„W Polsce żyje półtora miliona osób z niezdiagnozowaną osteoporozą” – alarmowali eksperci podczas debaty zorganizowanej przez Uczelnię Łazarskiego. I apelowali, by badanie gęstości kości było obowiązkowe dla wszystkich Polaków powyżej 50. roku życia
Najgroźniejsze w chorobie jest to, że prowadzi do złamań, których powikłania mogą spowodować trwałe kalectwo. Złamania osteoporotyczne mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie (są to tak zwane złamania niskoenergetyczne). Najczęściej dotyczą kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej, ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.
Szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku – to 2,1 mln, w tym 1,7 mln stanowią kobiety. Znacznie więcej osób żyje bez świadomości tej choroby. Eksperci kliniczni alarmowali o niskim poziomie zdiagnozowania pacjentów chorujących na osteoporozę i braku specjalistycznego leczenia. „Według najświeższych danych stopień niedoszacowania liczby chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku wyniósł 74 proc. Odpowiada to liczbie 1,56 mln niezdiagnozowanych osób” – podkreślił Jerzy Gryglewicz, ekspert ds. ekonomiki zdrowia.
Niestety lekarze rzadko badają pod kątem osteoporozy nawet tych pacjentów, u których doszło do złamań. W 2018 roku odnotowano 120 tys. złamań niskoenergetycznych związanych z osteoporozą. Dane o złamaniach z 2017 roku wskazują, że w ciągu 6 miesięcy od złamania jedynie u 2,5 proc. pacjentów wykonano badanie densytometryczne, ponadto niespełna 20 proc. z nich otrzymuje odpowiednie leczenie farmakologiczne.
„ Zmianą, która w sposób zasadniczy wpłynęłaby na skuteczność wykrywania i leczenia osteoporozy byłoby wykonywanie badań diagnostycznych (FRAX, densytometria) u każdego pacjenta po 50. roku życia, leczonego z powodu złamania” – powiedział prof. Jarosław Czubak, konsultant krajowy w dziedzinie ortopedii i traumatologii narządu ruchu
Eksperci kliniczni podkreślają kluczową rolę lekarza POZ, który powinien podejmować działania profilaktyczne, kierując pacjentów zagrożonych osteoporozą do lekarzy specjalistów. W szczególności powinni być kierowani do specjalistów pracujących w poradni leczenia osteoporozy lub poradniach reumatologicznych i ortopedycznych, w celu potwierdzenia rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Leczenie zmniejsza ryzyko złamań
„Odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne osteoporozy wpływa na redukcję ryzyka złamań o ok. 50-70 proc. Prawidłowy dobór leku, leczenie uwzględniające rehabilitację, dietę, eliminację modyfikowalnych czynników ryzyka złamań, edukację pacjenta oraz dobre monitorowanie leczenia prowadzonego przez lekarza POZ – warunkują skuteczność i zmniejszenie ryzyka powtórnych złamań u pacjenta”– podkreślała prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska, przewodnicząca zespołu ekspertów ds. osteoporozy działającego przy Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji
Szczególnie ważne jest utrzymanie sprawności funkcjonalnej i samodzielności osób w podeszłym wieku. Do najważniejszych zadań w tym zakresie należy profilaktyka i leczenie osteoporozy. Należy wprowadzić dla grup pacjentów powyżej 50 roku życia metody skryningowe, zgodne z wytycznymi WHO, w tym kalkulator ryzyka złamań FRAX , który pozwala na identyfikację pacjentów o wysokim ryzyku złamania w ciągu kolejnych 10 lat.
„W celu prewencji wystąpienia osteoporozy wymagana jest odpowiednia edukacja w grupie wiekowej 50+ dotycząca zdrowego stylu życia, uwzględniająca aktywność fizyczną, przyjmowanie wapnia i witaminy D w odpowiednich ilościach. Szczególnie istotne jest zachowanie ciągłej aktywności fizycznej, która jest zalecana zarówno osobom narażonym na ryzyko wystąpienia osteoporozy, jak i osobom z już rozpoznaną chorobą. Wiele badań wskazuje na pozytywną korelację między gęstością mineralną kości a regularnym wysiłkiem fizycznym dopasowanych do możliwości pacjenta”- rekomendowała prof. prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska Przewodnicząca zespołu ekspertów ds. osteoporozy działającego przy Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.
Niedoszacowanie prowadzi do niedofinansowania
Na brak pełnych i aktualnych danych dotyczących epidemiologii złamań osteoporotycznych zwróciła uwagę dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, mówiąc: „Brak centralnego rejestru złamań utrudnia szacowanie populacji, jak również nie daje możliwości prowadzenia analiz z zakresu skuteczności leczenia, efektywności kosztowej itd. Istnieje, więc potrzeba rzetelnej weryfikacji danych epidemiologicznych dotyczących osteoporozy w Polsce”.
Brak wiedzy o skali osteoporozy w Polsce ma i ten skutek, że nie ma „twardych dowodów” na to, że konieczne jest uruchomienie całej gamy środków dla profilaktyki wstępnej czy wtórnej. Zwracali na to uwagę uczestnicy debaty, wskazując, że należy realizować rekomendacje Ministerstwa Zdrowia z map potrzeb zdrowotnych. Ich zdaniem niska chorobowość rejestrowana, w porównaniu do wartości podawanej w literaturze, wskazuje na konieczność poprawienia dostępności do diagnostyki oraz upowszechnienia standardów leczenia osteoporozy. Wskazane jest zwiększenie dostępności do badań diagnostycznych (FRAX, densytometria), szczególnie w odpowiednio zdefiniowanych grupach ryzyka – zwłaszcza u pacjentów z już dokonanymi złamaniami niskoenergetycznymi”.
Rekomendacje ekspertów
Eksperci opracowali następujące rekomendacje dotyczące poprawy diagnostyki i leczenia osteoporozy w Polsce.
POZ:
- ocena ryzyka wystąpienia złamań dla kobiet i mężczyzn po 50. roku życia
- zastosowanie kalkulatora FRAX co 5 lat jako metody skryningowej w każdym przypadku złamania powyżej 50. roku życia
- edukacja zdrowotna u wszystkich pacjentów powyżej 50. roku życia
AOS:
- zwiększenie wartości porady specjalistycznej z wykonaniem densytometrii
- prowadzenie do koszyka świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej kalkulatora ryzyka złamania FRAX
- zmiana w finansowaniu badania densytometrycznego
Leczenie szpitalne: wprowadzenie obowiązku oceny ryzyka wystąpienia złamań z zastosowaniem kalkulatora FRAX w trakcie hospitalizacji u wszystkich bez wyjątku hospitalizowanych pacjentów powyżej 70. roku życia, u wszystkich pacjentów hospitalizowanych z powodu złamania powyżej 50. roku życia oraz u wszystkich hospitalizowanych pacjentów zagrożonych osteoporozą wtórną powyżej 50. roku życia.
Eksperci zalecili też prowadzenie Monitoringu Złamań FLS poprzez powołanie w szpitalach koordynatorów zajmujących się identyfikacją chorych ze złamaniami osteoporotycznymi, celem ich właściwego kierowania do poradni specjalistycznych (lub oddziałów) zajmujących się diagnostyką i kompleksowym leczeniem osteoporozy.
© mZdrowie.pl