29 września Komisja Europejska zainicjowała pięć nowych 10-letnich misji. Mają być innowacyjną formą współpracy na rzecz poprawy jakości życia mieszkańców Europy i poza nią. Jedną z nich jest Miska ds. Raka z jej śmiałymi prognozami.
Misje UE to nowa inicjatywa badawczo-innowacyjna w programie „Horyzont Europa” na lata 2021–2027. Ich celem jest wsparcie w poszukiwaniu rozwiązań dla największych współczesnych problemów w obszarze zdrowia, klimatu i środowiska. W założeniu mają wywierać wpływ poprzez nadanie badaniom i innowacjom nowej roli w połączeniu z nowymi formami zarządzania i współpracy, a także poprzez zaangażowanie obywateli, aktywizację podmiotów publicznych i prywatnych, władze regionalne i lokalne, instytuty badawcze, właścicieli gruntów, przedsiębiorców i inwestorów. Wszystko to, aby zmierzyć się z pięcioma globalnymi wyzwaniami do 2030 roku:
- Adaptacja do zmian klimatu i wsparcie co najmniej 150 europejskich regionów i społeczności;
- Walka z rakiem: współpraca z Europejskim planem walki z rakiem w celu poprawy warunków życia ponad 3 mln osób w oparciu o profilaktykę i leczenie;
- Poprawa stanu oceanów i zasobów wodnych;
- Stworzenie 100 neutralnych pod względem klimatu i inteligentnych miast;
- Porozumienie na rzecz gleb: 100 żywych laboratoriów i sztandarowych projektów.
– Reagowanie na pandemię koronawirusa pokazało, że nasze największe problemy możemy rozwiązać tylko dzięki wspólnym wysiłkom opartym na badaniach naukowych i innowacjach – mówi Marija Gabriel, komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży. – Jest to również punkt wyjścia dla śmiałych i ambitnych misji UE. Zmobilizują one ogromny potencjał UE i zaprzęgną instrumenty i strategie polityczne do osiągnięcia ważnych celów. A wszystko to we współpracy z obywatelami, którzy od początku do końca będą aktywnymi uczestnikami.
Misja ds. Raka oferuje odrębne i kompleksowe podejście do poprawy profilaktyki i kontroli poprzez systematyczne łączenie badań, innowacji i rozwoju polityki w sposób, którego nie można osiągnąć poprzez indywidualne i często fragmentaryczne działania badawcze i inicjatywy polityczne w na szczeblu unijnym i krajowym. Stawia sobie za cel poprawę zdrowia i jakości życia ponad 3 milionów osób dotkniętych chorobą nowotworową oraz ich rodzin. Zadania zostały opracowane do 2030 roku. Główny nacisk położony został cztery obszary: lepsze poznanie i rozumienie chorób nowotworowych, profilaktykę, w tym badania przesiewowe i wczesne wykrywanie, diagnostykę i leczenie oraz jakość życia. Łącznie cele Misji obejmują zagadnienia równości, innowacji, nowotworów dziecięcych i medycyny spersonalizowanej.
Lepsze zrozumienie procesu rozwoju nowotworów w najszerszym ujęciu pozwoli na opracowanie skutecznych programów profilaktyki i badań przesiewowych, urządzeń, badań diagnostycznych, a także środków leczniczych i pielęgnacyjnych dostosowane do każdego pacjenta. Stanowią one podstawę wyraźnych postępów w pozostałych trzech obszarach. Szacuje się, że ulepszone i skuteczniejsze programy prewencyjne pomogą wykorzystać potencjał zapobiegania 40 proc. nowotworów. Zoptymalizowana diagnostyka i leczenie powinny opierać się na zasadzie sprawiedliwego dostępu i zapewnić większej liczbie pacjentów skorzystania z najnowszych, jak najmniej inwazyjnych zabiegów, dostosowanych do ich potrzeb, przy minimalnych skutkach ubocznych. Dokładna analiza wszystkich kluczowych czynników i potrzeb z tym związanych wpłynie na jakość życia pacjentów, w tym rozwój wczesnych czynników prognostycznych, lepszą opiekę i monitorowanie skutków ubocznych, a także aktywne zaangażowanie pacjentów w ich chorobie.
Realizacja Misji ds. Raka ma być prowadzona w oparciu o główne idee, w szczególności:
- Zapewnienie równości i dostępu do wiedzy, badań i opieki między krajami, regionami i wewnątrz nich oraz między osobami z różnych środowisk społeczno-ekonomicznych, płci i grup wiekowych;
- Promowanie innowacji, w tym innowacji społecznych, nowatorskiego podejścia do zamówień publicznych, takiego jak prezamówienia komercyjne, Living-Labs (żywe laboratoria) i inne metodologie;
- Podejmowanie ryzyka – nie wszystkie innowacyjne podejścia przyniosą efekty, ale należy uczyć się na niepowodzeniach i unikać powtarzania błędów z przeszłości;
- Praca z „koalicją chętnych ”: nie wszystkie państwa członkowskie i kraje stowarzyszone muszą pracować nad wszystkimi szczegółowymi celami, ale różnice regionalne w Europie powinny zostać uwzględnione. Grupa państw członkowskich może podjąć decyzję o poczynieniu postępów w niektórych obszarach dzieląc się swoimi doświadczeniami i najlepszymi praktykami z innymi państwami członkowskimi;
- Komunikacja i zaangażowanie obywatelskie.
Rada Misji ds. Raka oszacowała potencjalne zmniejszenie śmiertelności z powodu nowotworów w zależności od płci od 2021 do 2030 roku w każdym kraju na podstawie aktualnych trendów i wysiłków państw członkowskich. Przewiduje się spadek o 30 proc. wśród mężczyzn i 14 proc. wśród kobiet, natomiast według scenariusza Misji ma to być odpowiednio 40 i 20 proc. Wszystkie kraje będą musiały podjąć dodatkowe wysiłki, aby nadrobić zaległości spowodowane pandemią COVID-19. Ponadto w niektórych państwach osiągnięcie takiego poziomu zmniejszenia śmiertelności będzie wymagało znacznych inwestycji w nową infrastrukturę, przy czym Misja ma pomóc zmobilizować znaczne środki na ten cel.
Obecnie co roku w krajach Unii Europejskiej diagnozuje się nowotwory u 2,7 mln osób, a 1,3 mln umiera. Liczba ta będzie wzrastać z powodu starzejącej się populacji, niezdrowego stylu życia, niekorzystnego uwarunkowania zdrowotnego oraz środowiskowego i warunków pracy. Trendy zaostrzyły skutki pandemii COVID-19 na dwa sposoby. Po pierwsze, pacjenci z nowotworem mają zwiększone ryzyko rozwoju ciężkich postaci COVID-19. Po drugie, w czasie pandemii działania związane z nowotworami były wstrzymane lub opóźnione. Ucierpiała regularność kontroli, monitorowanie i leczenie. Zatrzymały się również niektóre programy badań przesiewowych i klinicznych. Szacuje się, że zwiększy to liczbę zgonów z powodu nowotworów w kolejnych latach. Kryzys związany COVID-19 dodatkowo ujawnił nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej. Zmiany te będą miały długotrwały wpływ na profilaktykę i kontrolę raka. Tym właśnie Misja będzie musiała się zająć w nadchodzących latach.
Rak wywiera ogromną presję na europejskie systemy opieki zdrowotnej. W 2018 roku całkowity koszt związany z nowotworami w Europie oszacowano na 199 mld euro (UE-27 plus Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Wielka Brytania). Całkowite koszty wahały się od 160 euro per capita w Rumunii do 578 w Szwajcarii. Wydatki na opiekę onkologiczną wyniosły 103 mld euro, z czego 32 mld wydano na leki przeciwnowotworowe. Natomiast koszty opieki nieformalnej to 26 mld, a całkowita utrata produktywności – 70 mld (50 mld z związanych z przedwczesną śmiertelnością i 20 mld euro z powodu chorób współistniejących).
Ponadto istniejące wytyczne dotyczące raka nie są spójne w Europie, co skutkuje różnicami w standardach opieki i wynikach między w państwami członkowskimi i regionami. Brakuje również zrozumienia jakości życia pacjentów w trakcie i po leczeniu. Pomimo postępów w kontroli nowotworów poprzez wdrożenie programów badań przesiewowych w ostatnich latach, nadal jest dużo do zrobienia w tym obszarze, głównie w Europie Środkowo-Wschodniej.
