Wykorzystanie kompetencji farmaceutów w celu odciążenia polskiego systemu opieki zdrowotnej jest koniecznością – to generalny wniosek z raportu IQVIA. Polscy farmaceuci mogliby wspierać pacjentów w znacznie większym stopniu niż przewiduje projekt ustawy o zawodzie farmaceuty. Zawód farmaceuty i jego rola w systemie opieki zdrowotnej wymaga wzmocnienia w kontekście obecnych wyzwań i potrzeb zdrowotnych pacjentów.
Raport ekspertów IQVIA ocenia potrzeby i możliwości wprowadzenia w Polsce opieki farmaceutycznej, a także korzyści z aktywizacji sektora aptecznego dla pozostałych sektorów ochrony zdrowia – POZ, AOS, szpitali i ośrodków rehabilitacji. Lekarze będą mogli przekazać farmaceucie część bieżącej kontroli pacjenta i w większym stopniu skoncentrować się na diagnozie i terapiach skierowanych do pacjentów wymagającym bardziej kompleksowej ekspertyzy. Pacjenci uzyskają dodatkowe wsparcie oraz kompleksową merytoryczną pomoc.
“Farmaceuci są grupą zawodową gotową na zwiększające się potrzeby pacjentów. Ich praca ma szanse na poprawę jakości i skuteczności leczenia, a dzięki działaniom edukacyjnym i profilaktycznym, mogą zapobiec wielu schorzeniom. Zaangażowanie farmaceutów w proces leczenia, tak jak ma to miejsce w innych krajach, może generować oszczędności dla całego systemu” – mówi Michał Pilkiewicz, ekspert IQVIA.
Rekomendacje dotyczące wdrożenia opieki farmaceutycznej w Polsce
Autorzy raportu uważają, że docelowy model opieki farmaceutycznej powinien skupiać się na rozwoju trzech obszarów: profilaktyki i edukacji, wsparcia czujności pacjenta oraz wsparcia terapii.
Profilaktyka i edukacja oznacza pomoc pacjentowi w zainicjowanych przez niego aktywnościach oraz badaniach, które nie są wynikiem wystąpienia niepokojących objawów. Do tego obszaru należy również promowanie przez farmaceutów zdrowego trybu życia. Wsparcie czujności pacjenta dotyczy niepokojących objawów, zmuszających go do poszukiwania odpowiedzi na proste pytania. Opieka farmaceutyczna zapewnia dostępne konsultacje w zakresie sprecyzowanego problemu lub odpowiedzi na pojawiające się wątpliwości.
Natomiast wsparcie terapii rozumiane jest jako pomoc świadczona pacjentowi przez farmaceutę w zakresie stosowania się do zaleceń lekarza dotyczących terapii lekowej. Pomoc ta obejmuje m.in. rozwiązywanie problemów związanych z niepożądanymi skutkami przyjmowania leków oraz udzielanie szczegółowych informacji dotyczących prawidłowego schematu stosowania leków.
Model opieki farmaceutycznej mógłby składać się z trzech poziomów, realizowanych przez apteki w zależności od potrzeb lokalnej społeczności i możliwości samej placówki.
Pierwszy poziom definiują zapisy obecnego projektu ustawy, koncentrujące się na wsparciu terapii lekowej przez konsultacje farmaceutyczne oraz rozwój diagnostyki dostępnej w aptece. Drugi poziom – to byłoby utworzenie w aptekach punktów edukacji i profilaktyki oraz wprowadzenie rozwiązań pozwalających podnieść efektywność indywidualnych konsultacji farmaceutycznych. Najwyższy, trzeci poziom skupiałby się na zwiększeniu wkładu farmaceutów w kształtowanie terapii lekowej poprzez współpracę z lekarzem, wspartą narzędziami umożliwiającymi przekazywanie lekarzom rekomendacji powstałych w wyniku przeprowadzenia wywiadu z pacjentem oraz umożliwienie farmaceutom prowadzenia konsultacji zdrowotnych w przypadku powszechnych schorzeń.
Integralnym elementem opieki farmaceutycznej powinien być efektywny przepływ informacji pomiędzy pacjentem, lekarzem i farmaceutą, który pozwala na zwiększenie wkładu farmaceuty w prowadzenie terapii dzięki wglądowi w informacje o zaleceniach lekarza i wynikach badań, a także dostarczający lekarzowi informację zwrotną na temat efektów terapii.
“Ustawa to dobry kierunek, daje nadzieję, że w Polsce jest możliwa opieka farmaceutyczna z prawdziwego zdarzenia. Jak pokazuje raport IQVIA, jest to szczególnie istotne w kontekście dzisiejszych wyzwań zdrowotnych i systemowych, z którymi mierzy się personel medyczny w Polsce. W wielu krajach partnerstwo lekarzy i farmaceutów się sprawdziło, szczególnie w odniesieniu do korzyści dla pacjenta. Można więc oczekiwać, że i u nas taki rodzaj współpracy, który pozwoli farmaceucie na podstawową diagnozę, bądź wyeliminowanie konfliktów lekowych stanie się standardem postępowania” – prof. Andrzej Fal, dyrektor Instytutu Nauk Medycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, który był konsultantem naukowym raportu.
“Sprowadzenie tej grupy profesjonalistów do roli „sprzedawców leków” wydaje się dalece nieracjonalnym marnotrawstwem kompetencji. Opieka farmaceutyczna to też korzyści dla budżetu państwa, to efektywniejsze wykorzystanie zasobów, a także oszczędności z tego wynikające” – mówi dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, która również była konsultantem naukowym raportu.
Korzyści z wprowadzenia opieki farmaceutycznej
Większa dostępność usług zdrowotnych dla pacjentów: przybliżenie miejsca oferowania usług do miejsca zamieszkania, skrócenie czasu oczekiwania do porad świadczonych przez farmaceutów. Większa liczba podmiotów oferujących daną usługę w naturalny sposób przełoży się na jej większą dostępność i tym samym krótszy czas oczekiwania, a zatem także skrócenie kolejek w placówkach oferujących usługi diagnostyczne.
Optymalizacja pracy lekarzy: odciążenie lekarzy z części badań diagnostycznych oraz porad w zakresie powszechnych schorzeń, po które pacjent skieruje się do farmaceuty. Lekarze mogą oczekiwać większego udziału wizyt wymagających kompleksowych konsultacji i ekspertyzy lekarskiej.
Poprawa profilaktyki, dzięki możliwości skonsultowania z farmaceutą aspektów zdrowego trybu życia oraz listy badań diagnostycznych, które pacjent powinien wykonać ze względu na wiek i obecny stan zdrowia. Drugim elementem jest możliwość wykonania przynajmniej części koniecznych badań w aptece, która znajduje się zazwyczaj bliżej miejsca zamieszkania niż ośrodek diagnostyczny. Lepszy dostęp pozwoli pacjentom zaoszczędzić czas i tym samym może zachęci do częstszych kontroli. W efekcie należy się spodziewać sukcesywnego spadku zapadalności na choroby niezakaźne oraz zmiany charakteru hospitalizacji ze względu na choroby przewlekłe.
Poprawa stopnia stosowania się pacjentów do zaleceń lekarskich i wytycznych leczenia. Monitoring i rozwianie przez farmaceutę wątpliwości związanych z prawidłowym przyjmowaniem leków doprowadzi do lepszego zrozumienia przez pacjenta celów oraz wytycznych terapii, co w efekcie przełoży się na jej większą efektywność.
Kolejną korzyścią wynikającą bezpośrednio z konsultacji farmakologicznych jest ograniczenie polipragmazji. Prowadząc przegląd lekowy lub przeprowadzając wywiad z pacjentem, farmaceuta jest w stanie zidentyfikować nieefektywności i zagrożenia związane z mieszaniem leków zażywanych przez pacjenta. W ich skład wchodzą takie elementy jak zażywanie więcej niż jednego leku o określonym efekcie bądź jednoczesne przyjmowanie leków o negatywnej interakcji. Dzięki przeglądowi pacjent w porozumieniu z lekarzem i farmaceutą jest w stanie dostosować zestaw leków tak, aby wyeliminować niepożądane kombinacje.
© mZdrowie.pl