W czerwcu Parlament Europejski zatwierdził powstanie Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem, na czele której 23 września stanął europoseł Bartosz Arłukowicz. Jedną z wiceprzewodniczących została Joanna Kopcińska, a w skład komisji weszła także Ewa Kopacz.
Powstanie komisji wpisuje się w europejski plan walki z rakiem (Europe’s Beating Cancer Plan), będący odpowiedzią na coraz bardziej alarmujące statystyki. Każdego roku 3,5 miliona Europejczyków zapada na jeden z dwustu rodzajów nowotworów, a 1,3 miliona umiera. Światełkiem w tunelu jest fakt, że 40 proc. przypadków można zapobiec i to stało się jednym z kluczowych elementów europejskiej polityki zdrowotnej.
W uzasadnieniu Parlamentu Europejskiego powołania nowej komisji czytamy, że choroby nowotworowe pozostają jednym z głównych wyzwań, przed którymi staną Europejczycy w przyszłości, tym bardziej, że w czarnych scenariuszach po 2035 roku problem ten może dotyczyć nawet 40 proc. populacji.
Ogromnym i niezwykle istotnym zadaniem jest także zmniejszenie nierówności w dostępie do profilaktyki, leczenia oraz leków onkologicznych w krajach UE. Na ten obszar działania komisji zwraca szczególną uwagę nowy przewodniczący, Bartosz Arłukowicz.
Komisja Specjalna ds. Walki z Rakiem otrzymała szerokie kompetencje do rozwoju programów nie tylko związanych z samą onkologią, ale także z obszarami naukowo-badawczymi oraz prawodawstwem:
1. działania w ścisłym związku z misją badawczą w przyszłym programie „Horyzont Europa”, poświęconą badaniom nad rakiem i mające na celu wzmocnienie profilaktyki, poprawę diagnostyki i leczenia, opieki paliatywnej oraz jakości życia osób, które pokonały nowotwór;
2. śledzenie aktualnych dowodów naukowych i danych oraz reagowanie poprzez wytyczanie strategii i priorytetów odpowiadających potrzebom pacjentów;
3. ocena, w jakich sytuacjach możliwe jest podjęcie przez UE, zgodnie z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), konkretnych kroków w walce z rakiem, a kiedy możliwe jest jedynie przedstawienie zaleceń dla państw członkowskich i prowadzenie wymiany najlepszych praktyk, a także skoncentrowanie się na konkretnych działaniach;
4. ocena wiedzy naukowej w zakresie najlepszego możliwego zapobiegania nowotworom i określenie konkretnych działań, w tym ścisłego wdrożenia obowiązujących przepisów, a także wskazanie przyszłych środków w zakresie:
- ograniczania użycia tytoniu,
- zmniejszenia otyłości oraz poprawy wyborów żywieniowych,
- zmniejszenia spożycia alkoholu,
- zwiększenia liczby szczepień i leczenia zakażeń,
- zmniejszenia narażenia na działanie substancji chemicznych, a także zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza oraz narażenia na działanie czynników rakotwórczych w miejscu pracy,
- ochrony przed promieniowaniem,
- oraz w miarę możliwości ocena wymiernych skutków takich środków;
5. analizowanie i ocena wczesnego wykrywania nowotworów za pośrednictwem badań przesiewowych, w celu zapewnienia szybkiego i skutecznego wprowadzania zalecanych, przyszłych zmian;
6. ocena najlepszego możliwego sposobu wspierania badań w celu poprawy profilaktyki, diagnostyki, leczenia i innowacji (zwłaszcza z myślą realizacji nowej misji poświęconej badaniom nad rakiem w ramach programu „Horyzont Europa”) oraz skupienie się na obszarach, w których państwa członkowskie nie są w stanie same osiągnąć wystarczającej skuteczności, na przykład w odniesieniu do nowotworów dziecięcych i nowotworów rzadkich;
7. analizowanie sposobów wspierania niekomercyjnych badań klinicznych w celu poprawy leczenia w obszarach, w których przemysł farmaceutyczny nie prowadzi badań z uwagi na ich ograniczoną rentowność;
8. ocena obowiązujących ram prawodawstwa farmaceutycznego oraz oszacowanie potrzeby zmian, w celu zachęcenia do rzeczywistego wprowadzania innowacji i przełomowych terapii dla pacjentów. W szczególności dotyczy to oceny możliwości poprawy leczenia nowotworów u dzieci oraz zharmonizowania w UE naukowej oceny skuteczności, wartości dodanej oraz stosunku kosztów do korzyści każdego leku przeciwnowotworowego, w tym szczepionek przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), jak również aplikacji w zakresie e-zdrowia;
9. ocena możliwości działań, w tym prawodawczych, w celu opracowania wspólnych norm zwiększających interoperacyjność systemów opieki zdrowotnej, w tym rejestrów chorób nowotworowych oraz niezbędnych struktur w zakresie e-zdrowia;
10. ocena wdrożenia dyrektywy w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej oraz w razie konieczności, przedstawienie propozycji ulepszeń, w celu umożliwienia pacjentom kontaktu ze specjalistami najlepiej przygotowanymi do ich leczenia, bez nakładania zbędnych obciążeń;
11. analizowanie i ocena funkcjonowania europejskich sieci referencyjnych, w tym ich roli w gromadzeniu wiedzy i najlepszych praktyk w dziedzinie zapobiegania i kontroli rzadkich nowotworów;
12. ocena możliwości podejmowania przez UE działań służących:
- poprawie przejrzystości cen leczenia w celu zwiększenia przystępności cenowej i dostępności leków przeciwnowotworowych,
- zapobieganiu niedoborom leków oraz zmniejszeniu nierówności między państwami członkowskimi w tym obszarze;
13. ocena możliwości poprawy praw pacjentów, zgodnie z TFUE, w tym praw dotyczących:
- ich danych osobowych (prawo do bycia zapomnianym),
- niedyskryminacji, w celu utrzymania zatrudnienia i możliwości powrotu do pracy,
- zachowania dostępu do leczenia niepłodności i leczenia w zakresie zdrowia reprodukcyjnego,
- nadzoru lekarskiego przez całe życie,
- optymalnej opieki paliatywnej,
- unikania wszelkiej dyskryminacji psychicznej lub finansowej wynikającej z genetycznej predyspozycji do zachorowań na nowotwory;
14. ocena możliwości poprawy jakości życia pacjentów i ich rodzin;
15. ocena możliwości wspierania badań w zakresie opieki paliatywnej oraz uruchomienia intensywniejszej wymiany najlepszych praktyk w hospicjach i ośrodkach opieki paliatywnej;
16. przedstawianie wszelkich zaleceń, które komisja uzna za konieczne w odniesieniu do unijnej polityki zwalczania nowotworów, w celu osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, w oparciu o podejście zorientowane na pacjenta,
- organizowanie w tym celu wizyt i wysłuchań z udziałem innych instytucji UE, odpowiednich agencji, a także instytucji międzynarodowych i krajowych, organizacji pozarządowych i branż przemysłowych, z uwzględnieniem perspektywy wielu zainteresowanych stron, w tym lekarzy, pacjentów i ich bliskich;
- przedstawianie zaleceń dotyczących tego, w jaki sposób należy uruchomić konkretne fundusze unijne, aby osiągnąć wspomniane cele.
Komisja Specjalna ds. Walki z Rakiem, składająca się z 33 członków, ma teraz 12 miesięcy kadencji na obiecany dynamiczny start. Prace rozpoczęły się w październiku głównie od zagadnień profilaktyki i zbudowania mechanizmów zwiększających dostęp do nowoczesnych technologii medycznych.