Wytyczne farmakoterapii geriatrycznej dla lekarzy

Wytyczne geriatrów dla lekarzy – głównie rodzinnych – jak postępować ze starszymi pacjentami, aby uniknąć niepożądanych skutków z powodu za dużej liczby przyjmowanych przez seniorów leków opracowali lekarze w ramach projektu Fundacji Centrum Inicjatyw na Rzecz Społeczeństwa w Białymstoku.

Celem ogólnopolskiego projektu pod nazwą “Audyt obywatelski procesu leczenia farmakologicznego seniorów w Polsce” było uwrażliwienie lekarzy, aby pracując z seniorami zwracali uwagę na niepożądane skutki leczenia, ale i na skutki starzenia dla farmakoterapii. “Chodzi tu o ilość leków jak i jakość leków oraz dawkowanie” – powiedziała prof. Barbara Bień, kierownik Kliniki Geriatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, współautorka – z dr Eweliną Łukaszyk z poradni geriatrycznej szpitala MSWiA w Białymstoku – opublikowanych kryteriów.

W opracowanych wytycznych znalazły się przełożone na polski międzynarodowe, też aktualizowane kryteria. Powstał w ten sposób podręcznik dla lekarzy POZ. Prof. Bień podkreśla, że wielolekowość u seniorów stanowi duży problem. Wiele osób może nawet przyjmować leki, które wzajemnie się wykluczają, albo przyjmować kilka leków o takim samym działaniu, co również jest problemem. Zaznaczyła także, że często jeden specjalista nie wie, jakie leki temu samemu pacjentowi przepisał inny specjalista na inną chorobę, a to również może mieć swoje złe skutki – “Jeśli chodzi o ilość leków, to zaleca się jednak, żeby wszyscy lekarze przeglądali listy leków, które są używane przez seniorów, nie tylko zgodne ze swoją specjalizacją, również inne leki, które przyjmuje senior od innych specjalistów, suplementy diety. To jest bardzo ważna sprawa, ponieważ wraz z ilością spożywanych preparatów, zarówno tych na receptę jak również pozarecepturowych, zwiększa się ryzyko niepożądanych działań, interakcji między lekami”.

Według badań Polsenior 21, około 80 proc. osób po 65-ym roku życia choruje na więcej niż jedną chorobą i średnio przyjmuje ponad 4 leki na receptę, a w grupie wiekowej powyżej 85 roku życia jest to już prawie sześć leków. “51 proc. seniorów przyjmuje codziennie 5 lub więcej leków recepturowych, a 12 proc. przyjmuje co najmniej 10 pozycji lekowych, co spełnia kryteria ciężkiej wielolekowości. Ponadto wykazano, że suplementy diety przyjmuje 32 proc. polskich seniorów” – napisano w wytycznych. “Aby lecząc nie szkodzić, powinniśmy zawsze uwzględniać leki przyjmowane z zalecenia innych lekarzy, a także zażywane przez pacjenta na własną rękę” – podkreślają autorki wytycznych.

Profesor Bień podkreśla, że lekarze leczą zgodnie z obowiązującymi wytycznymi w leczeniu danej choroby, ale trudno jest pogodzić ze sobą wytyczne w leczeniu kilku chorób na raz, uwzględniając także wiek seniora, stan pacjenta – “W wieku starszym należałoby troszeczkę inaczej na to spojrzeć (…) w pewnych grupach wiekowych, sytuacjach klinicznych, jeśli chodzi o funkcje wątroby, nerek, ośrodkowego układu nerwowego, musimy uczyć się zamieniać, odstawiać, zmniejszać dawkę, dostosowywać”. Lekarze będą mogli poznać opracowane wytyczne już podczas pierwszego szkolenia online, które 2 lutego odbędzie się w Naczelnej Izbie Lekarskiej. W ramach projektu powstał także symboliczny paszport dla seniora, gdzie można spisać wszystkie informacje o przyjmowanych lekach. Ma to pomóc zebrać w jednym miejscu takie dane, które są potrzebne lekarzom. Paszport można wydrukować ze strony projektu, wypełnić i mieć ze sobą np. na wizytach lekarskich. Materiały są na stronie fundacjafcis.pl. Projekt dofinansowano z Programu Aktywni Obywatele Fundusz Krajowy finansowanego z tzw. funduszy norweskich.