Komisja Europejska wybrała 24 projekty, które będą budować nowe lub rozszerzać istniejące programy pobierania osocza ozdrowieńców. Wśród krajów, które otrzymają środki na zakup urządzeń do plazmaferezy znalazła się również Polska.
Program zbierania osocza od ozdrowieńców jest wynikiem zaproszenia wysłanego w lipcu ubiegłego roku do wszystkich związanych z krwiodawstwem publicznych i niepublicznych placówek działających pro publico bono w UE i Wielkiej Brytanii. Ośrodki takie mogły ubiegać się o dofinansowanie do zakupu sprzętu do pobierania osocza. Projekt jest finansowany z instrumentu wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych na łączną kwotę 36 mln euro. Programy mają charakter ogólnokrajowy lub regionalny i w większości przypadków będą obejmować dystrybucję środków do dużej liczby lokalnych punktów pobierania krwi lub osocza (łącznie ponad 150). Wnioski otrzymano z 14 państw członkowskich, w tym również z Polski, a także Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Danii, Finlandii, Francji, Niemiec, Irlandii, Włoch, Portugalii, Rumunii, Hiszpanii, Słowenii i Zjednoczonego Królestwa, a projekty zostały zaakceptowane do finansowania we wszystkich tych krajach.
Granty pomogą w zakupie szeregu urządzeń do plazmaferezy i związanego z nimi wyposażenia, w tym zestawów do pobierania, sprzętu do przechowywania, badań laboratoryjnych i charakterystyki osocza oraz zmian organizacyjnych w ośrodkach krwiodawstwa.
– Jeśli chodzi o badania nad lekami na COVID-19, należy zbadać wszystkie opcje, aby zapewnić jak najszybsze udostępnienie bezpiecznych i skutecznych metod leczenia – mówi Stella Kyriakides, komisarz ds. Zdrowia i bezpieczeństwa żywności. – Wielu wnioskodawców, którzy odpowiedzieli na wezwanie Komisji, może teraz zwiększyć zbiórkę osocza dzięki wybranym projektom, co pomoże w wykorzystaniu osocza jako możliwego obiecującego leczenia. Robimy wszystko, co w naszej mocy, aby zapewnić obywatelom bezpieczną i skuteczną terapię przeciwko COVID-19.
Wstępne wyniki badań nad możliwością leczenia osoczem ozdrowieńców są obiecujące, a dowody wskazują na bardzo niską częstość występowania działań niepożądanych. Okazuje się, że wczesna transfuzja od dawców z wysokimi stężeniami przeciwciał jest najbardziej skuteczna w zmniejszaniu śmiertelności pacjentów. Oznacza to, że należy zebrać jak największą liczbę dawców, aby zapewnić pacjentom możliwość dostarczenia preparatów bogatych w przeciwciała. Natomiast materiał nie nadający się do przetoczenia chorym na COVID-19 można wykorzystać do innych wskazań oraz do produkcji innych, niezbędnych produktów leczniczych.
Obecnie publiczne służby i Czerwony Krzyż gromadzą głównie krew pełną, z której następnie oddziela się osocze. Jest to znacznie mniej wydajna metoda pobierania w porównaniu z plazmaferezą – procesem, w którym osocze pobierane jest od dawcy, a pozostałe składniki krwi są mu zwracane. Dzięki temu możliwe jest oddawanie jednorazowo większej objętości osocza i nawet raz na 2 tygodnie w porównaniu z dawcami krwi pełnej – raz na 3–4 miesiące.
Przyjęty przez Radę w kwietniu 2020 r. Instrument wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych (ESI) umożliwia budżetowi UE zajęcie się ludzkimi i gospodarczymi konsekwencjami kryzysu, takiego jak trwająca pandemia w strategiczny i skoordynowany sposób na szczeblu europejskim.
Całkowity budżet ESI wynosi 2,7 miliarda euro. Państwa członkowskie oraz inni darczyńcy publiczni i prywatni również mogą przekazywać darowizny na rzecz instrumentu. Ma być to sprawny system, zapewniający elastyczność potrzebną do reagowania na zmieniające się potrzeby – przechodzenie od fazy natychmiastowej reakcji na zagrożenie, przez etapy wyjścia z kryzysu do odbudowy i zapobiegania. Jest ukierunkowany na działania, w przypadku których wspólne wysiłki na szczeblu UE mogą przynieść największy wpływ na realizację wspólnego europejskiego planu działania.
ESI jest instrumentem uzupełniającym, opartym na potrzebach, zgodnie z zasadą solidarności. Nie ma z góry ustalonego przydziału na państwa członkowskie. Komisja decyduje o konkretnych działaniach w oparciu o potrzeby, wartość dodaną UE oraz o dialog z państwami członkowskimi. Priorytety ESI będą dostosowywane do zmieniających się potrzeb wraz z rozwojem sytuacji.
Zakres dziedzin, w których EFSI może interweniować, jest bardzo szeroki, ponieważ obejmuje on potrzeby wynikające z dynamiką pandemii. Jednak narzędzie ESI ma być stosowane strategicznie i jako uzupełnienie istniejących działań, nie zaś oddolne, jako zwrot wydatków już poniesionych, w tym poniesionych przez pojedyncze przedsiębiorstwa lub organy publiczne.
Lista działań, które można w ten sposób realizować to na przykład wsparcie zakupów i dystrybucji masek oraz respiratorów do państw członkowskich, transgraniczny transport pacjentów i sprzętu medycznego, pomoc w obsłudze bardziej odpornych łańcuchów dostaw w obliczu zwiększonego popytu lub terminową dostępność badań i szczepionki dla obywateli UE. W tej chwili jednym z projektów jest zbieranie osocza od ozdrowieńców.
Źródło: KE