Od 1 grudnia węgierski polityk Olivér Várhelyi przejął stanowisko unijnego komisarza ds. zdrowia i dobrostanu zwierząt po ustępującej Stelli Kyriakides. Jednak niektóre kompetencje jego poprzedniczki powierzono Hadji Lahbib, czyli europejskiej komisarz ds. gotowości, zarządzania kryzysowego i równości. Pierwszy raz główne kompetencje w zakresie zdrowia zostały przydzielone dwum różnym komisarzom.
Węgierski prawnik Olivér Várhelyi od 2001 roku pracuje w Brukseli lub strukturach Unii Europejskiej. Na początku pracował w węgierskiej misji przy UE, następnie kierował działem prawnym w stałym przedstawicielstwie Węgier. Od 2008 zajmował stanowisko dyrektora departamentu prawa UE w resorcie sprawiedliwości, a następnie pełnił wysokie funkcje w ambasadzie Węgier w Brukseli. Powrócił do struktur unijnych w 2019 roku jako komisarz ds. do spraw sąsiedztwa i rozszerzenia.
Przy tworzeniu nowego składu Komisji Olivér Várhelyi nie uzyskał natychmiastowej akceptacji do objęcia stanowiska komisarza ds. zdrowia, negocjacje w Parlamencie Europejskim trwały wiele dni i ostatecznie zdecydowano o przekazaniu niektórych kompetencji w ręce Hadji Lahbib. Europosłowie kwestionowali przekonania Várhelyia w temacie zdrowia kobiet i inkluzywności osób LGBTQI+.
“Aborcja jest kwestią mniej zdrowotną, a bardziej konstytucyjną. Jest w gestii państw członkowskich, a nie w kompetencji Unii Europejskiej” – powiedział Olivér Várhelyi podczas przesłuchania w Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI). Była to odpowiedź na pytanie Christophe’a Clergeau, francuskiego europosła z Grupy Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów, czy antykoncepcja oraz powszechny dostęp do aborcji powinny zostać wpisane do europejskiej Karty Praw Podstawowych.“Jest delikatna linia kompetencji w tej sprawie” – dodał węgierski polityk. Odesłanie debaty dotyczącej zdrowia na łamy praw konstytucyjnych i praw podstawowych wzbudziło krytykę części europosłów.
Zgodnie z podziałem kompetencji, gotowość kryzysowa i zarządzanie kryzysowe, w tym nadzór nad Departamentem Gotowości i Reagowania na Kryzysy w Służbie Zdrowia (HERA), będą teraz podlegać Hadji Lahbib, która została komisarzem UE ds. gotowości, zarządzania kryzysowego i równości. Lahbib będzie również nadzorowała służbę Komisji ds. gotowości na wypadek sytuacji nadzwyczajnej w zakresie zdrowia (DG HERA). Do jej nowych kompetencji należy gromadzenie zapasów leków i koordynowanie wspólnych zamówień oraz prowadzenie prac w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego – dotychczas wszystkie te kwestie były w gestii Stelli Kyriakides, czyli komisarza do spraw zdrowia.
Węgierski komisarz podczas przesłuchania na posiedzeniu Komisji ENVI odniósł się do zadań wskazanych przez Ursulę Von de Leyen w liście misyjnym. Trzy z nich były związane z farmacją. Várhelyi zobowiązał się do opracowania uchwały o lekach krytycznych w ciągu pierwszych 100 dni swojej kadencji. Podkreślał jej rolę we wzmacnianiu strategicznej autonomii Unii Europejskiej i zapewnianiu stabilnych dostaw leków, zwłaszcza na mniejszych rynkach. Kluczowe inicjatywy mają obejmować wspieranie lokalnej produkcji farmaceutycznej, zachęcania do wspólnych zamówień i usprawnianie procesów administracyjnych w sposób sprzyjający działaniom małych i średnich przedsiębiorstw na terenie Unii Europejskiej. Podkreślił również rolę inicjatyw wspierających produkcję substancji aktywnych i wsparcie badań klinicznych w Europie.
Przygotowując nowe akty unijne Olivér Várhelyi ma wziąć pod uwagę potrzebę równowagi między innowacją a potrzebami rynku. Zaproponował środki kontrolowanej wyłączności, opowiadając się jednocześnie za patentami jako siłą napędową innowacji. Podkreślił potrzebę restrukturyzacji rynku farmaceutycznego w celu poprawy dostępu do leków w mniejszych krajach UE i przedstawił plany rozwiązania problemu niedoborów kadrowych w służbie zdrowia poprzez udoskonalenie szkoleń i zwiększenie wykorzystania technologii.
Komisarz Várhelyi deklarował, że w przyszłości widzi Europę jako dynamiczny ośrodek biotechnologii, a nowe prawo w tym zakresie będzie sprzyjać innowacjom. “Potencjał jest ogromy” – powiedział. Uważa, że działania w zakresie biotechnologii powinny koncentrować się na rozwoju produktów zdatnych do sprzedaży. Aby to osiągnąć, zakłada połączenie działań instytucji akademickich i przedsiębiorstw, a w rezultacie zwiększenie konkurencyjności europejskich biotechnologii w skali globalnej. “Powinniśmy być liderem wiedzy, technologii, profilaktyki i dostępnych terapii” – dodał. Nowy komisarz zapowiedział także przegląd obowiązujących przepisów dotyczących wyrobów medycznych, w tym aktów wykonawczych dotyczących wyrobów pediatrycznych i sierocych, w pierwszym kwartale 2025 r.
Ursula Von de Leyen zobowiązała Várhelyia do przygotowania europejskiego planu działań w zakresie cyberbezpieczeństwa szpitali i placówek opieki zdrowotnej w ciągu pierwszych 100 dni mandatu nowej Komisji. Do zadań węgierskiego Komisarza należy również kontynuowanie prac nad opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR). Oliver Várhelyi ma również ocenić i zrewidować ustawodawstwo dotyczące tytoniu oraz będzie kontynuować program Europe Beats Cancer. Zmierzy się z debatowaną od dłuższego czasu możliwością wydzielenia podkomisji ds. zdrowia (SANT) ze struktury komisji ENVI w Europarlamencie. Pomysł utworzenia dodatkowej komisji spotyka się z coraz większym poparciem wśród europejskich ugrupowań politycznych.
