NFZ otrzymał już ponad miliard złotych z podatku cukrowego

– Do września przekazaliśmy do NFZ ponad miliard złotych pochodzących z tzw. opłaty cukrowej – poinformowało Ministerstwo Finansów. Powinny być wydane na cele związane z leczeniem i profilaktyką cukrzycy oraz otyłości.

Opłata cukrowa pobierana jest od początku bieżącego roku. Do końca września wpływy z nowego podatku wyniosły ponad miliard złotych – dokładnie 1.080.727.697,74 zł. Miesięcznie na konta NFZ trafia od 131 mln zł (najniższy z zanotowanych wpływów z kwietnia 2021 r.) do 171 mln zł (najwyższy z odnotowanych wpływów w sierpniu). Zgodnie z ustawą, bezpośrednio do budżetu państwa przekazano 3,5 proc. tej kwoty, czyli 37,8 mln zł.

Pozostałe 96,5 proc. ogólnych wpływów, czyli już 1 mld 42 mln zł przekazane zostało Narodowemu Funduszowi Zdrowia. Na podstawie dotychczasowych wpływów można prognozować, że łącznie z tytułu opłat cukrowych NFZ otrzyma w obecnym roku co najmniej 1,5 mld zł. A więc znacznie mniej niż zakładały najbardziej optymistyczne scenariusze (mówiono o kwocie nawet 2,7 mld zł).

Mamy już pierwszy kompleksowy program, który sfinansowany zostanie z wpływów z nowego podatku. To program pilotażowego w zakresie kompleksowej opieki specjalistycznej nad świadczeniobiorcami leczonymi z powodu otyłości olbrzymiej KOS-BAR. Celem programu jest poprawa jakości i efektywności leczenia pacjentów w wieku od 18. roku życia z rozpoznaniem ICD-10: E66.0 – otyłością spowodowaną nadmierną podażą energii. Na co jeszcze przeznaczone zostaną pieniądze z podatku cukrowego?

„Moim zdaniem ustawa dość jednoznacznie precyzuje kierunek, w którym zostanie skierowany strumień finansowy. To świadczenia związane z leczeniem cukrzycy i walkę z otyłością. Przy obecnych zapisach prawnych trudno będzie ten strumień na inne pilne potrzeby, np. pensje ratowników” – komentuje Jerzy Gryglewicz, ekspert Uczelni Łazarskiego.

Wśród potrzeb związanych z realizacją tych celów w pierwszej kolejności wymienia diagnostykę i profilaktykę cukrzycy – „Dziś co druga osoba, którą dotyka cukrzyca, nie wie o tym, że jest chora. Co za tym idzie, nie leczy się właściwie. To powoduje pogorszenie stanu pacjenta i utrudnia leczenie w przyszłości, na kolejnych etapach rozwoju choroby. I to w pierwszej kolejności powinniśmy zmienić” – mówi Jerzy Gryglewicz.

Ekspert Uczelni Łazarskiego przypomina, że dodatkowy kierunek wydatkowania pieniędzy – to poprawa skuteczności leczenia powikłań cukrzycy, takich jak stopa cukrzycowa czy pogarszanie się wzroku – „Warto też powrócić do pomysłu realizowanego w przeszłości przez Mazowiecką Kasę Chorych, to jest uruchomienia poradni leczenia z otyłości dla dorosłych i młodzieży. To nasilający się problem, a pacjenci z nadwagą osiągną korzyść z leczenia w ramach kompleksowej opieki zapewnianej przez takie ośrodki. Podkreślam przy tym, że znaczną część przychodów z podatku cukrowego warto przeznaczyć na kampanie edukacyjne dotyczące zarówno cukrzycy jak i otyłości”.

Natomiast Marek Balicki, członek Rady ds. Ochrony Zdrowia przy Prezydencie RP, podkreśla, że najważniejszy efekt ustawy już został osiągnięty – „Mam tu na myśli przede wszystkim spadek sprzedaży tzw. małpek. Cały czas mamy też nadzieję, że ustawa zmieni złe nawyki żywieniowe Polaków, że będzie to pierwszy krok w dobrą stronę”. I dodaje, że w kwestii wykorzystania dodatkowych pieniędzy w pierwszej kolejności trafić powinny na profilaktykę – „To najskuteczniejszy sposób rozwiązywania problemów zdrowotnych. Potrzebne są nam mądre programy, które ograniczą zapadalność na choroby cywilizacyjne, poprawią leczenie, a nade wszystko – o czym często zapominamy – zapobiegną nawrotom”.

Zasadniczym celem ustawy jest wykorzystanie polityki fiskalnej jako narzędzia służącego promocji prozdrowotnych wyborów konsumentów. Jak podkreślali autorzy projektu, prowadzenie polityki fiskalnej, dotyczącej produkcji i obrotu produktów spożywczych szkodliwych w nadmiarze dla zdrowia, sprzyja udokumentowanemu obniżeniu ich konsumpcji. Już w 2010 r. „WHO opublikowała przegląd systematyczny określający wpływ polityki fiskalnej na sposób żywienia, stan odżywienia oraz rozwój chorób przewlekłych. Stwierdzono, że mają one wysoki potencjał w kształtowaniu zdrowych i racjonalnych wyborów żywieniowych społeczeństwa” – pisano w uzasadnieniu projektu.

Ustawa cukrowa wprowadziła opłaty od napojów z dodatkiem substancji o właściwościach słodzących oraz kofeiny lub tauryny w produkcie gotowym do spożycia. Wraz z podatkiem cukrowym wprowadzona została także opłata dodatkowa od sprzedaży napojów alkoholowych w butelkach o małej pojemności.

Jak wynika z danych firmy CMR ustawa odniosła zamierzony skutek. W pierwszym półroczu 2021 r. Polacy kupili o 30 proc. mniej alkoholu w opakowaniach do 200 ml, czyli w tzw. małpkach. Dla napojów gazowanych spadek sprzedaży ilościowej w pierwszym półroczu 2021 r. sięgnął 20 proc., przy wzroście średnich cen o ok. 36 proc. Wody smakowe zdrożały o jedną trzecią i sprzedano ich 17 proc. mniej.