Anna Zimny i dr Przemysław Podgórski z Zakładu Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. – „Pod tym względem nasze badanie jest innowacyjne, nikt wcześniej nie sprawdzał, jak traumy wojenne wpływają na sieć neuronalną i funkcje mózgu uchodźców” – mówi dr Maciaszek.
Sieć neuronalną tworzą trzy odrębne, ale połączone ze sobą sieci (tzw. sieci łączności wewnętrznej – ICN), tj. stanu domyślnego (DMN), istotności (SN) i centralna sieć wykonawcza (CEN). Naukowcy podejrzewają, że u osób cierpiących z powodu przewlekłego stresu wojennego, występują zmiany polegające na braku równowagi między DMN i SN, a konkretnie na większej aktywności sieci stanu domyślnego (DMN), co wpływa na występowanie objawów psychopatologicznych. Jeśli ich teoria się potwierdzi, dalszym krokiem będzie próba poprawy działania centralnej sieci wykonawczej (CEN), która stanowi rodzaj przełącznika między DMN a siecią istotności (SN).
Badanie jest finansowane przez Narodowe Centrum Nauki. Niewykluczone też, że wskaże nową ścieżkę postępowania z pacjentem narażonym na przewlekły stres w odniesieniu do jego predyspozycji psychicznych, obciążenia allostatycznego oraz zmian w sieci neuronalnej.
