Naczelna Rada Lekarska proponuje stworzenie powiązanych ze sobą trzech filarów wpływających na bezpieczeństwo i jakość świadczeń zdrowotnych: funduszu kompensacyjnego zdarzeń medycznych, rejestru zdarzeń niepożądanych oraz zmiany zasad odpowiedzialności personelu medycznego.
Naczelna Rada Lekarska proponuje stworzenie w Polsce systemu efektywnej i szybkiej kompensacji szkód poniesionych przez pacjenta w czasie procesu leczniczego, przy jednoczesnym podnoszeniu jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń zdrowotnych oraz zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy osobom wykonującym zawód medyczny. Jak podkreśla NRL w swoim memorandum, realizacja tych założeń powinna być wspólnym celem środowisk pacjenckich i organizacji reprezentujących osoby wykonujące zawody medyczne, jak też Ministra Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta i płatnika publicznego.
Zdaniem samorządu lekarskiego aktualny system „nie realizuje żadnego z priorytetów polityki zdrowotnej w obszarze jakości”. System kompensowania szkód poniesionych w następstwie zdarzeń medycznych jest niezadowalający i skrajnie nieefektywny – zarówno z punktu widzenia interesu indywidualnego, jak i interesu społecznego. Procesy sądowe ograniczają również wydolność systemu sprawiedliwości. NRL przyznaje, że wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych nie spełniły swojego zadania, ponieważ mechanizm ich orzekania nie daje pacjentowi gwarancji uzyskania jakiejkolwiek rekompensaty – nawet w przypadku stwierdzenia przez taką komisję nieprawidłowości podczas procesu leczenia.
Orzeczenia sądowe nie pozwalają na systemowe monitorowanie jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych, nie przyczyniają się do poprawy skuteczności diagnostyki i leczenia, udoskonalania praktyki klinicznej, poprawy bezpieczeństwa pacjenta w kontekście wystąpienia w przyszłości podobnych zdarzeń niepożądanych. W rezultacie pacjent otrzymuje odszkodowanie, personel medyczny jest karany, natomiast system opieki zdrowotnej nie uzyskuje żadnych instrumentów do poprawy jakości” – wskazuje NRL. Samorząd zwraca również uwagę, że „obecny stan prawny powoduje, że personel medyczny coraz bardziej obawia się odpowiedzialności karnej z tytułu podjęcia działań leczniczych wobec swoich pacjentów”, co owocuje „nie podejmowaniem bardziej ryzykownych działań terapeutycznych w obawie o zakwalifikowanie ich w razie niepowodzenia terapeutycznego jako przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu pacjenta”. Lekarze zaczynają rezygnować z kształcenia się w specjalizacjach, w których ryzyko niepowodzenia leczniczego jest podwyższone np. w specjalizacjach zabiegowych, rezygnują z pracy w szpitalach – na rzecz pracy w warunkach ambulatoryjnych oraz emigracji.
Naczelna Rada Lekarska proponuje więc stworzenie opartych na idei no-fault, ściśle ze sobą powiązanych, trzech filarów wpływających na bezpieczeństwo i jakość świadczeń zdrowotnych: funduszu kompensacyjnego zdarzeń medycznych, rejestru zdarzeń niepożądanych oraz zmiany zasad odpowiedzialności personelu medycznego. Nowy model systemu powinien opierać się na kompensacji szkody przy jednoczesnej rezygnacji z ustalania winy osoby udzielającej świadczenia zdrowotnego. Odpowiedzialność personelu medycznego wchodziłaby jednak w grę w przypadku „rażącego niezachowania staranności” – „Naprawienie szkody powinno następować niezależnie od wykazania winy pracownika medycznego oraz przy założeniu, że pracownik medyczny nie może być bezpośrednio obciążony obowiązkiem jej naprawienia. Procedura dochodzenia roszczeń przez pacjentów powinna zostać uproszczona i opierać się na założeniu unikania bezpośredniej konfrontacji pacjenta z medykiem”.
Zdaniem samorządu, zniesienie odpowiedzialności karnej – przy stworzeniu dogodnej formy zadośćuczynienia roszczeniom pacjentów – pozwoli zdjąć presję z lekarza i rozwieje obawy, że jedno niezawinione zdarzenie przerwie jego drogę zawodową. Wprowadzenie równolegle sprawnego mechanizmu raportowania zdarzeń niepożądanych przyczyni się do stałego podnoszenia poziomu wiedzy o przyczynach i skutkach niepowodzeń w leczeniu oraz zwiększy możliwość uniknięcia takich zdarzeń w przyszłości. NRL proponuje także „finansowe motywowanie placówek ochrony zdrowia udzielających świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych, do podnoszenia jakości”.
