Konferencja zorganizowana przez firmę NAOS pt. “Starzenie – Nowa perspektywa – Nauka a trendy społeczne” zgromadziła w Warszawie około 200 specjalistów, m.in. dermatologów i farmaceutów. Tematyka była związana z procesami starzenia się i publikacjami prof. Miroslava Radmana na temat mechanizmów naprawy DNA i ochrony zdrowia.
Odczytywanie kolejnych fragmentów ludzkiego genomu sprawia, że pojawia się coraz więcej pytań, na przykład o ochronną rolę białek tworzących proteom. Proteom – to białkowy odpowiednik genomu. O ile tajemnica naszej długowieczności może skrywać się w DNA, o tyle zdolność naprawy DNA zależy właśnie od proteomu, czyli białek pełniących rolę ochronną. Wiedze tę zawdzięczamy profesorowi Miroslavovi Radmanowi, który od pół wieku bada organizmy odporne na ekstremalne warunki – takie jak Deinococcus radiodurans Okazało się, że to właśnie proteom umożliwia tym bakteriom naprawę śmiertelnie uszkodzonego DNA. Odkrycie mechanizmu w mikroorganizmach – to jedno, ale sprawdzenie ,czy podobnie działa to w organizmach większych, np. u ludzi – to zupełnie inna sprawa. Prof. Radman jest autorem ponad 200 publikacji w cenionych czasopismach naukowych.
Naukowcy zbadają rolę tego mechanizmu w zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym i innych schorzeniom związanym z wiekiem podeszłym. Odkrycie profesora Radmana – to może być nadzieja na skuteczniejszą walkę z chorobami Alzheimera, Parkinsona czy Charcota. Ponad 20 lat temu badaniami profesora Radmana zainteresował się Jean-Noel Thorel, założyciel firmy NAOS – twórca marek Bioderma czy Institut Esthederm. Naukowcy pracujący w laboratoriach firmy zaczęli szukać możliwości praktycznego zastosowania odkrycia Radmana.
“Podczas badań quasi-nieśmiertelnych mikroorganizmów, zdolnych do regeneracji w nieskończoność, w ekstremalnych warunkach prof. Miroslav Radman odkrył tajemnicę ich długowieczności. Ta nie zależy jedynie od integralność DNA komórek, ale od odporności ich proteomu, który jest chroniony przez specyficzne cząsteczki o działaniu antyoksydacyjnym – prawdziwe tarcze biologiczne. Współpraca między NAOS Research Laboratories i Mediterranean Institute of Life Sciences profesora Radmana zaowocowała wyjątkowym partnerstwem naukowym, którego kulminacją jest sposób minimalizacji i spowalniania oznak starzenia się skóry. To jedna z najbardziej innowacyjnych biotechnologii wpływających na długowieczność komórek” – mówi Isabelle Benoit, dyrektor ds. nauki i Innowacji w NAOS.
“Odkrycie proteomu oraz procesów proteostazy, czyli równowagi między syntezą, naprawą i rozpadem białek stanowi ważne osiągnięcie w badaniach nad starzeniem. Nieprawidłowe powstawanie i agregacja białek związane są z wieloma chorobami, m.in. z chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona, cukrzycą typu 2 i wieloma innymi. Wraz z wiekiem następuje m.in. spadek ekspresji i aktywności białek chaperonowych, co może przyczyniać się do związanego z wiekiem niewłaściwego formowania i agregacji białek. Terapie przywracające proteostazę są obiecującym podejściem do leczenia chorób związanych z niewłaściwym składaniem i agregacją białek, jednak konieczne są dalsze badania w celu opracowania skutecznych i bezpiecznych terapii” – mówi dr n. med. Anna Domaszewska-Szostek, adiunkt w Zakładzie Epigenetyki Człowieka Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk. – “Ponadto, badanie proteomu u osób długowiecznych może pomóc nam lepiej zrozumieć mechanizmy molekularne leżące u podstaw starzenia się i chorób związanych z wiekiem. Na chwilę obecną możemy jednak „zadbać” o proces proteostazy prowadząc zdrowy tryb życia, który obejmuje regularne ćwiczenia, zbilansowaną dietę, odpowiednią ilość snu, zarządzanie stresem i unikanie toksyn środowiskowych. Promując proteostazę, możemy utrzymać zdrowie komórek i zapobiec gromadzeniu się źle uformowanych białek, które mogą prowadzić do zmian chorobowych oraz procesu starzenia.”
Ochrona proteomu kluczem do zachowania długowieczności i młodości
Nieodwracalne uszkodzenia proteomu bezpośrednio przekładają się na widoczne zmiany w strukturze i funkcjonowaniu skóry. Bardzo często naprawa białek jest mało skuteczna lub wręcz niemożliwa. Najlepszym podejściem jest więc ochrona proteomu, a tym samym zachowanie prawidłowych funkcji komórek i struktur skóry. Zmiany w proteomie są najczęściej wynikiem karbonylacji lub utleniania łańcuchów bocznych białek. Uszkodzenia te obserwujemy we wszystkich warstwach skóry. W najbardziej zewnętrznej, warstwie rogowej naskórka, uszkodzony proteom powoduje spadek zdolności zatrzymywania wody (TEWL) wpływając na spadek nawilżenia i utratę blasku skóry. Na głębszych poziomach naskórka to keratyna jest głównym celem utleniania – dochodzi do zaburzenia transmisji światła, skóra traci blask i równomierny koloryt. W głębszej warstwie skóry, czyli w skórze właściwej, utlenianie wywołuje zmiany morfologiczne w fibroblastach, uszkadza włókna kolagenowe i elastynowe, co skutkuje przedwczesnym starzeniem się skóry, utratą gęstości, jędrności i elastyczności.
Tradycyjne antyoksydanty także chronią skórę, jednak nie są one specyficzne dla białek. Skuteczna ochrona proteomu wymaga dwóch sposobów działania: fizycznej ochrony struktury białek i zmniejszenia ich wrażliwości na utlenianie, działając jak chaperon (białka opiekuńcze, chroniące inne białka), a także biochemicznej osłony białek przed karbonylacją, działając antyoksydacyjnie.
