Pod wpływem wyników nowych badań, Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków powstrzymała się od wydawania zaleceń dotyczących stosowania paracetamolu podczas ciąży.
Acetaminofen (paracetamol) nie jest obojętny dla rozwoju płodu. Istnieje prawdopodobieństwo, że ekspozycja na tę substancję w czasie ciąży istotnie zwiększa ryzyko nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego. Badanie prowadzone przez naukowców z Johns Hopkins University Bloomberg School of Public Health (USA) koncentrowało się na związku między przyjmowaniem przez matkę paracetamolu a występowaniem ADHD oraz zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Okazuje się, że problemu tego nie można marginalizować. Paracetamol jest popularnym środkiem przeciwgorączkowym i przeciwbólowym, stosowanym zarówno u dorosłych, jak i małych dzieci. W Europie połowa kobiet przyjmuje go podczas ciąży.
Opis badania został opublikowany 30 października w JAMA Psychiatry. Zespół naukowców wykonał badania obserwacyjne oraz porównał próbki krwi pobrane od matek oraz z pępowiny ich noworodków w celu określenia, w jakim stopniu przyjęty przez kobietę w ciąży paracetamol przenika przez łożysko do krwioobiegu płodu.
Dzieci zostały ponownie zbadane w wieku około 10 lat. Okazało się, że występowanie zaburzeń ze spektrum autyzmu i ADHD jest znacznie częstsze u tych dzieci, które miały w życiu płodowym kontakt z acetaminofenem. Prawdopodobieństwo wystąpienia tych zaburzeń było ponad dwukrotnie wyższe, gdy matki przyjmowały paracetamol. Najbardziej wyraźny okazał się związek z występowaniem ADHD.
Nie jest to pierwsze badanie analizujące wpływ acetaminofenu na rozwój neurologiczny dziecka. W 2013 roku norweskie obserwacje wykazały, że dzieci matek stosujących paracetamol podczas ciąży przez 4 lub więcej tygodni, gorzej wypadają w testach oceniających rozwój układu nerwowego. Rok później Duńczycy znaleźli związek ekspozycji na paracetamol z ryzykiem występowania ADHD. W listopadzie 2017 r. na łamach czasopisma Pediatrics pojawiło się norweskie opracowanie na ten sam temat. Badana grupa była ogromna, obejmowała około 113 tys. dzieci urodzonych między 1999 a 2009 r. ADHD stwierdzone zostało u 2246 z nich. Wzięto też pod uwagę liczbę dni przyjmowania paracetamolu przez matkę (poniżej lub powyżej 7 dni). Wnioski z badań pokrywają się z tym, co przeanalizowali teraz amerykańscy badacze z Johns Hopkins University Bloomberg School of Public Health. Co ciekawe, stosowanie paracetamolu przez ojców do miesiąca przed poczęciem również było silnie związane z częstością występowania ADHD u ich dzieci.
Badanie korelacyjne nie wyjaśnia związku przyczynowo-skutkowego, ale Norwegowie przedstawili trzy przypuszczalne powody, dla których przyjmowanie paracetamolu przez matkę ma wpływ na rozwój neurologiczny płodu. Po pierwsze może to być wpływ tej substancji na neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego, czyli białko wydzielane przez neurony i związane ze wzrostem nerwów. Po drugie współoddziaływanie z hormonami matki, a po trzecie, stres oksydacyjny, wpływający na rozwój mózgu.
Amerykańskie badanie opublikowane teraz w JAMA Psychiatry jest bardziej zaawansowane, ponieważ poza obserwacją korelacji, przeprowadzono analizy chemiczne krwi, a nie polegano jedynie na wywiadzie. Obserwowano 8,5 tys. par matek i ich niemowlęta – w 65 proc. pochodzenia afroamerykańskiego a 25 proc. latynoskiego, a liczba dzieci płci żeńskiej i męskiej była zbliżona.
Zespół zmierzył biomarkery acetaminofenu i dwa jego metaboliczne produkty uboczne w próbkach krwi pępowinowej z 996 pojedynczych porodów. Każda analizowana próbka zawierała pewien poziom acetaminofenu, co potwierdza powszechne stosowanie leku podczas ciąży i porodu.
Wśród 996 dzieci, u których wykryto paracetamol w krwi pępowinowej
– 257 (25,8 proc.) miało tylko ADHD,
– 66 (6,6 proc.) wyłącznie spektrum autyzmu,
– 42 dzieci (4,4 proc.) miało zarówno autyzm, jak i ADHD,
– 304 (30,5 proc.) miało inne niepełnosprawności rozwojowe.
– 327 (32,8 proc.) było neurotypowych, czyli nie miały widocznych niepełnosprawności rozwojowych.
Naukowcy podzielili badane dzieci na trzy grupy na podstawie ilości acetaminofenu i jego metabolitów obecnych w próbkach krwi pępowinowej. W porównaniu z grupą z najmniejszą ekspozycją na acetaminofen, dzieci w środkowej trzeciej grupie były około 2,26 razy bardziej narażone na diagnozę ADHD i 2,14 razy bardziej narażone na diagnozę zaburzeń ze spektrum autyzmu. Natomiast te o najwyższym poziomie paracetamolu 2,86-krotnie bardziej były narażone na ADHD i 3,62-krotnie na zaburzenia ze spektrum autyzmu, w porównaniu z grupą o najniższej ekspozycji.
– Ludzie na ogół uważają, że Tylenol [acetaminofen, przyp. red.] jest łagodny i można go bezpiecznie stosować w przypadku bólów głowy, gorączki i innych bólów – powiedziała prof. Xiaobin Wang, współautorka projektu – Nasze badanie dodatkowo potwierdza obawy zgłaszane przez poprzednie badania, że istnieje związek między stosowaniem Tylenolu podczas ciąży a zwiększonym ryzykiem autyzmu lub ADHD.
W jednym z komentarzy pod publikacją badania na stronie JAMA Psychiatry, dr James Little napisał: “Myślę, że histeria związana ze skojarzeniem szczepionki przeciw odrze z autyzmem oraz lata badań podjętych w celu obalenia tego mitu odwróciły uwagę od poważnego spojrzenia na bezpieczeństwo i epidemiologię skutków podawania acetaminofenu kobietom w ciąży”.
© mZdrowie.pl